Нуклеарна подморница на американската морнарица за првпат во историјата се закотви во Исланд
Нуклеарна јуришна подморница на американската морнарица, „USS Newport News“, вчера влезе во пристаништето во Рејкјавик, означувајќи историски момент за Исланд. Ова е прв пат таква подморница да се закотви на исландска територија, во време кога геополитичките тензии на Арктикот растат, а руската воена активност значително се шири во регионот.
Адмиралот Стјуарт Б. Мунш, командант на американските поморски сили за Европа и Африка, рече дека развојот ја покажува посветеноста на Соединетите Американски Држави кон колективната безбедност во Северниот Атлантик. „Нашите подморнички сили се меѓу најнапредните во светот и играат клучна улога во заштитата на интересите на нашите сојузници во еден сè понесигурен свет“, рече Мунш.
На Исланд му е дозволено да дозволи влез на нуклеарни подморници во неговите води само од 2023 година. Досега, САД остварија шест слични посети на исландските територијални води, но ова е прв пат нуклеарна подморница да застане во пристаништето во Рејкјавик.
Исландските и американските претставници го нагласуваат стратешкото значење на островот во коридорот GIUK – водниот простор помеѓу Гренланд, Исланд и Обединетото Кралство – морски пат познат по движењето на руските подморници што тргнуваат од базата Мурманск кон Атлантскиот Океан.
Претставничката на амбасадата на САД во Рејкјавик, Ерин Сојер, изјави дека „тесната соработка со Исланд е доказ за нашата решеност да ја одржиме безбедноста и слободата на навигација на Арктикот“.
„УСС Њупорт Њуз“ е опремен со 12 вертикални лансери за ракети „Томахавк“ и е способен за длабински подводен надзор, противподморнички операции и поморска одбрана. Иако не е вооружен со нуклеарно оружје, тој претставува моќно воено присуство во регионот.
USS Newport News (SSN 750) makes history as the first nuclear-powered submarine to pull into port in Iceland 🇮🇸⚓️ July 9, 2025#Navy250 @USNavy @NATO pic.twitter.com/QPnuVrIevR
— U.S. Naval Forces Europe-Africa/U.S. 6th Fleet (@USNavyEurope) July 9, 2025
Исландските власти, исто така, изразија загриженост за безбедноста на комуникациите и енергетските кабли што минуваат под нивните води. По неколку сомнителни саботажни напади во Балтичкото Море минатата година, Исланд и НАТО ги засилија напорите за заштита на подводната инфраструктура.
Според Министерството за надворешни работи на Исланд, овој вид соработка помага во „одржливиот надзор на водите околу сојузниците и ја зголемува безбедноста на чувствителните поморски мрежи“.
Географската положба на Исланд го прави клучен центар за операциите на НАТО и САД во Северниот Атлантик. Од 1950-тите, за време на Студената војна, воздухопловната база Кефлавик била дом на американски ловци и противподморнички авиони. Ова воено присуство продолжило по кратка пауза по завршувањето на Студената војна.
Исландското Министерство за надворешни работи нагласи дека посетите на американските подморници ќе продолжат по потреба и во согласност со практиките на другите сојузнички земји. Сите посети се детално координирани со исландските власти.
Генералот Кристофер Каволи, поранешен командант на НАТО во Европа, претходно оваа година пред американскиот Конгрес нагласи дека пристапот до коридорот GIUK е „апсолутно неопходен“ за националната безбедност на САД.
За САД, Исланд се враќа како важна логистичка база за нивните арктички операции. Исландските пристаништа се поблиску до поларниот регион од кое било друго пристаниште достапно за американските подморници, освен базите во Шкотска и Норвешка.
Овој развој означува враќање на стратешката улога што Исланд ја играше за време на Студената војна. Во 2019 година, за прв пат, американските бомбардери Б-2 Спирит го користеа Исланд како напредна база, сигнализирајќи преориентација на американската стратегија на Арктикот.
Со зголемувањето на конкуренцијата меѓу големите сили во поларните региони, Исланд изгледа дека ќе продолжи да игра важна улога во трансатлантската безбедносна архитектура.
