Политико
Западните влади се лути на ТикТок. Кинеската апликација која ја сакаат тинејџерите ширум светот е обвинета дека овозможува шпионирање, не ги штити личните податоци, па дури и ја корумпира младината.
Владите во СAД, Велика Британија, Канада, Нов Зеланд и ширум Европа одлучија во последните месеци да ја забранат употребата на TikTok на официјалните телефони. Ако се оди како што бараат „јастребите“, можни се и построги ограничувања. Белата куќа побара од кинеската матична компанија ByteDance да го продаде TikTok или апликацијата ќе биде целосно забранета во САД.
Но, дали овие критики се оправдани?
Официјалните лица за безбедност не кажуваат многу за тоа зошто се против TikTok. Ова може да се должи на чувствителноста на прашањата за национална безбедност или едноставно знак дека сето тоа се неосновани празни приказни.
Извршниот директор на TikTok, Шу Зи Чу, одговараше на прашањата на американските конгресмени во четвртокот.
Критики упатени кон TikTok:
1. Пристап на Кина до податоците на TikTok
Можеби најголемата загриженост е потенцијалниот пристап на кинеската влада до податоците на милиони корисници на TikTok. Западните безбедносни претставници предупредија дека ByteDance може да биде предмет на законите за национална безбедност на Кина, особено законот од 2017 година кој бара кинеските компании да „поддржуваат, помагаат и соработуваат“ со разузнавачката заедница на нацијата. Законот им дава слобода на кинеските разузнавачки агенции, велат властите.
Корисничките податоци на TikTok може да ги користат и стотици кинески инженери и вработени во TikTok, од кои некои можат да работат за државата, велат западните власти.
Во декември 2022 година, некои вработени во ByteDance во Кина и САД беа насочени кон новинари од западните медиуми кои ја користеа апликацијата (а подоцна беа отпуштени).
Минатиот месец, европските институции им забранија на своите вработени да имаат TikTok на нивните службени телефони. Во интерната е-пошта испратена до вработените во Европскиот супервизор за заштита на податоци, која ја видел Политико, било објаснето дека тоа имало за цел „да се намали изложеноста на Комисијата на сајбер напади бидејќи апликацијата собира толку многу податоци за мобилни уреди што можат да се користи за напад на Комисијата“.
Ирската Комисија за заштита на податоците, главниот регулатор на ЕУ за ова прашање, треба да одлучи во наредните месеци дали TikTok незаконски префрлал податоци за европските корисници во Кина.
Оние кои се скептични за безбедносните наводи истакнуваат дека кинеската влада едноставно може да купи големи количини на кориснички податоци од лесно регулирани посредници. Американските социјални медиуми како Твитер исто така имаа проблеми со заштитата на податоците на корисниците од љубопитните очи на странските влади, посочуваат тие.
„ТикТок“ тврди дека никогаш не доставил податоци до кинеската влада и дека би одбил да го стори тоа доколку биде побарано. ByteDance е регистриран на Кајманските Острови, за кои TikTok тврди дека ќе го заштити од законските обврски да им помага на кинеските агенции. Дваесет проценти од акциите на ByteDance се во сопственост на неговите основачи и кинески инвеститори, 60 проценти од глобалните инвеститори и 20 проценти од вработените.
Компанијата објави два планови за заштита на податоците.
Во САД, Проект Тексас е план од 1,5 милијарди долари за изградба на ѕид помеѓу американската подружница и нејзините кинески сопственици. Европската верзија од 1,2 милијарди евра, Project Clover, ќе ги премести повеќето европски податоци на TikTok на сервери во Европа.Но, главниот европски лобист на TikTok, Тео Бертрам, во март рече дека ќе биде „исклучително тешко во пракса“ целосно да се запре преносот на европските податоци во Кина.
2. Влезна врата за кинески шпиони
Ако кинеските агенции не можат легално да пристапат до TikTok, тие можат да влезат преку задната врата, велат западните власти. Кинеските сајбер шпиони се меѓу најдобрите во светот, а работата им е олеснета доколку базите на податоци и дигиталната инфраструктура се наоѓаат на нивна територија.
Холандските разузнавачки агенции ги советуваа владините службеници да ги деинсталираат апликациите од земјите кои водат „навредливи кибер програми“ против Холандија, вклучително и Кина, но и Русија, Иран и Северна Кореја.
Критичарите на аргументот за сајбер шпионажа укажуваат на студија од 2021 година на Универзитетот во Торонто Citizen Lab, според која апликацијата не покажува „очигледно злонамерно однесување“ што би се очекувало од апликација за шпионирање. Но, директорот на лабораторијата рече дека истражувачите немаат информации за тоа што се случува со податоците на TikTok складирани во Кина.
Проектот Тексас и Проектот Детелина на TikTok вклучуваат чекори за олеснување на стравот од кибер шпионажа, како и правен пристап до податоци.
Планот на ЕУ ќе му даде на европското безбедносно тело (допрва ќе се утврди) овластување да ги прегледа политиките поврзани со кибер безбедноста и контролата на податоците и да го ограничи пристапот на некои вработени. Бертрам рече дека агенцијата ќе може да комуницира со европските безбедносни агенции и регулатори „без мешање на TikTok, со цел да Уверив дека ништо не се крие“.Бертрам, исто така, рече дека компанијата бара да вработи повеќе инженери надвор од Кина.
3. Право на приватност
Критичарите на TikTok ја обвинуваат апликацијата за масовно собирање податоци, особено во Соединетите Држави, каде граѓаните немаат федерално заштитени општи права за приватност.
Во јурисдикции кои имаат строги закони за приватност, TikTok се соочува со чести обвинувања за неусогласеност.
Компанијата е под истрага во Ирска, Обединетото Кралство и Канада за тоа како се справува со податоците на малолетните корисници. Регулаторите во Холандија, Италија и Франција, исто така, ги истражуваат нејзините практики кога станува збор за заштита на правата на приватност во однос на персонализираното рекламирање и за неограничување на пристапот на децата до нејзината платформа.
TikTok ги негираше наводите изнесени во некои извештаи во кои се тврди дека американските технолошки компании собираат исто толку податоци. Мета, Амазон и други исто така добија големи казни за кршење на правата за приватност на европските граѓани.
4. Психолошки операции
Можеби најсериозното обвинување, и секако најсвежото правно, се однесува на фактот дека ТикТок е дел од севкупната цивилизациска борба на Кина против Западот. Неговата улога е да шири дезинформации и содржини кои ги отепува умот меѓу младите западњаци, сеејќи поделеност и апатија. Директорот на американската Агенција за национална безбедност (НСА), Пол Накасоне, овој месец предупреди дека кинеската контрола врз алгоритмот на ТикТок може да и дозволи на владата да врши операции за поттикнување влијание меѓу западното население. TikTok тврди дека има околу 300 милиони активни корисници во Европа и САД. Апликацијата беше најсимнувана од Интернет во 2022 година.
Во 2019 година, се појавија извештаи кои сугерираат дека TikTok ги цензурира про-ЛГБТК содржините и видеата во кои се споменува плоштадот Тјенанмен во Пекинг. ByteDance исто така беше обвинет за промовирање бесмислени видеа на западните деца за да губат време, наспроти корисната едукативна содржина понудена на нејзината кинеска апликација Douyin.
Покрај обвинувањата за намерно „операции за ширење“, TikTok беше критикуван и дека не ги штити децата од зависност од својата апликација, од опасни вирусни предизвици и дезинформации.
Францускиот регулатор минатата недела соопшти дека апликацијата сè уште е во „многу рана фаза“ на контрола на содржината. Седиштето на TikTok во Италија оваа недела беше претресено од регулаторот за заштита на податоци со помош на италијанската полиција за да истражи како компанијата ги штити децата од вирусни предизвици.
Истражувачите на Citizen Lab рекоа дека TikTok не практикува отворена цензура.
Други критичари на тој аргумент истакнаа дека и странските влади манипулираат со западните платформи, како што е руската кампања на Фејсбук, која сакаше да влијае на изборите во САД во 2016 година.
TikTok тврди дека ги приспособил контролите на содржината од 2019 година и редовно објавува извештај за транспарентност за тоа што отстранил. Компанијата може да се пофали и со „центар за транспарентност“ што го отвори во САД во јули 2020 година и уште еден во Ирска во 2022 година.
Исто така, посочува дека ќе се усогласи со новите правила на ЕУ за контрола на содржината, Законот за дигитални услуги, кој ќе бара платформите да им дадат пристап на регулаторите и научниците до нивните алгоритми и податоци.