Европскиот парламент ја усвои досега најстрогата резолуција за Србија, предупредувајќи на длабока политичка поларизација и растечка државна репресија во земјата, точно една година по уривањето на настрешницата на Железничката станица во Нови Сад.457 пратеници гласаа за резолуцијата, 103 беа против, а 72 беа воздржани.
Во документот усвоен во среда, Европскиот парламент остро ги осудува политичките и социјалните тензии во Србија и бара отворена и независна истрага за трагедијата во Нови Сад. Претставниците бараат да се покренат сеопфатни и транспарентни правни процедури за одговорните за уривањето на покривот да бидат изведени пред лицето на правдата и бараат мисија на ЕУ за утврдување на фактите да биде испратена во Србија, со учество на Европскиот парламент.
Поддржувајќи го правото на граѓаните и студентите на Србија на мирни протести, европратениците ја нагласуваат важноста на граѓанската храброст, ненасилството и ангажманот на младите луѓе како основа на демократијата и европската перспектива на Србија. Тие предупредуваат на опасноста од говор на омраза, проруска пропаганда и кампањи за клевета, кои, како што велат, ги шират медиумите и функционерите под контрола на владата.
Особено беше осудена практиката на нелегално набљудување и употребата на шпионски софтвер „Пегасус“, како и употребата на солзавец и акустични уреди против цивили. Претставниците веруваат дека српското раководство е политички одговорно за ескалацијата на репресијата, нормализацијата на насилството и слабеењето на демократските институции.
Европскиот парламент бара итни и непристрасни истраги за наводното полициско насилство врз демонстрантите и ги осудува нелегалните апсења и депортации на граѓани на ЕУ кои изразија поддршка за студентските протести. Резолуцијата, исто така, остро ги осудува нападите врз националните малцинства, вклучувајќи ги Словаците, Романците, Бугарите и Хрватите, како и говорот на омраза во провладините медиуми.
Пратениците изразија жалење за навредливите изјави на некои српски функционери упатени до членовите на Европскиот парламент кои ги поддржаа граѓанските протести и ги отфрлија обвинувањата на Белград дека Европската Унија стои зад организацијата на тие собири.
Парламентот бара да се обезбедат слободни и фер избори во Србија, потсетувајќи дека претходните беа обележани со притисок врз гласачите и купување гласови. Повикува на итна имплементација на препораките на ОБСЕ и ОДИХР, вклучително и независна ревизија на избирачките списоци и еднаков пристап до медиумите за сите политички актери.
Европскиот парламент ја потврдува својата поддршка за европската перспектива на Србија, но нагласува дека напредокот кон членство зависи од почитувањето на демократијата, владеењето на правото и основните права, како и од целосното усогласување со заедничката надворешна и безбедносна политика на ЕУ и санкциите против Русија.
Во резолуцијата се поздравува и „новиот тон“ на претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, за време на нејзината неодамнешна посета на Белград, кој, според европратениците, е „поверодостоен во однос на длабоките проблеми на Србија и негативните резултати во клучните реформи“.
Да ве потсетиме дека синоќа во Европскиот парламент се одржа бурна дебата за ситуацијата во Србија, пред гласањето за резолуцијата. Дебатата беше обележана со теми за падот на балдахинот во Нови Сад, студентските протести и влошувањето на човековите права. Европската комесарка за проширување Марта Кос ги повика сите партии во Србија на мир и смирување на тензиите, нагласувајќи дека „владеењето на правото, човековите права, слободата на медиумите и собирањето се фундаментални вредности на Европската Унија што Србија мора да ги почитува“.
Кос нагласи дека „реакцијата на полицијата мора да биде пропорционална“ и дека истрагата за настаните во Нови Сад треба да биде приоритет. Таа ги отфрли обвинувањата дека ЕУ ќе ги блокира енергетските трансфери кон Србија по забраната за увоз на руски гас од 2026 година, нагласувајќи дека „Европската унија ја поддржува Србија да ги диверзифицира своите извори на снабдување и да се интегрира во европските енергетски мрежи“.
За време на дебатата, неколку членови на Европскиот парламент изразија остри критики кон властите во Белград.