Што е најважно за да се држи под контрола холестеролот, поточно ЛДЛ (лошиот)?
Кардиоваскуларните болести (КВБ) се водечка причина за смрт во светот и одземаат повеќе животи од сите форми на малигнитет заедно. Не е поинаква ситуацијата и во Србија, каде според податоците од 2021 година, 56.000 луѓе починале како последица на кардиоваскуларни заболувања, кои сочинуваат 41,4 отсто од сите причини за смрт. Во четири од пет случаи на смрт од кардиоваскуларни болести, причината е атеросклеротична кардиоваскуларна болест. Еден од главните фактори на ризик за развој на оваа болест е токму покаченото ниво на ЛДЛ (лошиот) холестерол и времетраењето на изложеноста на овој фактор.
Поради оваа причина, Здружението на пациенти „Моја втора шанса“ и Здружението на кардиолози на Србија ја започнаа едукативната кампања „Две страни на медалот“, со која сакаат да ја подигнат свеста кај граѓаните за оваа важна тема, но и да потсетат дека превенцијата е исклучително важна, особено кога се работи за кардиоваскуларни болести.
Проф. Д-р Анастазија Стошиќ Милосављевиќ, кардиолог во Заводот за кардиоваскуларни болести Сремска Каменица и претседател на Здружението на кардиолози на Србија, предупреди дека малку се знае или се зборува во пошироката јавност за атеросклеротичните кардиоваскуларни болести (АСЦВД).
Оваа болест е предизвикана од акумулација на масни наслаги (наслаги) во артериите. На плочата е потребно време да се формира, така што болеста е често незабележлива или со многу благи симптоми, додека плочата неочекувано не пукне или целосно не го блокира луменот на крвниот сад, што може да предизвика срцев удар или мозочен удар, а во најлош случај смрт. Клиничките манифестации на атеросклеротичниот процес се многубројни и првенствено зависат од степенот и брзината на стеснување. Симптомите зависат од тоа кој крвен сад е блокиран. Кога Атеросклерозата се развива во артериите кои го снабдуваат мозокот (каротидните артерии) може да доведе до мозочен удар, а доколку ги зафати артериите кои го снабдуваат срцето (коронарните артерии), може да дојде до срцев удар или срцев удар“, објасни проф. д-р Стошиќ Милосављевиќ.
Фактори на ризик
Пациентите кои се изложени на покачени нивоа на лош холестерол (ЛДЛ) подолго време имаат поголем ризик од развој на атеросклеротична кардиоваскуларна болест (АСКВ). Покрај високото ниво на ЛДЛ холестерол, други фактори на ризик за појава на оваа болест се пушењето, дебелината, високиот крвен притисок, дијабетесот, возраста, полот.
Проф. Д-р Катарина Лалиќ, ендокринолог од Клиниката за ендокринологија, дијабетес и метаболички болести, УЦК Србија, потсети дека мажите треба да го направат првиот скрининг тест за ЛДЛ холестерол на возраст од 35 години, а жените на 45 години, па дури и порано доколку има и други поврзани болести или ако има семејна историја на луѓе кои имале ран срцев или мозочен удар. По скринингот, многу е важно да се консултирате со вашиот лекар кој, во однос на вредностите на LDL холестеролот и другите параметри и фактори на ризик, како што се претходните кардиоваскуларни настани во семејството, ќе го одреди нивото на кардиоваскуларен ризик и ќе ги упати пациентот на адекватен третман. Покрај добриот избор на храна и советите за редовна физичка активност, често е неопходно да се земе терапија со лекови за да се достигнат целните вредности на LDL холестеролот. Статините се користат во третманот на покачен ЛДЛ холестерол кај повеќе од 200 милиони пациенти ширум светот. Сепак, кај 80 проценти од високоризичните пациенти со оваа терапија не се постигнати препорачаните вредности на LDL холестеролот, што ги става пациентите во ризик од кардиоваскуларни настани и смрт.
Целните вредности на LDL холестеролот во секундарната превенција на кардиоваскуларните заболувања се јасно дефинирани, но ретко се постигнуваат во рутинската клиничка пракса, бидејќи пациентите не се на адекватна терапија. Исто така, поради неусогласеноста на референтните вредности на липидните параметри со кардиоваскуларниот ризик на лабораториските извештаи, пациентите имаат тенденција да ги самоанализираат, врз основа на што самостојно проценуваат дали се здрави или болни.
„ Ако целосно здрава личност има вредност на LDL холестеролот од 2,6 mmol/l, ова се смета за добар резултат. Сепак, истото ниво на лош холестерол не е добро за лице кое веќе имало миокарден инфаркт. Според европските препораки Кај такви пациенти, лошиот холестерол мора да биде под 1,4 mmol/l.За подобро откривање на пациентите со кардиоваскуларен ризик, навремено дијагностицирање и започнување со третман, неопходно е усогласување на референтните вредности на липидните параметри на лабораториските извештаи со ризикот за CV и вредностите од тековните водичи, како и стандардизирање на комуникацијата на лабораториски резултати поврзани со липидниот статус. Дополнително, неопходно е навремено дијагностицирање и започнување со третман на фамилијарна хиперхолестеролемија (ФХ), како и намалување на изложеноста на ЛДЛ холестерол преку формирање национален регистар за ФХ, кој доминантно би бил на примарно ниво на здравствена заштита“ вели проф.д-р Арсен Ристиќ, кардиолог и раководител на одделот за срцева слабост на Клиниката за кардиологија при Универзитетската болница во Србија.