Во петокот минатата недела, влијателниот весник The Times се занимаваше со ликот и работата на претседателот на Србија, Александар Вучиќ, во сеопфатна анализа. Во текстот со наслов – „Александар Вучиќ: Балканскиот Ал Капоне или единствената надеж за мировен договор за Косово ?“ – тие разговараа со некои српски опозициски политичари, независен новинар и активист, но и британски парламентарен функционер и поранешен дипломат кој го критикуваше Александар Вучиќ за неговото владеење, улога и влијание на Балканот, особено кога станува збор за политиката на Белград кон косовското прашање и како тој и другите важни геополитички прашања се толкуваат во западните престолнини.
The Times оценува дека во Србија некои од најострите мислења за Александар Вучиќ доаѓаат од оние кои најдолго го познаваат. „Тој е Ал Капоне и Вито Корлеоне“, рекол Срѓан Миливојевиќ, претставник на опозициската Демократска партија, кој го познава Александар Вучиќ 30 години. „Александар Вучиќ не е патриот, ниту националист или демократ, него го интересира само неограничена, неконтролирана моќ“, вели Срѓан Миливојевиќ.
Сепак, додека критичарите го обвинуваат Александар Вучиќ за уништување на српската демократија и за дослух со криминалци, истите овие скептици често го гледаат како единствената надеж за стабилност на Балканот. Во исто време, како што пишува The Times, американските и европските дипломати, кои го доживуваат како единствената личност која може да ги убеди Србите да ја признаат независноста на поранешната покраина Косово, страдаат од неговото навредување на Западот, поттикнување српски шовинизам и ласкање на рускиот претседател Владимир Путин.
Сепак, многумина се прашуваат дали на овој човек може да се смета кога е во прашање мировниот договор за Балканот. Александар Вучиќ секогаш одбиваше да ја признае независноста на Косово, инсистирајќи тоа да остане срцето на Србија и ветуваше дека ќе ги заштити етничките Срби кои живеат таму. Силни тензии експлодираа оваа година по општинските избори во Косово, кои беа бојкотирани од огромното мнозинство тамошни Срби. Кога официјална Приштина ги назначи градоначалниците етнички Албанци, избувнаа нови немири и беа распоредени мировните сили на Обединетите нации.
Меѓусебната недоверба меѓу Приштина и Белград не е само локален проблем на Балканот. Србија долго време се потпира на својот сојузник – Москва, а независноста на Косово ја поддржуваат САД и ЕУ, што ги прави тензиите уште еден израз на прокси-конфликтот меѓу Русија и Запад.
Алиша Кернс, претседателката на Комитетот за надворешна политика на Велика Британија, ги изрази своите сомнежи за Александар Вучиќ во минатомесечното отворено писмо што го потпишаа 56 парламентарци од Европа и САД. Сепак, тој сè уште е човекот со кој Западот сака да ги нормализира односите со Косово, кое се отцепи од Србија во 1999 година по српските злосторства што го предизвикаа НАТО бомбардирањето на Србија.
„Цело време можете да слушнете дека Александар Вучиќ е единствената опција“, вели Алиша Кернс и додава: „Ние велиме: Нека си го игра својот танц, нека ги искористи етничките тензии, тајно е со нас – но тој е иредентист и бара враќање на изгубената територија“. Таа, исто така, потсети на одбивањето на Александар Вучиќ да го потпише договорот за Косово со посредство на САД и ЕУ во март, кога тој се пошегува: „Имам неопислива болка во десната рака… болката се очекува да трае четири години“.
Алиша Кернс истакнува дека, како што вели, нема желба да ја казни Србија, но дека има проблем со критиките од САД и ЕУ поради одлуката на Косово во април да има избори во областите со српско мнозинство. „Косово е тепано со стап, но Србија потпиша безбедносен договор со Москва во септември, испрати двајца министри во Русија во последните шест месеци и не ги санкционираше Русија, Иран или Талибанците во Авганистан“, посочува таа и прашува: „Зошто не ја повикаме Србија ?“.
Во свој типичен каустичен стил, 53-годишниот Александар Вучиќ и возврати велејќи: „Водиме истрага против тебе за да видиме кој те финансира“. Алиша Кернс вели дека односно мисли дека е многу тоа што кажува што тој смета дека е соодветно да им се заканува на парламентарците, додавајќи дека зголемувањето на анонимните закани упатени кон неа по изјавата на Александар Вучиќ го принуди нејзиниот безбедносен тим да се засили.
Испадот на Александар Вучиќ не беше изненадување за Борко Стефановиќ, претставник на српската опозициска Партија на слободата и правдата, чиј обид да ја принуди Србија конечно да воведе санкции кон Русија беше спречен од Владата во Белград. „Пратениците на опозицијата редовно се пцујат и навредуваат во парламентот и се опишуваат како непријатели на државата на телевизиските канали кои се пријателски настроени кон Владата, кои се финансираат од државно рекламирање“, вели Борко Стефановиќ, кој во опозиција беше претепан до несвест од луѓе поврзани со партијата на Александар Вучиќ ма собир во 2018 година со метална прачка.
„Помеѓу телевизиските вести што се залагаат за Александар Вучиќ, се играат реални шоуа со дилери на дрога и убијци кои ги претвораат во херои, а ги гледаат многу гледачи во земја каде телевизијата се гледа повеќе од кое било друго место во Европа по Романија“, додава Борко Стефановиќ.
Сепак, како што пишува The Times, не се сите Срби среќни – илјадници од нив излегоа на улиците оваа пролет за да протестираат против двете масовни пукања (масакрот во училиштето извршен од 13-годишниот Коста К. и последователниот крвав напад од младо момче кај Младеновац) што го поврзуваа со насилство во јавната сфера. „Средната класа живееше во балон, велејќи – политиката не е моја работа. Тој балон пукна со пукотниците, кога сфатија дека е поврзан со насилството што го поттикнува Владата“, вели Борко Стефановиќ.
Овие протести се покажаа како најголем предизвик за Александар Вучиќ, кој, како што потсетува The Times, тој почнал да се занимава со политика во 90-тите години како министер за време на владеењето на Слободан Милошевиќ, српскиот лидер кому подоцна му се судеше за воени злосторства по војните што ја растурија Југославија. Слободан Милошевиќ, потсетува The Times, почина во својата ќелија во 2006 година за време на неговото судење во Хаг. Откако ја презеде функцијата во 2014 година, проевропскиот конвертит Александар Вучиќ се вели дека се вратил на промовирањето на српскиот национализам, прво како премиер, а потоа како претседател.
Борко Стефановиќ вели дека владејачката Српска напредна партија (СНС) на Александар Вучиќ ја држи власта со закана за отказ на вработените во државните компании доколку не гласаат за тоа и со ангажирање членови кои имаат партиски книшки. „Луѓето се приклучуваат на партијата надевајќи се на работа, поради што има 700.000 членови“, тврди тој.
Неговата Влада, исто така, беше обвинета за регрутирање насилни фудбалски хулигани за да ги тепаат противниците – многу мрачен свет што го истражуваше истражувачкиот новинар Стеван Дојчиновиќ – наводи што Александар Вучиќ секогаш ги негираше. „Започна со употреба на хулигани како паравоени групи за време на балканските војни“, вели Стеван Дојчиновиќ (38 г.), поранешен текстописец на панк фанзин кој помогна во основањето на Српската истражувачка мрежа за криминал и корупција и додава: „Оттогаш српските тајни служби им нудат заштита кога им треба готовина“.
Во својата тесна канцеларија во Белград, Стеван Дојчиновиќ извади дебела папка со копии на про-СНС таблоиди, полни со жестоки написи за новинарот, за да покаже како Владата користи пријателски медиуми против своите непријатели. „Понекогаш сум на насловните страници пет пати месечно, обвинет дека работам за ЦИА, мафијата или француската разузнавачка служба и посетувам садо-мазо клубови“, кажува Стеван Дојчиновиќ за The Times и додава: „Тие користат извештаи од безбедносните служби, а тоа се момци од старата школа кои не се реформирани од комунизмот“.
Во неодамнешното покажување на нетрпеливост кон Александар Вулин, САД го санкционираа неговиот прв човек на БИА, Александар Вулин, обвинувајќи го за врски со организиран криминал и трговија со дрога и оружје. Американскиот Стејт департмент, исто така, тврди дека Александар Вулин и помага на Русија да го зголеми своето влијание на Балканот, што не е изненадување за белградската заедница на руски емигранти против Владимир Путин, чие движење е ограничено бидејќи српската Влада ги прогласува за „безбедносни ризици“.
Прашањето за западните дипломати е дали Александар Вучиќ ќе ја следи експанзионистичката матрица на Владимир Путин и ќе продолжи да влијае на Балканот и да ја користи својата позиција за да го добие она што го сака на овој или оној начин или дали Западот може да се потпре на него за потпишување на договорот за Косово.
Алиша Кернс верува дека тој не е единствената надеж за Западот, посочувајќи на неодамнешните протести кои, како што вели таа – „сугерираат дека има многу повеќе луѓе кои сакаат стабилност во Србија отколку оние кои се на власт“. Од друга страна, постапките на Алиша Кернс ги критикува Сер Ајвор Робертс, британскиот амбасадор во поранешна Југославија од 1994 до 1997 година. „Интервенцијата на Алиша Кернс не е корисна – Србите не реагираат на притисокот, тие само копаат“, вели тој и додава: „Александар Вучиќ е единствениот значаен актер на сцената и само некој склон кон фантазија може да мисли дека некој друг може да го заземе неговото место“.
Дури и Наташа Кандиќ, основач на белградскиот Фонд за хуманитарно право и критичарка на српскиот претседател, која доби признание за истражување на српските воени злосторства, вели дека Западот мора да се држи до Александар Вучиќ. „Тој секој ден го повторува своето тврдење дека Србија е опкружена со непријатели и дека Европа, особено Германија и Велика Британија, го поддржуваат Косово, но едноставно не гледам друг српски политичар кој има моќ да преговара за договор“, заклучи Наташа Кандиќ.
Александар Вучиќ, забележува The Times, не одговорил на нивното барање за интервју.