ШТО СЕ СЛУЧИ ПРЕТХОДНАТА ВЕЧЕР ВО ТУРЦИЈА !? По 20 години доминација,’Султанот’ за прв пат оди во втор круг – Кемал Киличдароглу му ‘диши во врат’ на Реџеп Таип Ердоган
Во пролетта 2019 година, претседателот на Турција, Реџеп Таип Ердоган и неговата партија АКП претрпеа сериозен удар – го загубија главниот град Анкара и најголемиот град во државата – Истанбул на локалните избори, градовите во кои владееја со години. Тоа беше јасен знак дека нивната поддршка од гласачите се намалува. Поразот во Истанбул беше особено тешка загуба бидејќи политичката кариера на „султанот“ започна од тој град, кога беше избран за градоначалник во 1994 година.
„Кој ќе го освои Истанбул, ќе ја освои Турција“, пишуваа тогаш странските медиуми. И Истанбул го освои опозицијата. Сепак, беше премногу рано да се предвиди политичкиот пад на турскиот претседател и неговите сојузници. Европа, на крајот на краиштата, е полна со примери на конзервативни сили кои ги губат големите градови, но ја освојуваат моќта (или остануваат на власт) на национално ниво.
По 20 години владеење – прво како премиер, а во последните девет години како претседател со значително зголемени овластувања – Реџеп Таип Ердоган се соочи со најнеизвесните национални избори во неделата. Турците избраат претседател и нов парламент.
Во моментов, резултатите се се уште неофицијални и се уште не е сигурно дали победникот е решен или претседателот ќе се решава во вториот круг, за две недели, меѓу Реџеп Таип Ердоган и Кемал Киличдароглу, кандидатот на здружената опозиција.
Ова можеби најдобро опишува колку блиски и напнати беа изборите од претходниот ден – од 2014 година и првите директни претседателски избори, Реџеп Таип Ердоган непречено победуваше во првиот круг. Пред пет години победи тројца противници и лесно освои 53 отсто од гласовите. Најблискиот противкандидат имаше 11 милиони гласови помалку и освои само 30,6 отсто. Сега разликата наводно е околу 2,6 милиони гласови, а Реџеп Таип Ердоган има благо водство од околу четири процентни поени.
Претседателот вечерва им порача на своите приврзаници дека се уште верува во победа во првиот круг, но повеќето светски медиуми предвидуваат дека изборите сепак ќе се решаваат за две недели. Сепак, се чини дека секој глас е навистина клучен, а пребројувањето се уште трае.
Вториот круг од претседателските избори би бил потврда дека, по 20 години доминација на турската политичка сцена, поддршката од гласачите за моќниот претседател сè уште е во опаѓање. Дека гласачите, барем дел од нив, се незадоволни од начинот на кој претседателот – кој во меѓувреме се здоби со огромни овластувања – управува со државата, а особено со економијата. Впрочем, овие избори се претставени како еден вид референдум за дводецениското владеење на Реџеп Таип Ердоган.
Но, како што пишуваа светските медиуми, изборната трка не е завршена. Реџеп Таип Ердоган е умешен да мобилизира лојална изборна база и во моментов, доколку има втор круг, тој е во подобра позиција од опозицијата.
Третиот противкандидат на неделните избори, Синан Оган, има добар резултат од околу пет проценти од гласовите, изненадувачки во споредба со анкетите кои предвидуваа помала поддршка од гласачите за него. Сега едно од клучните прашања е кого ќе поддржи Синан Оган и на кого ќе одат гласовите на неговите гласачи.
Синан Оган и сојузот на десничарските партии кои го поддржаа на изборите се уште не дале изјава. Сепак, според проценките на аналитичарите, конзервативниот Реџеп Таип Ердоган идеолошки е поблизок до гласачите кои во првиот круг гласаа за овој противкандидат, па се претпоставува дека најголемиот дел од тие гласови би можел да се префрли на актуелниот претседател. Тоа би му дало значителен поттик за вториот круг.
Во исто време, Реџеп Таип Ердоган во свои раце ги има лостовите на власта кои изобилно ги користи. Тој ги зголеми пензиите и најави зголемување на платите за 45 отсто за повеќе од 700.000 вработени во јавниот сектор. Иако, со оглед на двоцифрената инфлација, ова зголемување може само малку да го ублажи енормниот раст на цените и падот на животниот стандард, а клучна улога во кампањата имаше состојбата на економијата.
Затоа, за очекување е дека опозицијата, меѓу другото, ќе продолжи да инсистира на растот на цените, падот на вредноста на турската лира и лошото управување со економијата, додека Реџеп Таип Ердоган ќе се обиде да ги мобилизира своите конзервативци, верската изборна база и светогледни прашања, како што тоа го правеше, на пример на самиот крај на кампањата кога опозицијата ја нарече „про-ЛГБТ“. Затоа, ако има втор круг – и досега го посочува – тоа ќе бидат две недели жестока и жестока политичка борба.
