Русија има нова цел – WhatsApp

ЗА МНОГУ Руси, пристапот до интернет стана значително потежок поради сè построгата цензура што ги ограничува популарните апликации. Марина, 45-годишна фриленсерка, со години се потпира на WhatsApp за работа и приватен живот, но сè се промени минатиот месец кога не успеа да се јави на колега.

Таа набрзо сфатила дека е една од милионите Руси погодени од новите ограничувања наметнати од државниот регулатор Роскомнадзор за повици преку WhatsApp и Telegram кон средината на август, објави BBC News.

Лансирана е нова „национална“ апликација

Овој потег се совпаѓа со лансирањето на новата „национална“ апликација за пораки позната како Max, развиена од руска компанија строго контролирана од Кремљ.

WhatsApp и Telegram, со околу 97 и 90 милиони корисници, соодветно, во земјата со 143 милиони жители, се неопходни за секојдневна комуникација, од групи за родители до деловни зделки. Двете апликации нудат енкрипција од крај до крај, што значи дека трети страни не можат да читаат пораки или да прислушкуваат повици.

„Тие сакаат сите да седат тивко во својот агол“

Официјалното објаснување за ограничувањата е дека апликациите одбиваат да ги складираат податоците на руските корисници на руска територија и ги користат измамници. Сепак, податоците на Централната банка покажуваат дека поголемиот дел од измамите сè уште се случуваат преку традиционалните мобилни мрежи. Затоа, телекомуникациските експерти и многу граѓани веруваат дека вистинската цел на владата е да ги контролира комуникациите.

„Властите не сакаат ние, обичните луѓе, да одржуваме никакви односи, врски, пријателства или меѓусебна поддршка. Тие сакаат секој да седи тивко во својот агол“, вели Марина од Тула, град на 180 км јужно од Москва, која побара промена на името од страв да не зборува со странски медиуми.

„Супер-апликацијата“ на државата

Новата апликација Max агресивно ја промовираат поп-ѕвезди и блогери, а од 1 септември сите уреди што се продаваат во Русија мора да ја имаат претходно инсталирана. Апликацијата е во сопственост на VK, сопственикот на најголемата социјална мрежа во Русија, која е контролирана од нафтениот гигант Газпром и Јуриј Ковалчук, милијардер и близок соработник на Владимир Путин.

Макс е замислен како супер-апликација што обединува

Интегрира дигитални владини услуги, банкарство и комуникација, моделирани според кинескиот WeChat – алатка која е централна во секојдневниот живот, но исто така и во цензурата и надзорот.

Политиката за приватност на Макс наведува дека информациите можат да се споделуваат со трети страни и владини агенции, што потенцијално им дава пристап на безбедносните служби до податоците на корисниците. Во земја каде што луѓето се гонат за критички коментари и каде што цвета црниот пазар на лични податоци, ова претставува сериозна закана.

Дигитална детоксикација под палката на државата

Покрај проблемите со апликациите, Русите сè повеќе се соочуваат со целосни прекини на мобилниот интернет. Од мај, секој руски регион доживеа пад на сигналот, а властите го оправдуваат ова со потребата од заштита од напади од украински беспилотни летала. Сепак, експертите се сомневаат во ефикасноста на таквата мерка против беспилотните летала.

„Нема систем за воздушна одбрана, нема војска – сè е на фронтот“, објаснува експертот за телекомуникации Михаил Климарев. „Нивната логика е: го исклучивме интернетот и немаше беспилотни летала, па затоа функционира.“

Последиците се реални. Во еден град, цените на такси се зголемија бидејќи возачите не можат да примаат нарачки, а проверката на распоредот на автобусите е невозможна. Државната телевизија го прикажа затворањето како „дигитална детоксикација“, покажувајќи дека жителите наводно уживаат во повеќе прошетки. Владата сега работи на систем што би овозможил пристап само до основни услуги за време на затворањето, како што се банкарство, такси и апликацијата Max.

Сè посилна контрола

Овие потези се дел од долгогодишните напори на Владимир Путин да го стави интернетот под владина контрола. По инвазијата на Украина во 2022 година, Фејсбук, Инстаграм и X беа блокирани, а сега се воведуваат казни за „намерно пребарување“ на екстремистички материјал.

Иако Русите сè уште наоѓаат начини да ја заобиколат цензурата, како што е користењето на VPN мрежи, владината контрола се заострува. Како што расте контролата, помалку луѓе ќе имаат знаење или волја да бараат алтернативи, под услов воопшто да имаат пристап до интернет, објавува Би-Би-Си.