Благо намалување на каматните стапки во Македонија
Задолжувањето на граѓаните кај банките не престанува. Тоа го потврдуваат и податоците на Народната банка, според кои долгот на домаќинствата е зголемен од 3,5 милијарди евра во декември 2022 година на 3,7 милијарди евра во декември 2023 година. Со други зборови, статистиката покажува дека граѓаните на Македонија се прилично зависни од долгови кон банките. Познавачите на економијата сметаат дека кредитите поради економската криза не само што го отежнуваат месецот на голем дел од населението, па затоа се принудени да позајмуваат пари за различни потреби.
„Кредитите што граѓаните ги земаа од банките во последните години главно беа за потрошувачка, каде што ситуацијата на потешкотии ги турка семејствата да се обидат да најдат решенија, а кога немаат други решенија се обраќаат кон банките. Значи тоа се заеми за опстанок. Но, не само тоа, околу една третина од кредитите се и за купување станови. Затоа, секое намалување на трошоците за плаќање на ратата што се очекува да дојде во наредните месеци за кредити е добредојдено за граѓаните кои се задолжени кон банките“, вели професорот Неритан Туркеши.
Од друга страна, граѓаните имаат долгови во банките само од близу 2 милијарди евра за потрошувачки кредити, додека за станбени кредити имаат долгови од над 1,2 милијарди евра. Во следниот период се очекува одредено намалување на каматните стапки на кредитите и постепено омекнување на монетарната политика откако ќе се намали заканата од повисока инфлација во земјата и пошироко.
„Се очекува намалување на каматните стапки во 2024 година, но првите надолни трендови треба да се очекуваат во мај. Европската централна банка најверојатно ќе ја намали референтната каматна стапка за 0,25 процентни поени, што значи дека во декември оваа година каматната стапка би била 3,75 отсто, што се уште е далеку од нивото на кое започна 2023 година. најавувајќи намалување на каматните стапки во мај од 5,5 на 5,25 отсто и на 4,75 отсто до крајот на годината. Дури и нашата Централна банка се очекува годинава да ја намали референтната каматна стапка, но во неизвесните економски и геополитички услови од ова ќе зависи и намалувањето на основната каматна стапка“, вели финансискиот директор на Комерцијалната банка и еден од најголемата во земјава, Маја Стевкова Штериева.
Таа додава дека се очекува банкарскиот систем да продолжи да нуди солидна кредитна поддршка, но малку поумерена, во услови на затегнати монетарни услови и макропрудентни или претпазливи мерки. Растот на кредитите во 2024 година би бил 6,4 отсто. Како резултат на зајакнувањето на довербата и во исто време на постојано зголемувањето на приносите од штедењето, за што придонесуваат и преземените парични мерки, се очекува депозитите како најважен извор на финансирање да остварат посилен раст, кој во 2024 г. би достигнал околу 7,6 отсто.
Инфлацијата и движењата на девизниот пазар се поволни. Сепак, неизвесноста останува, а инфлацијата сè уште е над историските просеци. Оттаму, определувањето на монетарната политика на Народната банка, согласно монетарната политика на Европската централна банка, засега останува иста, велат од Централната банка. Од таму додаваат дека утврдувањето на монетарната политика кај нас во иднина ќе зависи од инфлацијата, инфлаторните очекувања и девизниот пазар, како и од утврдувањето на монетарната политика на Европската централна банка, бидејќи спроведуваме стратегија за одржување на стабилен девизен курс во однос на еврото. Така, доколку се задржат сегашните поволни трендови, а некои ризици изостанат, ќе има простор за пофлексибилна монетарна политика.
Во изминатата година, со прекин на трендот на намалување на каматните стапки на хартиите од вредност на Народна банка, следеше благо намалување на каматните стапки на новите кредити. Тие се намалени од 5,47 отсто во септември 2023 година на 5,02 отсто во декември 2023 година.
Вкупно, сите кредити на домаќинствата, стари и нови, во декември имаат висока каматна стапка од 5,59 отсто, што е повисока стапка во однос на декември 2022 година кога изнесуваше 5,01 отсто.
