Маск нареди затворање на Starlink за време на клучната украинска офанзива

За време на клучната операција во која Украина се обиде да ја врати територијата од Русија кон крајот на септември 2022 година, Илон Маск издаде наредба со која се спречи напредувањето на украинските сили и се поткопа довербата на Киев во Старлинк – сателитскиот интернет што Маск претходно ѝ го даде на Украина за да им помогне да одржуваат комуникации на бојното поле, објави Ројтерс.

Според три лица запознаени со прашањето, Маск му рекол на еден виш инженер во седиштето на SpaceX во Калифорнија, компанијата што управува со Starlink, да го исклучи сообраќајот во области како Херсон – стратешки важен регион што Украина се обидуваше да го ослободи.

„Мораме да го направиме ова“, им рекол инженерот Мајкл Николс на колегите во тоа време, рекол еден извор.

Работниците ја извршиле наредбата, изјавиле три извори за Ројтерс. Тие деактивирале најмалку сто терминали на Старлинк. На внатрешната мапа на покриеност на компанијата, тие области одеднаш го изгубиле сигналот. Исклучувањето влијаело и на други области окупирани од Русија, вклучувајќи делови од Донецката област.

Завладеа паника, дроновите престанаа да работат

Поради наредбата на Маск, украинските сили одеднаш се нашле без комуникација, според еден воен функционер, еден армиски советник и уште две лица кои го доживеале прекинот во близина на бојното поле. Создала паника, беспилотните летала престанале да работат, а артилеријата што се потпирала на Старлинк повеќе не можела прецизно да ги погодува целите. Како резултат на тоа, армијата не успеала да ја опколи руската позиција во градот Берислав, источно од Херсон.

Украина на крајот ги ослободи Берислав, градот Херсон и други области. Но, претходно непознатата наредба на Маск е првпат милијардерот лично да го исклучи Старлинк преку бојно поле. Некои вработени во Старлинк беа шокирани, а одлуката, според еден извор, имаше големо влијание врз текот на борбите.

„Маск ја зеде војната во свои раце“, рече изворот.

Оваа приказна е во спротивност со она што самиот Маск го кажа за Starlink во Украина. Уште во март оваа година, на својата X мрежа, Маск напиша: „Ние никогаш не би направиле нешто такво“.

Ниту Маск ниту Николс не одговорија на прашањата на Ројтерс. Портпаролот на SpaceX рече дека извештајот на Ројтерс е „неточен“, но не прецизираше што смета за неточно. Наместо тоа, тој посочи на претходно соопштение на компанијата во кое се вели: „Старлинк е целосно посветен на обезбедување услуги за Украина“. Тие не одговорија на долгиот список прашања за инцидентот, улогата на Старлинк во војната и други теми.

Ниту канцеларијата на украинскиот претседател Володимир Зеленски, ниту Министерството за одбрана не го коментираа случајот. Старлинк сè уште обезбедува услуги во Украина и сè уште го користи војската. Зеленски јавно му се заблагодари на Маск и оваа година.

Украинците се испаничија и се јавија во Пентагон

Исклучувањето на Старлинк над Херсон и други области изненади многумина вклучени во војната – од украински војници на терен до американски воени и политички претставници кои помогнаа да се обезбеди пристап до Старлинк за Украина по почетокот на руската инвазија. Украинските претставници во паника се јавија во Пентагон, но, според петмина инсајдери, не добија објаснување.

Министерството за одбрана на САД одби да коментира. Ројтерс не можеше да потврди дали Маск и американските власти воопшто разговарале за инцидентот.

Овој случај се разликува од претходната приказна од септември истата година, кога се тврдеше дека Маск го исклучил „Старлинк“ над Крим. Според биографијата напишана во 2023 година од Волтер Исаксон, Маск во тоа време верувал дека украинскиот напад врз руските бродови во Севастопол би можел да предизвика нуклеарен одговор. Откако книгата беше објавена, Маск сè негираше. Тој рече дека „Старлинк“ никогаш немал покриеност над Крим, туку дека го одбил барањето на Украина да обезбеди услуги таму . Исаксон подоцна призна дека овој дел од книгата е неточен.

Во 2023 година, SpaceX соопшти дека презел чекори за да ја спречи Украина да го користи Starlink за напади со беспилотни летала.

„Нашата цел никогаш не беше тие да го користат тоа навредливо“, изјави претседателката на компанијата Гвин Шотвел во тоа време на конференција во Вашингтон.

„Презедовме чекори за да го спречиме ова“, рече таа, без да образложи повеќе. Не е јасно дали мислела и на исклучувањето на Старлинк поради Херсон. Таа не одговори на прашањата од Ројтерс.

До април 2025 година, Украина доби повеќе од 50.000 терминали на Starlink, според најавите на нејзината влада. Уредите со големина на кутија за пица се лесно преносливи и се поврзуваат со илјадници сателити на SpaceX што орбитираат околу Земјата. Првата пратка ја испрати SpaceX, а подоцна пристигнаа терминали од САД, Полска и Германија.

Оваа сторија, пишува Ројтерс, е заснована на интервјуа со повеќе од 30 луѓе запознаени со работата на SpaceX – вклучувајќи сегашни и поранешни вработени, воени претставници од САД и Европа, како и политичари и дипломати.