Во трката за Месечината, светските суперсили се стремат кон доминација во вселената

Ривалството меѓу суперсилите во вселената влегува во нова фаза, во која енергетската независност надвор од Земјата игра клучна улога.

САД ги забрзуваат плановите за изградба на нуклеарен реактор на Месечината како одговор на растечката активност на Кина и Русија во вселената.

Американските медиуми минатата недела објавија дека Шон Дафи, вршителот на должноста администратор на НАСА и секретар за транспорт на САД, изјавил дека земјата би можела да го заврши проектот уште во 2030 година.

Исто така, ќе биде многу помоќен од очекуваното; додека претходните дизајни претпоставуваа дека нуклеарниот реактор ќе има околу 40 киловати моќност, сега се очекува да биде 100 kW.

Се очекува ова драматично зголемување на енергијата да обезбеди одржлива енергија за идните бази на Месечината.

Познато е дека објектот ќе биде изграден како дел од меѓународната програма „Артемис“, под надзор на НАСА, која има за цел да испраќа луѓе на Месечината и да се подготвува за идните експедиции на Марс.

Покрај самиот нуклеарен реактор, исклучително важна ќе биде и комплетната придружна инфраструктура – ​​од преносни мрежи до складирање на енергија.

Забрзувањето на проектот најавува нова ера на глобална конкуренција надвор од Земјата.

Дали е можен рокот до 2030 година?

Според експертите, рокот до 2030 година е амбициозен, но технички изводлив.

НАСА и Министерството за енергетика на САД сега работат на развој на површински енергетски систем кој ќе обезбеди најмалку 40 kW енергија, што според НАСА би било доволно за напојување на 30 домаќинства во период од 10 години.

Реакторите мора да работат сигурно во екстремни услови: температурни флуктуации од дневна топлина до ноќни мразови до -200 степени Целзиусови, без атмосфера и ограничено ладење.

Реакторите мора да бидат запечатени, безбедни и способни за управување со топлината под услови на низок притисок и помала гравитација.

Понатаму, лансирањата на ракети носат ризик од неуспех.

Реакторот би бил испратен во „деактивирана“ состојба за да се минимизира ризикот од контаминација во случај на катастрофа.

Конкуренција за населување на Месечината

Според Договорот за вселената од 1967 година, никој не може да бара територија на Месечината, пишува euronews .

Но, од технички причини, безбедносните зони околу реакторот можат ефикасно да го блокираат пристапот на другите земји до стратешките области.

„Првата земја што [ќе постави реактор на Месечината] потенцијално би можела да прогласи забранета зона, што значително би ги спречило Соединетите Американски Држави да воспостават планирано присуство на Артемис доколку прво не бидат таму“, рече Дафи.

Кина веќе го тестира својот лунарен лендер Ланјуе, со кој се надева дека ќе транспортира луѓе на Месечината до 2030 година.

Во соработка со Русија, Кина планира да изгради Меѓународна истражувачка станица за Месечината до 2035 година, евентуално со сопствена нуклеарна централа на Месечината.

Технолошко партнерство со Европа

Европската активност во истражувањето на Месечината не е ограничена само на поддршка на програмата „Артемис“.

Европските земји ги спроведуваат своите напредни проекти кои не само што можат да ги инспирираат американските потфати, туку честопати и директно да ги поттикнат.

Италијанскиот проект SELENE (Нуклеарни енергетски системи на Месечината) вклучува изградба на „Центар за лунарна енергија“, одржлив извор на енергија на Месечината базиран на мали извори на енергија познати како површински нуклеарни реактори.

Италијанската вселенска агенција (ASI) исто така соработува со НАСА за развој на модул што би можел да служи како засолниште за астронаутите на Месечината.

Европската вселенска агенција (ЕСА) ја спроведува програмата „Месечина“ за создавање констелација од пет сателити што орбитираат околу Месечината, четири за навигација и еден за комуникации.

Иницијативата, поддржана од Италија и Обединетото Кралство, се очекува да поддржи повеќе од 400 лунарни мисии во текот на следните 20 години.

Шпанската технолошка компанија GMV го разви системот LUPIN, кој овозможува прецизна навигација на Месечината со помош на сателитски сигнали – слично на GPS, но прилагодено за месечеви услови.

Тестовите наводно биле спроведени на Фуертевентура, остров покрај брегот на Северна Африка кој има пејзаж што наликува на површината на Месечината.

Ербас работи со ЕСА на транспортно возило способно да носи товар до Меѓународната вселенска станица.

Паралелно, научниците го развиваат EL3 (Европски голем логистички лендер), модуларен уред за испорака на товар и примероци на површината на Месечината во поддршка на европската автономија на истражување.

Инаку, центарот LUNA, заедничка иницијатива помеѓу ESA и германскиот вселенски центар, е во изградба во Келн.

Станува збор за сала од 700 метри што ја реплицира површината на Месечината, со слој од карпи и системи за осветлување што го имитираат дневниот и ноќниот циклус.

Се користи за обука на астронаути и тестирање на роботи, интеракција човек-машина, енергетски системи и симулирање на површински операции.

Враќање на Месечината

Вселенската трка влегува во нова фаза во која енергетската независност надвор од Земјата игра клучна улога.

Лунарниот реактор станува не само инженерски проект, туку и алатка за стратешка конкуренција, одредувајќи технолошка и политичка супериорност.

До 2030 година, би можеле да бидеме сведоци не само на враќањето на луѓето на Месечината, туку и на создавањето на првите постојани енергетски инсталации, што ќе стане основа за долгорочно човечко присуство во вселената.

Во исто време, се појавуваат правни, безбедносни и прашања од меѓународната соработка.

Иако Договорот за вселената забранува „присвојување“ на овој природен сателит на Земјата, практиката на безбедносни зони би можела да воведе нова форма на вселенска геополитика.

Европа, со својот широк спектар на проекти, може да стане не само партнер, туку и независен играч во овој процес, комбинирајќи ја технолошката иновација со активна улога во обликувањето на стандардите за истражување на Месечината.

Доколку овие планови се остварат, идниот пејзаж на Месечината би можел да изгледа повеќе како технолошки индустриски парк отколку како мирна, недопрена вселенска пустина.

Ова е почеток на ера во која прашањето не е дали ќе бидат воспоставени бази на Месечината, туку според кои правила и од кого.