„Го потценуваат, неговото време доаѓа, а ако се случи најлошото сценарио, НАТО мора да го изолира!”

Тезата дека Унгарија стана кукавичко јајце во западното гнездо е сè посилна од ден на ден. Не само што премиерот Виктор Орбан успешно ги уништи демократските институции на неговата нација, туку тој сега сам го блокира обезбедувањето на суштинска помош на Европската унија за Украина и пристапувањето на Шведска во НАТО. Затоа, примамливо е да се сака да се ослободи од оваа земја и да се препознае Унгарија на Орбан за она што стана – противник, пишува Блумберг.

Трошоците за толерирање на лудории на Орбан секако растат. Иако Орбан и’ дозволи на ЕУ да и’ понуди на Украина преговори за членство во ноември со излегување од просторијата наместо да го користи своето вето, тој ќе има многу повеќе можности да го попречи пристапот на Украина за една деценија или повеќе.

Предлогот за деблокирање на пакетот помош од 50 милијарди евра на Киев, сè додека тој е поделен на помали годишни транши, изгледа како план за секој пат да се извлече цена за негово одобрување.

Што се однесува до Шведска, пристапот на Орбан исто така изгледа јасен. Во вторникот, истиот ден кога турскиот парламент ја ратификуваше кандидатурата на нордиската земја за членство во НАТО, Орбан на C напиша дека испратил писмо до премиерот Улф Кристерсон, поканувајќи го во Будимпешта „на преговори“.

Разбирливо, Швеѓаните одговориле дека нема што да се преговара. Приемот на нови членки во НАТО треба да се заснова на калкулации за колективна безбедност, а не на принуда.

А сепак, ова е класичен пример за потребата да внимавате што посакувате. За почеток, опструкциите на Орбан се навистина трансакциски. Најверојатно наскоро ќе се најде договор или решение за Украина, додека тој рече дека ќе се обиде да го убеди унгарскиот парламент да ја одобри кандидатурата на Шведска за НАТО. Ова е неискрено, со оглед на институцијата во која законодавството стана во Унгарија, но укажува и на привремен проблем.

Сепак, повеќе од тоа, ниту ЕУ, ниту НАТО немаат механизам за протерување на земја-членка, откако ќе биде примен – и не треба да сакаат. Флертувањето на Орбан со Москва и Пекинг е иритирачко, но може да биде многу полошо. Географијата е важна во безбедносните пресметки и попаметно е Унгарија да биде внатре во шаторот отколку надвор.

Една од причините за привлечноста на националистичкиот популизам на Орбан откако тој дојде на власт во 2010 година е сѐ уште силното чувство на загуба што многу Унгарци го чувствуваат поради Договорот од Тријанон од 1920 година, кој ја распадна Унгарија по нејзиниот пораз во Првата светска војна.

Договорот, кој исто така предвидуваше демилитаризација на земјата, беше унгарски Версај или уште полошо. Во него е вградена недовербата кон одговорните големи сили.

Како Југославија во 1990 година или Советскиот Сојуз во времето на нејзиниот распад во 1991 година, Унгарија беше всушност мултинационална империја, со внатрешни граници од ограничено значење.

Во Тријанон, таа империја изгубила повеќе од две третини од својата територија. Новите граници оставија и неколку милиони етнички Унгарци кои живеат надвор од ново намалената држава, првенствено во Романија, Словачка, Србија и денешна Украина.

Не е случајно што некои од најважните говори на Орбан не се одржаа во Унгарија, туку во делот на Романија кој беше изгубен во 1920 година, но тој понуди заштита и државјанство на иселениците Унгарци низ целиот регион и ја третира нацијата како да се протега надвор од државата каде и да живеат Унгарците. Како и посткомунистичкиот устав на Унгарија.

Сепак, реториката на Орбан понекогаш ги прави нервозни соседите. Сè додека Унгарија и остатокот од Централна Европа и Западен Балкан не се приклучија кон ЕУ и НАТО, постоеше јасен потенцијал за конфликт. Во Тарг Муреш, Романија, во март 1990 година, илјадници етнички Романци беа внесени со автобуси од околните села за да се борат против Унгарците собрани во центарот на градот, додека неоснованите гласини за унгарскиот сепаратизам се ширеа.

Следеше средновековна навалица со вили, железни шипки и скршени поплочувања во која загинаа пет лица, а стотици беа повредени.

Избегнувањето на таков конфликт е доволна причина да се задржи Унгарија во ЕУ и НАТО. Трансатлантскиот сојуз на сличен начин ја направи војната помалку веројатна – иако далеку од невозможна – меѓу Турција и Грција. И двете од овие земји беа диктатури кога првпат се приклучија на НАТО. Португалија беше таква.

Иронијата, се разбира, е што најдобриот начин да се обезбедат правата на етничките Унгарци надвор од националните граници би било Орбан да инсистира на поголема интеграција во ЕУ, цврсто вовлекувајќи ги Србија и Украина во европската заедница и пазар и повторно да ги намали важноста на европските национални граници. Но, времето за таа идеја изгледа помина.

Орбан наместо тоа, го спореди членството на Унгарија во ЕУ со децениската советска окупација и се залагаше за национален суверенитет против „мешањето“ од Брисел.

ЕУ и НАТО треба да ја препознаат силата на домашната позиција на Орбан. Неговиот трамповски тип на национализам и десничарски културен популизам одекнуваат. Згора на тоа, неговата земја едноставно е дел од Европа во економска и безбедносна смисла, што е една од причините зошто тој никогаш не водел кампања за напуштање на кое било тело.

Во исто време, двете организации треба да повлечат јасни црвени линии за прашања кои се егзистенцијални за нив, вклучително и основните функции на изборната демократија и држењето на одмаздничката и граблива Русија.

Сега веројатно има уште неколку ,,Орбани” на нивниот пат до власт во Европа, а можеби и во САД. Орбан доби сојузник со враќањето на Роберт Фицо како премиер во соседна Словачка, откако неговата партија победи на изборите во септември.

Антимигрантската партија освои мнозинство гласови во Холандија во ноември, додека германската AfD е најсилна во некои германски покраини, а Европскиот парламент се очекува да ја добие екстремната десница на изборите оваа година.

Како што овие партии ќе добијат моќ, ќе бидат загрозени основните вредности за кои ЕУ и НАТО беа изградени да ги промовираат и заштитат по Втората светска војна. Овие вредности треба да бидат тесно дефинирани и строго заштитени.

Ниту ЕУ, ниту НАТО не треба да се плашат да ја казнат Унгарија кога ќе ги помине овие граници. Секој обид на ЕУ да ја одземе правото на глас на земјата веројатно ќе пропадне, но блокот треба да продолжи да го изгладнува Орбан од милијардите евра што Унгарија ги должи додека тој навистина не го поништи законот што го кастрираше судството.

Како жртва на сопствената легална бирократија, блокот го замати прашањето со ослободување на околу една третина од средствата во замена за усогласеност со барањата за судски реформи на хартија, притоа задржувајќи пари за неуспеси во некои области на политиката што ЕУ треба да им ги остави на националните држави.

Исто така, ако Орбан ја поткопува безбедноста на НАТО во име на Русија, тој мора да биде изолиран. Унгарскиот лидер ќе ја искористи секоја слабост, но тој е проблем со кој треба да се управува, а не да се решава, пишува Блумберг.