Германскиот пензиски систем е на работ на колапс

Германскиот пензиски систем е под притисок од стареењето на населението, а новата министерка за економија сака Германците да работат подолго и понапорно. Многу експерти веруваат дека ова не е решение и предлагаат други модели.

За германската министерка за економија Катарина Рајхе (CDU), има едноставен начин за решавање на проблемите на германскиот пензиски систем.

„Мораме да работиме повеќе и подолго“, изјави таа за весникот Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ) на крајот на јули, објави Deutsche Welle.

Таа додаде дека ветувањата во коалицискиот договор на сегашната германска влада едноставно нема да бидат доволни.

Неодржливо на долг рок

Стареењето на населението во Германија одамна е препознаено како проблем. Просечната возраст од 46,7 години е осма највисока во светот и трета највисока меѓу големите економии, веднаш зад Јапонија и Италија. До 2040 година, се очекува една четвртина од населението да има 67 години или повеќе.

На почетокот на 1960-тите, имало шест вработени пензионери на секој пензионер – денес односот е два спрема еден и е во опаѓање. Оваа година, две третини од буџетот на Министерството за труд ќе одат во пензискиот систем – 121 милијарда евра.

„На долг рок, неодржливо е да работиме само две третини од нашиот возрасен живот, а една третина да ја поминуваме во пензија. За жал, премногу луѓе предолго одбиваат да ја прифатат демографската реалност“, рече Рајхе.

Изјавите на германската министерка за економија предизвикаа брза реакција од нејзините колеги од владата од левиот центар. Ларс Клингбајл, министер за финансии и претседател на германската Социјалдемократска партија (СПД), која традиционално се смета себеси за претставник на работничката класа, ја опиша нејзината изјава како шлаканица за многу работници.

„Лесно е да се каже тоа кога седите во удобна фотелја во Берлин. Но, треба да излезете и да разговарате со луѓе низ целата земја кои работат како покривопокривачи, медицински сестри, наставници – кои се навистина исцрпени и едвај чекаат да наполнат 67 години“, рече Клингбеил.

Синдикатите рекоа дека планот на Рајхе е едноставно нов начин за намалување на пензиите: многу работници нема да можат да работат до законската возраст за пензионирање од здравствени причини, принудувајќи ги на предвремено пензионирање и трајно намалување на нивните приходи.

Борба за пензиите

Коалицискиот договор меѓу двете владејачки партии, конзервативната Христијанско-демократска унија (ЦДУ) и СПД, гарантира дека сегашната возраст за пензионирање нема да се зголеми.

„Сакаме поголема флексибилност во преминот од работен век во пензионирање“, се вели во договорот.

Во пракса, оваа „флексибилност“ значи охрабрување на луѓето да работат откако ќе ја достигнат возраста за пензионирање. Јан Шарпенберг, експерт во консултантската фирма Финанцтип, е убеден дека германскиот пензиски систем итно има потреба од реформа.

„Должината на работниот век е само една од лостовите што можат да се прилагодат со цел да се реформира пензискиот систем и да се одговори на демографските промени. Искрено, малку е исцрпувачки што истите аргументи за и против се повторуваат со години и децении, без никаква вистинска реформа“, рече Шарпенберг.

Иако се согласува дека зголемувањето на законската возраст за пензионирање може да стане неопходно, тој верува дека ова не го негира фактот дека во пракса тоа би значело намалување на пензиите за некои луѓе.

„Реформата ќе успее само ако се користи комбинација од мерки.“

Како функционира пензискиот систем во Германија?

Моменталната законска возраст за пензионирање е 65 години, но се планира постепено да се зголемува на 67 години до 2031 година. Ова зголемување зависи од годината на раѓање и должината на придонесите.

Има исклучоци: лицата со попреченост или оние кои плаќале придонеси 45 години, на пример, можат да се пензионираат порано.

Придонес од 18,6 проценти од бруто месечната плата на вработениот оди во државниот пензиски фонд, при што работодавачот и вработениот плаќаат половина. Владата очекува оваа стапка на придонес да се зголеми на 22,3 проценти до 2035 година.

Јоханес Гајер од Германскиот институт за економски истражувања (DIW) истакна дека прашањето за старосната граница е толку спорно бидејќи различно влијае на работниците.

„Многу луѓе не можат да замислат да работат по 67-годишна возраст. Но, оние на подобро платени работни места можеби ќе можат.“

Многу експерти веруваат дека тесниот фокус на старосната граница е контрапродуктивен, бидејќи постојат многу начини за зголемување на придонесите во пензискиот систем.

Една мерка, на пример, би била подобрување на условите за грижа за децата, така што повеќе самохрани родители би можеле да работат со полно работно време и со тоа да плаќаат повисоки придонеси. Друго решение би можело да биде олеснување и поттикнување на имиграцијата во Германија. Исто така, беше предложено да се вклучат службениците од приватниот сектор и државните службеници во системот за јавни придонеси.

Меѓународни споредби

Германскиот пензиски систем се разликува од системите во другите европски земји. На пример, во Данска, возраста за пензионирање е поврзана со очекуваниот животен век, па затоа автоматски се зголемува како што луѓето живеат подолго.

Во Шведска, пензиските придонеси на поединците се инвестираат на различни финансиски пазари, а потоа профитот се исплаќа кога ќе достигнат одредена возраст.

„Тоа помага да се диверзифицира ризикот. Тие не се толку зависни од сопственото стареење на населението“, рече Гајер.

Во германскиот систем, придонесите на вработените одат во единствен фонд што ги финансира пензиите на сегашните пензионери.

Гајер тврди дека, за разлика од другите европски земји, Германија не развила опции за приватно осигурување што би ги надополниле државните пензии и би биле достапни за целото население, а не само за богатите.

„Другите земји се покажаа многу подобро. Велика Британија, Холандија, Данска, Шведска – сите тие имаат задолжителни системи за осигурување со релативно ниски трошоци и добра добивка. Тоа недостасува овде“, додаде Гајер.