ДИГИТАЛНИ ФЕУДАЛЦИ: Еве како Варуфакис ги разоткри Амазон, Епл и Маск како господари на новиот светски поредок
Јанис Варуфакис , поранешниот грчки министер за финансии и икона на отпорот против мерките за штедење , повторно е во центарот на вниманието – но овој пат неговата цел не се ниту германските банки ниту Брисел , туку – технолошките гиганти . Во својата најнова книга „Технофеудализам“ , Варуфакис презентира провокативна, но добро основана теза : повеќе не живееме во капитализам, туку во неговата мутирана форма – дигитален феудализам.
Книгата, напишана како писмо до неговиот покоен татко , нè води на историско патување низ еволуцијата на капитализмот , од златното доба на рекламирањето во шеесеттите години, преку финансиската алхемија на Волстрит во осумдесеттите години, до колапсот на 2008 година и пандемиската криза . Но, како што тврди Варуфакис, вистинската пресвртница се случила со подемот на компании како Apple, Facebook, Amazon и Google .
„Денес повеќе не сме граѓани на капиталистичкиот свет – ние сме кметови во дигитални феуди.“
Варуфакис тврди дека капитализмот каков што го знаеме дошол до својот крај. Класичниот капитализам имал јасна логика: капиталот инвестира, трудот произведува, пазарот ја одредува цената, а профитот го движи системот . Меѓутоа, денес клучните економски односи повеќе не функционираат според таа логика .
Во технофеудализмот , како што го нарекува тој, богатството повеќе не се создава преку пазарна размена, туку преку дигитална кирија . Ако креирате апликација и ја дистрибуирате преку App Store, Apple зема до 30% од вашиот профит – како феудален господар што собира кирија од вазали .
„Кога твитате на Network X, не заработувате пари – го користите дигиталниот имот на Елон. Вашиот бесплатен труд го зголемува неговиот капитал.“
Она што земјата беше во средниот век , денес се податоци и вниманието на корисниците . А новите феудалци се оние кои имаат монопол врз дигиталните простори . Без разлика дали станува збор за Airbnb, каде што не поседувате ништо освен што плаќате за сè , или YouTube, каде што креирате содржина бесплатно додека платформата профитира – улогата на обичниот човек е сведена на дигитален селанец .
Варуфакис предупредува дека овој систем не само што експлоатира економски , туку и ја уништува социјалната кохезија , бидејќи платформи како Фејсбук ги свртуваат луѓето едни против други , манипулирајќи со емоциите и создавајќи социјални меурчиња.
„Алгоритмите не работат за нас. Ние работиме за алгоритми.“
Како политичар, Варуфакис честопати бил предизвикуван. Но, како мислител, тој смело дијагностицира епохални промени . Неговата визија за свет во кој софтверот го заменува законот, а платформите ја заменуваат државата, може да изгледа дистописка – но таа се базира на реални економски текови .
По објавувањето на неговата кандидатура за Европскиот парламент, Варуфакис вели:
„Веќе не се борам против германските банкери. Се борам против дигиталните господари кои газат сè пред себе – без избор, без одговорност, без контрола.“
Во време кога облакот преовладува , а реалниот свет станува сцена за експлоатација преку екранот , книгата на Варуфакис е повик за будење . Тој можеби повеќе не е министер, но неговата борба – и неговата порака – никогаш не биле порелевантни .
