Дали ќе се повтори „сценариото од Будимпешта“: За Американците тоа е место на мир, но за Украинците враќа грди спомени

Кога светските лидери се собраа во Будимпешта во 1994 година, граѓаните на три поранешни советски земји, вклучувајќи ја и Украина, веруваа дека можат мирно да спијат и дека нема да има инвазија на нивните земји од страна на тогаш нестабилната гигантска Русија.

Украина, Казахстан и Белорусија потоа добија гаранции од САД, Велика Британија, а подоцна и од Франција и Кина, дека можат да живеат без страв.

28 години подоцна, една од овие земји, Украина, сфати дека овие гаранции се само мртва буква на хартија. Во февруари 2022 година, Русија изврши инвазија врз нивната земја, што продолжува до ден-денес, три и пол години подоцна.

Во време кога се очекуваат конкретни чекори за мир, од САД пристигна предлог за одржување мировни преговори во истиот град кој за многу Украинци симболизира пораз на меѓународното право.

За мир што траеше помалку од 30 години, Украинците дадоа сè

Сепак, треба да се вратиме за момент во 1994 година. Советскиот Сојуз се распадна само неколку години претходно, а „ранетиот лав“ во Москва сè уште беше, во умовите на многумина во Украина, сериозна закана.

Одредени политичари веруваа дека количината на нуклеарно оружје што Украина ја имаше на својата територија, која датира од времето на СССР, беше подобра гаранција за безбедност од кој било меморандуми.

Сепак, раководството на Украина, како и другите нуклеарни сили, првенствено САД, имаа поинаква идеја. Затоа беа иницирани Будимпештанските меморандуми, кои имаа за цел да ја „денуклеаризираат“ Украина и другите земји од поранешниот Советски Сојуз, во замена за безбедност од Русија.

И покрај резервите меѓу одредени делови од украинската политичка сцена, во декември 1994 година во унгарската престолнина беше потпишан меморандум, кој требаше да обезбеди безбедност на Украинците од нивниот источен сосед.

Сепак, сè се промени за помалку од три децении. Русија започна отворена инвазија на својот сосед, а сите безбедносни гаранции едноставно исчезнаа преку ноќ.

Ироничен предлог од Вашингтон

Вистината е дека Украина доби значителна поддршка од САД за време на мандатот на претседателот Џо Бајден, како и од нејзините европски сојузници, првенствено Полска, Германија и Франција.

Сепак, тоа беше далеку од безбедносните гаранции на кои се надеваа во Киев. Русија отворено ги прекрши претходно преземените обврски, а потписниците „се повлекоа“ пред отвореното вклучување во војната, на што имаа право според меморандумите од Будимпешта.

Токму поради оваа причина, предлогот Будимпешта да стане место за мировни преговори може да се нарече ироничен.

Иронијата е уште поголема што предлогот доаѓа од САД, според информациите објавени од медиумите во Америка, кои секако беа најголемата сила која, според текстот на меморандумот, гарантираше безбедност за Украина.

Дури и во модерното време, Будимпешта носи лоши конотации

Сепак, предлогот на Будимпешта, покрај историскиот, носи и моментална негативна порака за Украина.

Виктор Орбан, кој е познат како најактивниот „руски играч“ во Европа, е на власт во Унгарија од 2010 година.

Од почетокот на конфликтот во Украина, Орбан постојано застанува на страната на Русија, постојано блокирајќи ги пакетите санкции од Европската Унија.

Несомнено, Будимпешта беше предложена како „место на мирот“ поради врските меѓу администрациите на Орбан и Трамп, но мораше да се земе предвид и историскиот контекст.

Секако, Трамп е познат како лидер кој, без разлика на сè, ќе го направи она што му изгледа како најдобра идеја, дури и кога тоа нема многу смисла за другите.

Сепак, би било неверојатно иронично да се побара од Украина да преговара за крај на војна што би можела да предизвика губење на до една петтина од својата територија на место каде што веќе еднаш била измамена и каде што владее лице кое отворено застанало на страната на земјата што извршила агресија против нејзината земја.