Бугарија почнува да го користи еврото: Познат датумот

Европската унија наскоро ќе го одобри барањето на Бугарија да го усвои еврото на 1 јануари 2026 година, со што Бугарија ќе стане 21-ва членка на монетарната унија на блокот, објави „Политико“.

По години чекање, неколку функционери изјавија за „Политико“ дека се очекува Европската комисија и Европската централна банка (ЕЦБ) конечно да го дадат својот одобрение за извештајот што ќе биде објавен следната среда. 

Пристапувањето на Бугарија во еврозоната би ѝ помогнало на земјата да ја зголеми трговијата со остатокот од блокот, да ги намали трансакциските трошоци и да го зајакне своето влијание во Брисел. 

„Влегувањето во еврозоната само ќе го зајакне суверенитетот на Бугарија – ние ќе учествуваме во процесот на донесување одлуки на ЕЦБ“, изјави за „Политико“ Атанас Пеканов, бугарски економист и поранешен вицепремиер.

Право на глас при донесување одлуки за монетарната политика на ЕЦБ 

Со децении, левотот, локалната валута, беше врзан за еврото, но земјата немаше влијание врз одлуките за монетарната политика на ЕЦБ бидејќи не беше членка. 

Доколку Бугарија се приклучи на единствената валута како што е планирано во 2026 година, гувернерот на бугарската централна банка ќе добие формално место во Управниот совет на ЕЦБ. 

Сепак, бидејќи е само 13-та најголема членка на ЕУ, со удел од помалку од 1 процент во бруто домашниот производ, нејзиното влијание во Советот ќе биде ограничено.

Ризичен потег 

Сепак, критичарите предупредуваат дека потегот не е без ризици. Воведувањето на единствена валута би можело, на пример, да предизвика „хрватско сценарио“, односно барем еднократно зголемување на цените, што особено би ги погодило посиромашните домаќинства во руралните средини, бидејќи економските субјекти би можеле да ја искористат таа промена. 

На среден рок, ниските домашни цени, исто така, имаат тенденција да се прилагодат на повисоките европски стандарди благодарение на зголемената трговија во рамките на блокот. 

Ова е моделот за неодамнешните нови членки како што се Словачка, Естонија и Литванија, кои сите првично доживеаја зголемување на инфлацијата.

Најголемиот страв е дека инфлацијата најтешко ќе ги погоди основните производи како зеленчукот, особено во руралните области каде што потрошувачите имаат помалку избор. 

„Гласачите од руралните средини се скептични, не затоа што се евроскептични, туку поради стравот од зголемување на трошоците за живот“, рече Пеканов, силен поддржувач на воведувањето на еврото.

Претседателот сака да го одложи воведувањето на еврото 

Одговарајќи на овие загрижености, бугарскиот претседател Румен Радев испрати шокантни бранови низ целата земја кога претходно овој месец објави дека сака да одржи национален референдум што ќе го одложи воведувањето на еврото, објави Политико.

Сепак, ова веројатно нема да биде дозволено од страна на бугарскиот Уставен суд, кој веќе во неколку наврати пресуди дека таквото гласање би било неуставно. 

Најавата на Радев не е популарна дури ни во парламентот, каде што повеќето бугарски партии го поддржуваат воведувањето на еврото.

„Нема смисла, во време кога нацијата треба да биде убедена дека воведувањето на еврото ќе биде само од корист за конкурентноста на нашата економија, да се воведува дебата која всушност ги манипулира луѓето и им влева страв“, изјави денес бугарскиот премиер Росен Јељазков. 

Софија моментално е на добар пат да ги исполни критериумите за приклучување кон еврозоната откако ја намали инфлацијата до целните нивоа – што досега беше една од најголемите пречки во процесот. 

За да се приклучи на еврозоната, просечната стапка на инфлација во Бугарија од април 2024 до април 2025 година мора да биде во рамките на 1,5 процентни поени од стапката на инфлација на трите земји од ЕУ со најниска инфлација, пишува Политико. Во 2024 година, тие беа Ирска (1 процент), Италија (1,4 проценти) и Луксембург (1,6 проценти). 

Инфлацијата во Бугарија се намали од 4,7 проценти во 2023 година на 2,6 проценти во 2024 година. Но, се очекува да се зголеми на 3,6 проценти оваа година, што е далеку над стапката на еврозоната од 2,1 процент за 2025 година, главно поради зголемувањето на ДДВ за многу производи на почетокот на годината.