Дали конфликтот Израел-Хамас може да прерасне во поширока регионална војна?

Потенцијалната интервенција на либанската шиитска милиција Хезболах поддржана од Техеран и неизвесноста околу улогата што ја игра самиот Иран се фактори на ризик што би можеле да го турнат невидениот конфликт меѓу Израел и Хамас во поширока регионална војна, велат аналитичари.

Засега нема индикации за претстојна офанзива на Хезболах против Израел, и покрај растечките тензии на границите.

Иран, барем официјално, инсистира на тоа дека нема вмешаност во нападот на палестинската милитантна група врз Израел.

Некои соседни арапски земји — кои сакаа да ги подобрат односите со Израел — гледаат шанса да играат улога како посредник.Но, ситуацијата е крајно нестабилна.

Илјадници веќе се убиени од двете страни откако Хамас во саботата ги започна своите разорни напади врз израелски цивилни цели, што предизвика масовни израелски одмазднички напади врз густо преполниот Појас Газа.

Но, дури и кога Израел размислува за копнена офанзива во Газа, може да се соочи со кошмарен втор фронт на својата северна граница против Хезболах, со кој влезе во војна во 2006 година.

Во средата, двете страни разменија оган четврти ден.

Претходно оваа недела, Хезболах соопшти дека тројца негови членови биле убиени во израелските напади врз јужен Либан.

„Длабоко сме загрижени поради тоа што Хезболах донесе погрешна одлука и избра да отвори втор фронт за овој конфликт“, изјави за новинарите во Вашингтон висок претставник на американската одбрана, кој побара да остане анонимен.

Засега нема знаци за Хезболах, за кој аналитичарите велат дека е пострашна борбена сила од неговиот палестински сојузник Хамас, кој започна слична офанзива.

„Пожарот не е во интерес на Либан кој минува низ голема политичка и економска криза“, рече Хосни Абиди, директор на Центарот за студии и истражувања за арапскиот свет и Медитеранот (ЦЕРМАМ) со седиште во Женева.

„Да, постои ризик од прелевање, но дури и Хезболах има ограничена и калибрирана реакција“, рече тој.

За Агнес Левалоа, потпретседател на Институтот за медитерански блискоисточни истражувања и студии (IREMMO), активноста на Хезболах во јужен Либан е предупредување.

„Но, мислам дека не е во нивен интерес ова да ескалира“, рече таа.

Клучните регионални сили како Египет и Саудиска Арабија, исто така, се чини дека се пожелни отколку во минатото да се обидат да ги смират тензиите и да го зајакнат нивниот меѓународен престиж играјќи ја улогата на посредник.

Саудискиот престолонаследник Мохамед бин Салман, де-факто владетел на кралството кој бараше нормализирање на врските со Израел, му рече на палестинскиот претседател Махмуд Абас во телефонски разговори дека работи на спречување „проширување на конфликтот“.

Стивен Кук, виш соработник во Советот за надворешни односи рече дека е „неверојатно“ да има некаков вид „меѓудржавен конфликт“ меѓу арапската армија и Израел.

Но, тој додаде дека постои „реална опасност“ од ескалација меѓу Хезболах и Израел, „кошмарно сценарио“.

„Тоа е нешто за што мислам дека сите треба да бидат во состојба на висока готовност“, додаде тој.

„Преземајќи ризик“?

Најголемиот ризик може да биде од свештеничкото раководство на Иран, кое отсекогаш одбивало да го признае Израел и го смета за голем регионален непријател на Исламската република.

Иран долго време финансиски и воено го поддржува Хамас, но врховниот лидер, ајатолахот Али Хамнеи во вторникот ги негираше „гласините“ дека Техеран е вмешан во нападот на Хамас, истовремено повикувајќи го „целиот исламски свет“ да ги поддржи Палестинците.

Интервенцијата беше невообичаено брза и експлицитна од Хамнеи, кој често чека неколку дена пред да коментира за такви прашања.

Францускиот претседател Емануел Макрон во вторникот рече дека смета дека е „веројатно“ Хамас да добил надворешна „помош“ во нападот против Израел, нагласувајќи дека „нема формална трага“ од каква било „директна вмешаност“ на Иран. Макрон рече дека „нема формална трага“ од вмешаност на Иран

Од своја страна, Израел никогаш не ја отфрли можноста за воена акција за спречување на иранската нуклеарна програма и се верува дека стои зад неколку операции внатре во Иран во последниве години, вклучувајќи го и убиството на нуклеарниот научник Мохсен Фахризаде во ноември 2020 година.

„Соработката на Иран со Хамас не е нова, но не гледам дека Техеран го презема ризикот од регионален пожар“, рече Левалоа.

За Денис Башар, советник за Блискиот Исток во Францускиот институт за меѓународни односи (IFRI), клучното прашање е кој е главниот непријател на Израел во овој конфликт: „Дали е само Хамас или Иран?

„Постои пред се ризик од пожар доколку Израел смета – со право или погрешно – дека оваа операција е поттикната од Иран“, рече тој.