Леуковоринот најчесто се користи во хемотерапијата, но се испитува и неговата поврзаност со аутизмот.
Лекот Леуковорин (леуковорин калциум), за кој Американската администрација за храна и лекови (FDA) започна процедури за употреба против аутизам и за кој предупреди американскиот претседател Доналд Трамп, е лек кој ги спречува или ги третира штетните ефекти од одредени видови лекови.
Овој лек е достапен само со рецепт и треба да се користи строго според упатствата. Содржи активна супстанца калциум фолинат и делува така што ја зголемува концентрацијата на фолна киселина во телото.
Се користи во комбинација со 5-флуороурацил за да се зголеми неговата ефикасност во цитотоксичната терапија.
Кој не треба да го зема овој лек?
Леуковорин не треба да се користи од:
▪ лица алергични на калциум фолинат или на било кој од ексципиенсите на овој лек
▪ лица со анемија поради недостаток на витамин Б12
Можни несакани ефекти
Пациентот треба веднаш да се јави кај лекар ако, по земањето на лекот, почувствува некој од следниве симптоми, кои, иако се многу ретки, можат да бидат сериозни:
Симптоми на алергиска реакција, како што се осип или чешање (особено ако се прошири на целото тело), оток на рацете, стапалата, глуждовите, оток на лицето, усните или јазикот, што може да предизвика свирење во градите, отежнато дишење и голтање и губење на свеста.
Комбинирана терапија со други лекови
Повремени несакани ефекти (до 1 од 100 пациенти): висока температура.
Ретки ефекти (до 1 на 1000 пациенти):
▪ несоница, анксиозност придружена со неконтролирани движења и депресија по високи дози
▪ дигестивни нарушувања по високи дози
▪ зголемени епилептични напади кај пациенти со епилепсија, поради интеракцијата помеѓу леуковорин калциум и антиепилептични лекови
Многу ретки ефекти (до 1 на 10.000 пациенти): алергиски реакции, вклучувајќи анафилактоидни реакции (тешкотии при дишење, свирење во градите, низок крвен притисок) и уртикарија, објавува Телеграф.
Како најчесто се користи леуковоринот?
„Овој лек главно се користи во третманот на рак. Обично се комбинира со хемотерапевтскиот лек флуороурацил, кој ги спречува клетките на ракот да создаваат ДНК и да се делат. Леуковоринот го засилува дејството на флуороурацилот. Леуковоринот се користи и за намалување на токсичните ефекти на метотрексат, друг хемотерапевтски лек“, објаснуваат експертите.
Метотрексатот делува така што го блокира искористувањето на фолатот од страна на телото, кој е потребен за здравите клетки да произведуваат ДНК.
„Леуковоринот обезбедува активна форма на фолат што здравите клетки можат да ја користат за да создадат ДНК, „спасувајќи“ ги додека метотрексатот продолжува да ги напаѓа клетките на ракот. Бидејќи метотрексатот се користи и за лекување на псоријаза, автоимуна болест на кожата, овој лек би можел да се користи како заштитна алатка за време на третманот на оваа состојба“, нагласуваат Вит и Ли во текстот објавен во „The Conversation“.
Зошто е важен фолатот?
„Ова е затоа што недостатокот на фолна киселина е поврзан со развојот на спина бифида, состојба каде што ‘рбетот на фетусот не се развива правилно. Поради оваа причина, на жените им се препорачува да земаат додатоци на фолна киселина пред бременоста и во текот на првите неколку месеци од бременоста.“
„На фолатот му се припишува и важност во производството на црвени крвни зрнца и во целокупната функција на мозокот“, додаваат Вит и Ли.
Зошто се разгледува за третман на аутизам?
Според нив, препораката за употреба на леуковорин во третманот на аутизам произлегува од теоријата дека ниските нивоа на фолати во мозокот можат да доведат до состојба наречена церебрален дефицит на фолати.
Децата со овој недостаток обично не покажуваат никакви симптоми во текот на првите две години од животот. Подоцна, тие покажуваат тешкотии во говорот, епилептични напади и интелектуална попреченост.
Бидејќи симптомите на аутизам се слични и обично се појавуваат на иста возраст, некои експерти предложија врска помеѓу недостаток на фолна киселина во мозокот и аутизмот.
Што велат доказите?
„Според мала студија од 2024 година, во која биле вклучени околу 80 деца на возраст од 2 до 10 години со аутизам, половината примиле максимална дневна доза од 50 мг фолна киселина (слична на леуковорин), додека другата половина примила плацебо. Децата кои примиле фолна киселина покажале позначајни подобрувања во споредба со оние кои примиле плацебо“, велат Вит и Ли.
Друга студија од 2025 година ја тестирала истата доза врз кинески деца со аутизам. Оние кои земале фолна киселина постигнале поголем напредок во развојот на социјална вештина наречена социјална реципрочност, во споредба со оние кои земале плацебо.
„Иако овие резултати се ветувачки, ниедна од овие студии не е доволна за да ја промени медицинската пракса. Понатаму, потребни се поголеми студии пред лекарите да можат да дадат формална препорака“, нагласуваат Ниал Вит, професор на Факултетот за природни науки и математика на Универзитетот Маквари, и Јасмин Ли, фармацевт и докторски кандидат на Универзитетот во Сиднеј.