Романија испрати 91 тон златни резерви во Москва, Русија не ги вратила цел век
Приказната за евакуацијата на богатствата на Народната банка на Романија во Москва започна за време на Првата светска војна и повеќе од 100 години подоцна нема епилог.
Американскиот портал „Политико“ објави текст спонзориран од Националната банка на Романија, во кој се тврди дека златните резерви што Романија му ги испратила на тогашниот сојузник, никогаш не биле вратени во таа земја.
Политико пишува дека Романија влегла во Првата светска војна во 1916 година, но по првичните победи, ситуацијата станувала сè попредизвиклива, бидејќи Романија се борела на два фронта против силите: со Германија и Австро-Унгарија на северозапад и со Германија, Бугарија и Отоманска империја, империја на југ, покрај Дунав.
Така, во декември 1916 година, романската армија била принудена да се повлече во Молдавија и да се откаже од две третини од територијата на земјата, вклучувајќи го и Букурешт, нејзиниот главен град.
Сите централни институции – кралската куќа на Романија, парламентот, Националната банка на Романија – беа преместени во Јаши, на истокот на Романија, пренесува Телеграф.
Ризикот целата земја да биде обземена од армиите на централните сили ја поттикна романската влада да ги испрати богатствата на Народната банка на Романија во Москва.
Русија тогаш беше единствениот сојузник со кој Романија делеше заедничка граница, а романското кралско семејство имаше силни семејни врски со руското царско семејство: Романската кралица Марија беше прва братучетка на царот Николај II (Марија Александровна, мајка на кралицата и Александар III, таткото на царот, тие биле брат и сестра).
Златните резерви на Народната банка на Романија, тешки 91,5 тони чисто злато (во монети и шипки), накитот на кралицата Марија и предметите од значајна историска и културна вредност беа испратени во Русија во две фази, во декември 1916 година и во август 1917 година.
Во текстот се додава дека романската и руската влада потпишале протоколи во кои јасно е наведено дека златото припаѓа на Народната банка на Романија, дека се испраќа на чување во Москва и дека е под гаранција на руската царска влада во врска со безбедност на транспортот, складирањето и враќањето во Романија.
Откако пратката пристигнала во Москва, претставниците на Народната банка на Романија и на Државната банка на Русија (филијала во Москва) извршиле целосна верификација на златото, која била потпишана и заверена од двете страни.
Кога болшевиците ја презедоа власта во октомври 1917 година, романскиот дипломатски претставник беше уапсен додека богатствата на Националната банка на Романија и романските културни и историски вредности кои беа пренесени во Москва беа конфискувани.
По тој повод Владимир Ленин изјавил дека ја презел целосната одговорност за зачувување на фондот и за негово враќање на романскиот народ, се вели во текстот.
Во годините по крајот на Првата светска војна, имаше неколку обиди за преговори за враќање на романските вредности присвоени од болшевичката влада.
Ова прашање беше ставено на разгледување и на конференцијата во Џенова (1922), која се обиде да создаде, меѓу другото, заеднички пристап на европските народи кон новиот болшевички режим во Русија.
На конференцијата беше одлучено руската влада да и ги врати на романската влада сите вредни предмети депонирани во Москва, иако тоа не доведе до опипливи резултати.
Во услови на обновување на дипломатските врски меѓу СССР и Кралството Романија, во 1935 година советските власти вратија дел од културните богатства и архивскиот материјал евакуирани во Русија во 1917 година, но ниту еден од златните резерви на Народната банка на Романија.
По доаѓањето на комунистичкиот режим во Романија на власт, Советите во 1956 година го вратиле најголемиот дел од културните богатства, но сепак не е вратен ниту грам од златната резерва на Народната банка на Романија.
Како што пренесува Политико, златните резерви на Народната банка на Романија никогаш не биле пронајдени и остануваат постојана тема на романско-советските и романско-руските билатерални дискусии.
Сите оригинални протоколи потпишани кога Народната банка на Романија ги испрати своите златни резерви во Москва сè уште безбедно се чуваат во седиштето на Националната банка на Романија.
Досието со документите се пренесува од гувернер на гувернер повеќе од 100 години, како доказ за тврдењето што Националната банка на Романија го има против Државната банка на Русија.
Автентичноста на овие документи беше препознаена и од руски експерти во романско-руската комисија за проучување на прашања кои произлегуваат од историјата на билатералните односи (вклучувајќи го и прашањето за богатствата на Народната банка на Романија депонирани во Москва за време на Првата светска војна ), формирана врз основа на Заедничката декларација на министрите за надворешни работи на Романија и Русија во 2003 година.
Свесен за фактот дека прашањето за нејзините златни резерви запленети од Русите не му е познато на светот, Управниот одбор на Народната банка на Романија одлучи да го изнесе во преден план во Европскиот парламент.
За таа цел беа дистрибуирани и делата на авторите Кристијан Паунеску, „Богатствата на Народната банка на Романија однесени во Москва и никогаш вратени“, и Илија Шипор, „Ризницата на Романија и нејзината судбина – Аргументи од руските архиви“. до сите членови на Европскиот парламент.
