Смртта на папата Франциско го означи почетокот на можеби најважната фаза во новата историја на Католичката црква – битката за нејзиниот идентитет и иднина.
Претстојната конклава, која ќе ги собере кардиналите од целиот свет под „Последниот суд“ на Микеланџело во Сикстинската капела, нема да биде само избор на нов лидер.
Тоа ќе биде конфронтација меѓу две визии: продолжување на реформите што ги иницираше аргентинскиот папа или враќање на црквата на поконзервативен пат.
Мало противење на линијата на Френсис
Првиот папа од Латинска Америка радикално го промени составот на Колеџот на кардинали – телото кое го избира папата.
Наместо да го следи непишаното правило дека епископите на најважните епархии во Европа и Америка автоматски стануваат кардинали, Франциско „црвените шапки“ им ги дал и на претходно незастапуваните земји, како што се Тонга, Мјанмар, Монголија, Централноафриканската Република и Хаити.
Така, тој го направи Колеџот на кардинали порепрезентативен за целата црква, а повеќето од кардиналите што ги назначи ја споделуваат неговата визија, анализира CNN .
Сепак, постои мала, но организирана и влијателна група во Ватикан која сака да поништи многу одлуки на Францис.
Многумина беа вознемирени од неговиот отворен став за причестување на разведените и повторно венчаните, неговото прифаќање на ЛГБТК+ верниците и неговата остра критика кон конзервативните католици, кои, според него, сакаат да ја вратат Црквата „наназад“.
Нов папа – нова насока
Овие кругови се особено загрижени од реформите на Френсис кои вклучуваат поголема улога на жените во Црквата – потенцијално дури и како ѓаконики – како и вклучувањето на мирјаните во процесот на донесување одлуки. За овие измени се разговараше преку Архиерејскиот синод, а се очекува реформскиот процес да трае до 2028 година.
Иако гласаат само кардиналите помлади од 80 години, постарите и пензионираните кардинали играат важна улога во неформалните консултации пред конклавата. Многу од нив не се од линијата на Френсис и можеби ќе се обидат да ги насочат дискусиите во поконзервативна насока.
Меѓу клучните фигури кои би можеле да влијаат на изборите се американскиот кардинал Бласе Купич, пензионираниот индиски кардинал Освалд Грацијас, поранешниот папски нунциатор во САД Кристоф Пјер, Британецот Артур Рош и искусниот кардинал од Хондурас Оскар Родригез Марадијага.
Во трката се и Канаѓанецот Марк Оулет, Ганаецот Питер Турксон и њујоршкиот кардинал Тимоти Долан.
Бројни критики доаѓаат и од пензионираниот кардинал Џозеф Зен од Хонг Конг, кој со години се спротивставува на политиката на Френсис кон Кина.
Раздор во Црквата
За време на понтификатот на Францис, имаше и јавни судири меѓу кардиналите. Група од нив отворено го критикуваше за неговите одлуки во врска со одлуките за развод, додека анонимните меморандуми „Демос“ и „Демос II“ тврдат дека Францис ја водел црквата на автократски начин.
Подоцна беше откриено дека автор на првиот меморандум бил кардиналот Џорџ Пел, клучна фигура на конзервативниот отпор, кој почина во 2023 година, оставајќи празнина во раководството на тој табор.
Претстојната конклава нема да се одржи само зад затворени врати – социјалните медиуми и дигиталните кампањи исто така играат голема улога.
Во САД, во 2024 година, беше креирана веб-страницата на Колеџот за кардинали Извештај, која детално ги прикажува позициите на кардиналите за хомосексуалната соживот, ракополагањето на жените и односите Ватикан-Кина.
Групата „The Red Hat Report“ се обиде да собере над милион долари за да состави досие за „папалитите“, тврдејќи дека нивната анализа би го спречила изборот на Френсис, доколку постоел порано.
Дали може да се запрат реформите?
Некои африкански и источноевропски бискупи веќе се изјаснија против благословите за истополовите парови и можеби ќе гласаат како обединет блок.
Разликите во јазикот и потеклото меѓу кардиналите може да ја отежнат соработката, што ги фаворизира кандидатите кои веќе успеале да соберат поддршка околу себе.
Некои верници и кардинали можеби сакаат папа кој ќе ги продолжи реформите, но со помалку „изненадувања“ и помалку медиумско внимание.
Сепак, реформите почнаа и останува да се види дали може да се запрат – освен можеби од самиот нов папа.
Следната конклава ќе се одржи под притисок на историјата, поделбите, реформите и опозицијата.
Кој и да биде избран, на рамениците ќе го носи наследството на Френсис и очекувањата на преку милијарда католици – дали ќе ги исполни или ќе го промени правецот ќе стане јасно многу брзо.