Витаминот Д е неопходен, но во овие случаи има сериозни несакани ефекти

Премногу витамин Д може да предизвика опасно високи нивоа на калциум во крвта, што исто така може да доведе до конфузија или оштетување на крвните садови.

Витаминот Д е неопходен за многу телесни процеси, но прекумерниот внес, особено преку додатоци во исхраната, може да има сериозни несакани ефекти.

Имено, премногу витамин Д во телото предизвикува високо ниво на калциум во крвта, што доведува до несакани симптоми.

Една од многуте улоги на витаминот Д е да му помогне на телото да го апсорбира калциумот од исхраната. Сепак, прекумерниот внес на витамин Д предизвикува телото да апсорбира премногу калциум, што доведува до несакани ефекти на хиперкалцемија, кога калциумот почнува да се складира во крвотокот наместо во коските.

Подолу се наведени пет несакани ефекти од вишокот витамин Д.

Губење на апетит, гадење и повраќање

Гастроинтестиналните (ГИ) симптоми се често првите и најзабележителни симптоми на вишок витамин Д во телото. Еден од најраните знаци на прекумерен внес на витамин Д е чувство на мачнина во желудникот.

Хиперкалцемијата го иритира дигестивниот систем и може да предизвика губење на апетит, гадење и повраќање. Како што се зголемуваат нивоата на калциум, телото работи на елиминирање на вишокот, што може да се манифестира како невообичаени дигестивни симптоми.

Абдоминалната чувствителност може да биде и знак на труење со витамин Д.

Слабост, замор и лошо расположение

Чувството на замор е неспецифичен симптом, што значи дека може да укажува на голем број проблеми. Сепак, една од причините зошто вишокот витамин Д предизвикува зголемен замор е тоа што високите нивоа на калциум (кои се јавуваат како резултат на тоа) го нарушуваат балансот на течности и електролити во телото.

Вртоглавица, раздразливост или малаксаност (општо чувство на лошо расположение) исто така се јавуваат од прекумерен внес на витамин Д.

Често мокрење и дехидрација

Примарната функција на бубрезите е да ја филтрираат крвта и да ги отстрануваат токсините и отпадните материи од телото. Меѓутоа, кога нивоата на калциум се превисоки, бубрезите мора да работат дополнително напорно за да го елиминираат вишокот калциум. Ова оптоварување на бубрезите може да доведе до зголемено мокрење, дури и ако не се внесуваат дополнителни течности.

Иако мокрењето е неопходно за отстранување на вишокот калциум, честото мокрење на крајот може да доведе до дехидратација и да предизвика симптоми како што се жед, замор или главоболки. Со текот на времето, се забележуваат промени на кожата или суви мукозни мембрани, на пример во очите и носот.

Болка во коските и акумулација на калциум

Иако витаминот Д е неопходен за одржување на силни коски, премногу од овој витамин во телото може да има спротивен ефект, што доведува до болки во коските.

Високиот внес на витамин Д доведува до зголемена апсорпција на калциум. Додека дел од вишокот калциум оди во крвотокот, дел се калцифицира и во зглобовите, крвните садови и меките ткива и може да се манифестира како вкочанетост или болка.

Со текот на времето, прекумерните нивоа на калциум може да доведат до камења во бубрезите (тврди наслаги од минерали и соли што се насобираат во бубрезите) или оштетување на крвните садови и да предизвикаат кардиоваскуларни проблеми, вклучувајќи неправилни срцеви ритми (аритмии).

Невролошки симптоми

Невролошките симптоми како што се нова или тековна конфузија или ментална магла, исто така, можат да бидат симптом на високи нивоа на витамин Д и калциум.

Хиперкалцемијата може да ги наруши нервните сигнали и нивоата на течности, предизвикувајќи конфузија, дезориентација, ментална магла, проблеми со концентрацијата или раздразливост.

Фактори кои го зголемуваат ризикот од несакани ефекти

Некои луѓе се поподложни на несакани ефекти од додатоците на витамин Д од другите, бидејќи следните состојби го зголемуваат ризикот од несакани ефекти од овој витамин:

• Хиперпаратироидизам: Состојба во која паратироидните жлезди (паратироидни) произведуваат премногу паратироиден хормон (PTH), кој ги регулира нивоата на калциум во крвта и коските. Прекумерните нивоа на PTH можат да доведат до високи нивоа на калциум и можат да ги зголемат ефектите на витаминот Д врз калциумот во крвта.
• Грануломатозни заболувања: Состојби како што е саркоидозата, кои предизвикуваат прекумерна реакција на имунолошкиот систем, може да предизвикаат телото да произведува премногу активен витамин Д. Земањето додатоци на витамин Д без консултација со лекар може да доведе до токсичност.
• Земање други додатоци во исхраната: Доколку се користат повеќе додатоци во исхраната, треба да се обрне внимание на вкупниот внес на витамин Д. На пример, многу мултивитамини содржат витамин Д, па затоа вклучувањето дополнителен додаток на витамин Д може значително да го зголеми ризикот од токсичност.
• Употреба на одредени лекови: Тиазидните диуретици, како што се дигоксин и дилтиазем, кои му помагаат на телото да се ослободи од вишокот течности, можат да ја влошат хиперкалцемијата. Доколку има висок калциум поради прекумерен внес на витамин Д, земањето на овие лекови со додатоци на витамин Д може да го зголеми ризикот од неправилен срцев ритам.

Колку витамин Д е премногу?

Препорачаниот дневен внес на витамин Д е 600 интернационални единици (IU) за возрасни, т.е. според возраста:

• За деца до 12 месеци – 400 IU.
• За лица од една година до 70 години – 600 IU.
• За лица над 70 години – 800 IU.

Препорачаната дневна доза на витамин Д генерално може да се постигне преку консумирање храна, како и изложување на сонце, а кога е потребно и суплементација со витамин Д.

Општата препорака е дека здрав возрасен човек не треба да зема повеќе од 4.000 IU витамин Д дневно.

Витамин Д во исхраната

Витаминот Д е таканаречен липосолубилен витамин (растворлив во масти) и е присутен во следните намирници:

• Млечни производи со поголема масленост.
• Риби како харинга, скуша, шпатула, сардина, лосос.
• Жолчки од јајца.
• Печурки.
• Исцеден портокал.

Колку долго е потребно да се остане на сонце за да се синтетизира витамин Д?

Витаминот Д е исто така наречен витамин на сонцето, бидејќи телото го апсорбира преку сончевите зраци.

„Околу 5 до 30 минути изложеност на сонце на лицето, рацете и нозете, особено помеѓу 10 и 16 часот, дневно или најмалку двапати неделно без заштитен крем за сончање, е доволно за синтетизирање на витамин Д. Кремите за сончање со >SPF 8 ги блокираат UVB зраците кои произведуваат витамин Д“, изјави за „Блиц здравје“ професорката по медицинска биохемија на Медицинскиот факултет на Универзитетот во Белград, д-р Марија Матиќ, специјалист по клиничка биохемија.

„Прекумерното изложување на сонце не предизвикува труење со витамин Д, бидејќи телото ја ограничува количината на овој витамин што го произведува. Долгорочното и некритичко дополнување со вишок витамин Д може да доведе до токсични ефекти“, истакна професорот д-р Матиќ.

Кој не треба да зема додатоци на витамин Д?

Витаминот Д е важна хранлива материја, но некои луѓе треба да бидат внимателни кога размислуваат за додатоци во исхраната со витамин Д, на пример:

• Луѓе со постоечки медицински состојби како што се хиперкалцемија, хиперпаратироидизам или грануломатозни заболувања.
• Оние кои земаат други додатоци во исхраната што содржат калциум или витамин Д.
• Луѓе кои веќе имаат високо ниво на витамин Д во крвта

Пред да започнете со суплементација со витамин Д, треба да го проверите нивото на витамин Д во крвта и дефинитивно да ги следите упатствата на лекарот во врска со дозата.