Алармантна состојба во српскиот град: 719 неписмени, а еден од тројца не знае ни да користи дигитални уреди
Меѓународниот ден на писменоста, кој го воспостави УНЕСКО во 1967 година, се слави на 8 септември, и има за цел да ја потсети јавноста дека правото на образование и знаење е едно од основните човекови права. Иако се чини дека неписменоста е проблем од минатото, податоците покажуваат дека таа сè уште постои, како во светот, така и во Србија.
Во општина Алексинац , според податоците од Пописот од 2022 година, има речиси 39.500 жители на возраст над 10 години, а меѓу нив 719 се неписмени – што е 1,8% од вкупното население. Неписменоста е малку поизразена кај жените (2,03%) отколку кај мажите (1,61%). Податоците покажуваат и просторна разлика: додека во урбаната средина има само 0,56% неписмени, во селата тој удел се зголемува на 2,53%. Најголемиот број од нив припаѓаат на постарите генерации, што укажува дека современиот училишен систем во голема мера успешно го вклучил помладото население.
Кога станува збор за образовната структура, Алексинац има 37.511 жители над 15 години. Најголемиот број од нив, повеќе од 18.000, завршиле средно образование. Околу 9.800 граѓани имаат основно образование, додека помалку од илјада луѓе се без никакво образование.
Сепак, современото општество им поставува нови предизвици на граѓаните – дигиталната писменост. Таа подразбира употреба на компјутери, интернет и дигитални алатки, кои сега стануваат неопходни во секојдневниот живот. Податоците покажуваат дека во Алексинац, 12.118 граѓани се компјутерски писмени, 11.637 имаат делумно знаење, додека дури 13.637 луѓе остануваат дигитално неписмени. Ова значи дека речиси секој трет жител на општината нема основни дигитални вештини.
На ниво на Србија, според пописот од 2022 година, има помалку од 38.000 неписмени лица над 10 години, што е 0,63% од вкупното население. Повеќето од нив се жени (71%) и лица над 65 години. Историски гледано, напредокот е огромен: во 1866 година, во Кнежевството Србија, повеќе од 90% од населението не можело да чита и пишува, додека во 1931 година, тој процент се намалил на нешто помалку од половина.
Податоците од Алексинац покажуваат дека класичната неписменост е речиси искоренета денес, но дека дигиталната неписменост е нов предизвик. Токму затоа локалните институции и училишта имаат задача да им помогнат на граѓаните да го стигнат чекорот со дигиталната ера преку програми за образование и поддршка.
