Зајак или кокошка: Кога католичкиот зајак залутал меѓу православните, објаснува етнологот
Што е постаро: кокошката или јајцето.
Велигден има свои празнични маскоти. Едниот го краси подуена опашка и долги уши, а другиот се познава по вадењето од јајцата кои ги бојадисуваме за Велигден, а најчесто по жолтите пердуви.
Што претставува зајакот, а што пилето или кокошката за време на Велигден? Весна Марјановиќ, етнолог, објаснува како католичката, некогашна чоколадна зајачица се преселила на православните прослави .
– Приказната „Што е постаро: кокошката или јајцето? е тесно поврзана со симболиката на кокошката во пресрет на овој празник. Од јајцето доаѓа живот, тоа е очигледно и на тоа се заснова Велигден. Христијанството го прифатило како такво од претхристијанските религии. Дури и Феничаните и многу други древни народи верувале дека светот се раѓа од јајце, па затоа и во христијанството е прифатено дека животот произлегува од јајце – вели нашиот соговорник.
Самата симболика на зајакот е проследена со други верувања на народот, исто така тесно поврзани со претставувањето на овој период од годината и овој празник, исто како кокошката пилешко или јајце. Децата со нетрпение го очекуваат овој зајак од сосема различни причини, пред се поради неговиот гушкаст изглед, и затоа што веруваат дека им носи чоколадни слатки во духот на Велигден, кои паметно ги крие околу градината, за децата да имаат малку забава и стигнат до наградата.
Весна Марјановиќ вели дека ова животно како одлика на овој празник, но и она што го симболизира, е преземено од германската култура . Зајакот е исто така од претхристијански верувања . Ова животно е симбол на пролетта, на будењето на природата и воопшто на богатството, токму поради тоа што е животно кое е склоно кон често размножување. Христијанството го прифатило , а постои мит дека веста дека Исус Христос воскреснал се проширила низ целиот свет со брзина на зајак.
– Тоа го немавме порано, како оние гнезда каде што јајцата се на тревата и дворовите, но го подигнавме од централноевропската култура. Повеќето од нас пораснале со оваа традиција на барање јајца, а инаку во нашата култура доминира обичајот да се подаруваат на децата двапати годишно, на Божиќ и Велигден. Со културата на населението ни дојде и симболиката на зајакот.
Сите поголеми празници се комерцијализирани. Она што дојде кај народите што живееја и работеа во странство беше културата на „ декорација “ што ја донесоа, а тоа се однесува на вкрстување на лустерите со закачените јајца, потоа на дрвјата, објасни Весна.
Така зајакот оживеа во православието.
