Европа има решение за пресврт на фронтот во Украина

Програмата за заем во вредност од 150 милијарди евра, наменета за вооружување на Европа , финализирана минатата недела, би можела да претставува „многу важен пробив“ во воената поддршка на ЕУ за Украина , изјави европскиот комесар за одбрана.

Андријус Кубилиус , поранешниот премиер на Литванија и првиот комесар за одбрана на ЕУ, изјави дека очекува многу земји-членки да побараат заеми гарантирани од ЕУ во рамките на програмата „Безбедносна акција за Европа“ (SAFE), која беше одобрена во среда, објави „Гардијан“ .

Европската комисија предложи заеми од 150 милијарди евра, заедно со пофлексибилни буџетски правила, како дел од поширок план за оружје од 800 милијарди евра, кој е забрзан по одлуката на Доналд Трамп да ја замрзне целата американска воена помош за Украина.

Откако договорот за заем официјално ќе биде потврден следната недела, земјите-членки ќе имаат шест месеци да изготват планови за одбранбените проекти што сакаат да ги финансираат.

Loan scheme to rearm Europe could be ‘important breakthrough’ in Ukraine support EU defence commissioner says he expects a lot of loan requests from member states under €150bn programme https://t.co/Zilb8M5B4s pic.twitter.com/mgVGk6lQ5R

— Venik (@venik44) May 23, 2025

„Земјите-членки ќе ги земат тие кредити и ќе ги користат за заедничка набавка заедно со Украина и за украинските потреби“, рече Кубилиус.

Британските одбранбени компании ќе имаат и повеќе можности да учествуваат во проекти финансирани од програмата благодарение на безбедносниот договор меѓу ЕУ и Велика Британија потпишан во понеделник како дел од поширокото ресетирање на односите од страна на премиерот Кир Стармер.

Се очекува Велика Британија и ЕУ да потпишат технички договор за програмата SAFE, кој ќе вклучува административна такса што сè уште не е утврдена од Лондон . Сепак, британската влада не планира да бара пристап до кредити од оваа програма, бидејќи тие се наменети исклучиво за земјите-членки на ЕУ.

Кубилиус изјави дека договорот со Велика Британија има историско стратешко значење:

„Невозможно е да се замисли безбедносната архитектура на Европа од една страна без Велика Британија, а од друга без Украина“, рече тој, осврнувајќи се на непосредната закана од Русија и долгорочниот предизвик поради пренасочувањето на американските ресурси кон Индо-пацифичкиот регион.

„Не можеме да се жалиме дека 340 милиони Американци не се подготвени засекогаш да бранат 450 милиони Европејци од 140 милиони Руси“, рече тој, ублажувајќи ги разликите со администрацијата на Доналд Трамп .

„Можеби не ни се допаѓа нивниот јазик и пораки, но она што мора да го избегнеме е она што јас го нарекувам лут и хаотичен развод со САД. Мора да постигнеме рационален договор за поделба на одговорностите.“

Тој изрази верување дека земјите-членки на ЕУ ќе ги зголемат своите национални долгови за да потрошат до 800 милијарди евра за одбрана, што Комисијата го идентификуваше како потенцијален инвестициски износ.

Досега, 15 земји, вклучувајќи ги Германија и Полска, ја објавија својата намера да користат флексибилност во буџетските правила на ЕУ, но некои големи и високо задолжени економии, вклучувајќи ги Франција, Италија и Шпанија, се воздржаа.

Се вели дека овие земји, кои се меѓу најмалку дарежливите донатори на Украина, се двоумат дополнително да го зголемат својот јавен долг поради трошоците за одбрана. Затоа некои функционери во Брисел сè уште се скептични дека ЕУ навистина ќе ја достигне целната бројка од 800 милијарди евра.

Сепак, комесарот за одбрана на ЕУ смета дека Европа би можела да ја пополни празнината создадена со намалувањето на американската воена помош за Украина.

До третата годишнина од почетокот на целосната инвазија, Европа ѝ обезбеди на Украина 62 милијарди евра воена помош, во споредба со 64 милијарди долари од САД, според Килскиот институт за светска економија.

Европа, исто така, испрати 70 милијарди евра хуманитарна и финансиска помош, додека САД обезбедија околу 50 милијарди долари. За Европа целосно да ги замени американските текови на помош, ќе мора да издвои 0,21 проценти од својот БДП, во споредба со она што аналитичарите на институтот го нарекуваат „минимален напор“ од 0,1 процент од БДП што моментално се инвестира.