Зошто ,,работата на црно” цвета во Германија: „Даночниот бунт на малиот човек“

Работам нелегално и примам социјална помош – овој систем добива на интензитет во Германија. Ова има врска и со социјалната помош, Bürgergeld. Додека германската економија слабее, непријавената работа цвета. Германската влада подготвува контрамерки.

Германската економија е во пад со години, а ниту оваа година не се очекува значаен раст. Се предвидува само мал плус. Во исто време, „црната“ работа и другите сиви економски активности, кои не се пријавуваат, цветаат. Но, што всушност стои зад фактот дека уделот на сивата економија во вкупното економско производство на Германија се зголемил за повеќе од 11 проценти за само една година?

Уделот на сивата економија минатата година изнесуваше 482 милијарди евра, што е највисоко ниво во последните 10 години и го надминува дури и федералниот буџет. Економистот Фридрих Шнајдер од Универзитетот во Линц предвидува понатамошен раст оваа година на 511 милијарди евра, што би претставувало ново зголемување од 6,1 процент.

Шнајдер го проучува овој феномен повеќе од 40 години. Наместо терминот „црна економија“, тој претпочита да го користи терминот „сива економија“.

„Ова се економски активности кои се легални – како поправка на автомобили или чистење, но се извршуваат надвор од државата, без плаќање даноци и социјални придонеси“, потсети Шнајдер во интервју за Дојче Веле (DW).

Законските одредби како што се минималната плата или максималното работно време се заобиколуваат. Во споредба со бруто домашниот производ (БДП), Германија, со удел во сивата економија помеѓу 11 и 12 проценти, се рангира на средината од рангирањето меѓу индустријализираните земји. На пример, Романија бележи удел од 30 проценти, а Грција 22 проценти. За да го пресмета обемот на сивата економија, Шнајдер ја споредува количината на пари во оптек со регистрираната економска активност.

Намалување на даночната дисциплина

Кои се главните причини за зголемувањето на непријавената работа и сивата економија? Тука влегуваат во игра чувствата на граѓаните дека плаќаат превисоки даноци и придонеси, истакна Шнајдер.

„Во Германија имаме ситуација каде што возовите не функционираат добро, многу мостови на автопатите се оштетени и треба да се поправат, што предизвикува долги толпи и време на чекање. Ако граѓаните сметаат дека не добиваат соодветна услуга од државата за парите што ги плаќаат, тогаш нивниот даночен морал, односно нивната подготвеност да плаќаат даноци, се намалува“, нагласи тој.

Шнајдер не е изненаден што многу луѓе работат нелегално. За него, нелегалната работа е „даночен бунт на малиот човек“. Тоа не е, како што рече, даночно затајување на големи размери.

„За наставниците тоа се приватни часови, односно упатства, за керамичарите тоа е бања со „црни“ плочки“, додава тој.

Ако даночниот товар е висок, но услугите што ги обезбедува државата се на високо ниво, тоа сепак може да се прифати, смета Шнајдер.

„Сепак, во Германија постои ситуација каде што даноците и придонесите за труд се многу високи, а она што државата го нуди за возврат во многу сегменти е крајно незадоволително“, повтори тој.

„Даночната буна на малиот човек“

Во време кога невработеноста расте, кога има помалку нарачки и нема прекувремена работа, кога работното време и смените се скратени, тогаш, како што изјави Шнајдер, започнува времето за непријавена работа. Засегнатите велат: Сега имам помалку пари, но сепак сакам да одам на одмор или да се почастам со нешто. Најлесниот начин да се компензира ова е да се работи непријавено.

„И го набљудувам ова повеќе од 40 години. Кога економијата слабее, сивата економија цвета“, изјави тој.

Профитабилна комбинација од социјална помош и нелегална работа

Критичарите тврдат дека високите социјални бенефиции во Германија ја поттикнуваат непријавената работа. Откако социјалната помош беше зголемена за повеќе од 12 проценти на 1 јануари, според Шнајдер, околу 88.000 до 100.000 луѓе ги напуштија своите работни места со скратено работно време – токму работните места што „очајно сакаме да ги пополниме“.

Повеќе од една третина од федералниот буџет е веќе наменет за секторот на трудот и социјалните бенефиции. Министерот за труд, Бербел Бас, предвидува расходи за социјална помош оваа година од речиси 52 милијарди евра, што е за пет милијарди повеќе од претходната година. Од нив, 29,6 милијарди евра се наменети за месечни исплати на 5,64 милиони корисници. 13 милијарди евра се планирани за трошоци за домување и греење, а остатокот оди за мерки за интеграција и административни трошоци.

Дискусијата за трошоците е во полн ек. Канцеларот Фридрих Мерц (Христијанско-демократска унија – ЦДУ) предложи ограничување на паричниот надоместок за кирија и домување за корисниците на социјална помош наречен Bürgergeld, што беше остро критикувано од делови од коалицискиот партнер, Социјалдемократската партија (СПД), и од опозицијата.

Во меѓувреме, самата министерка Бас, која е членка на СПД, призна дека државната помош ги привлекува и криминалците. Во интервју за списанието „Штерн“, таа зборуваше за мафијашките структури кога станува збор за социјалните измами. Таа ги опиша експлоататорските структури што носат луѓе од странство во Германија. Таму криминалците ги вработуваат нелегално, а во исто време аплицираат за социјална помош.

„Приватен модел на комбинирана заработка“

Маркус Карбаум често се среќаваше со оваа комбинација од нелегална работа и социјална измама. Како консултант кој обезбедува обука за барање работа за корисници на социјална помош во областа на Берлин, тој ја нарекува оваа мешавина од легална работа, непријавена работа и Bürgergeld „приватен модел на комбинирана заработка“.

Постојат работодавци кои им нудат на своите работници премалку часови за да заработат нормален живот, истакна Карбаум во интервју за ДВ.

Приватниот комбиниран модел се состои од три компоненти: редовна работа со скратено работно време или мини-работни места, дополнителна неформална заработка, особено во сектори како што е гастрономијата, каде што ова е честа појава, и совет од работодавачот до вработениот: „Земете го она што сè уште ви недостасува од бирото за вработување“. Ова се трите интегрални компоненти на системот, кои Карбаум често ги гледал во пракса.

„Структурна измама“

На ова се додава и одредено чувство на „право“, изјави Карбаум.

„Имам право на социјална помош. Не ми го одземајте тоа веднаш. Така би можеле да го опишете тој менталитет“, рече тој.

Тој се сретнал со луѓе кои доаѓаат на обука со автомобил, имаат најнов паметен телефон и му раскажуваат како еднаш годишно, што формално го дозволува бирото за вработување, одат на одмор во странство со целото семејство. Ова не е формално предвидено за корисниците на социјална помош од Bürgergeld, но се случува во пракса. Ова се поединечни случаи, а не мнозинство, потсети Карбаум. „Сепак, тоа сè уште се случува и тоа е секако показател дека станува збор, како што заклучи, за структурна измама.“

За да се дејствува против ова, потребна е поголема размена на податоци, смета Карбаум. Тоа го планира владината коалиција – на пример, подобар увид помеѓу канцеларијата за вработување и царинската управа, која е задолжена за борба против нелегалната работа.

Фридрих Шнајдер се согласува со ова. Сепак, по 40 години научна анализа, економистот од Линц знае дека клучната работа е: „Ако имаме силен економски раст и се намалува непријавената работа“, пишува ДВ.