Израелски притисок: Турција речиси сигурно нема да испрати војници во Газа иако е еден од гарантите на мирот

Турција најверојатно ќе биде исклучена од планираната стабилизациска мисија во Појасот Газа, која ќе се состои од околу 5.000 војници, откако Израел јасно стави до знаење дека не сака турско учество во таа операција.

Американскиот државен секретар Марко Рубио изјави дека „услов е Израел да биде задоволен од националниот состав на мултинационалните сили“ чија задача ќе биде да спречи безбедносен вакуум откако ќе започне обновата на Газа. Турција понуди да испрати свои војници, но Израел јасно стави до знаење дека е против тоа, според дипломатски извори.

Односите меѓу Анкара и Тел Авив се влошија во последниве години, особено поради различните ставови за Сирија, а израелската влада го смета турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган за „премногу близок до Муслиманското братство и Хамас“. Сепак, исклучувањето на Турција предизвикува контроверзии, бидејќи Анкара е еден од гарантите на таканаречениот мировен договор од 20 точки на Трамп и има една од најподготвените армии.

Според изворите, стабилизациската мисија најверојатно ќе ја предводи Египет. Се очекува учество и од Индонезија и Обединетите Арапски Емирати, кои се залагаат мисијата да добие мандат од Советот за безбедност на ОН, иако самата нема да биде под покровителство на Обединетите нации.

Силите ќе соработуваат со Цивилно-воениот координативен центар (CMCC) на американската војска, кој се наоѓа во израелскиот град Кирјат Гат. Оваа единица, во која се вклучени и советници од Велика Британија, Франција, Јордан и Емиратите, официјално беше отворена во вторник од страна на американскиот потпретседател Џ.Д. Венс. Покрај воената координација, CMCC треба да игра улога и во дистрибуцијата на хуманитарна помош во Газа, иако клучните премини остануваат затворени.

Мисијата е планирана да преземе разоружување на Хамас и да обезбеди воспоставување на преодна палестинска влада. Формирањето на таа влада сè уште е предмет на преговори, а израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху ја отфрли можноста Палестинската самоуправа да игра улога во повоениот Газа. Во меѓувреме, палестинските фракции, вклучувајќи ги Хамас и Фатах, постигнаа договор во Каиро за формирање „привремен комитет на независни експерти“ за управување со основните услуги и животот во Газа.

Во меѓувреме, тимот на Турската управа за управување со катастрофи (AFAD), кој брои 81 член и е опремен со кучиња трагачи и уреди за откривање на преживеани, сè уште чека дозвола од Израел за влез во Газа од Египет.

Претседателот Ердоган во петокот изјави дека „Соединетите Американски Држави мора да сторат повеќе за да го принудат Израел да ги почитува своите обврски според мировниот план на Трамп“, вклучувајќи можни санкции и забрана за продажба на оружје.

Од друга страна, Рубио рече дека „нема место за агенцијата UNRWA во Газа“, бидејќи ја нарече „подружница на Хамас“. Неговиот став предизвика критики во Европа и во Обединетите нации, како и во Меѓународниот суд на правдата (МСП), кој оваа недела пресуди дека UNRWA останува „неопходен канал за испорака на хуманитарна помош“. Судот, исто така, оцени дека Израел не доставил докази за да потврди дека UNRWA била „неповратно инфилтрирана од Хамас“.

Заедничкото американско-израелско противење на UNRWA создава дилема, бидејќи планот на Трамп предвидува улога за ОН во дистрибуцијата на помошта во Газа, но во исто време се стреми да ја исклучи UNRWA, главната агенција за оваа намена.

Норвешка, која минатата година поднесе резолуција во Генералното собрание на ОН врз основа на која МСП издаде мислење, подготвува нов предлог со кој ќе се обврзе Израел да дозволи непречен влез на хуманитарна помош во Газа. Според договорот од планот на Трамп, 600 камиони со помош требаше да влегуваат во Газа секој ден, но тој број во моментов е околу 89 – што е само 14 проценти од прогнозата.

UNRWA го осуди Израел, наведувајќи: „Од почетокот на војната во Газа, окупираниот Западен Брег, вклучувајќи го и Источен Ерусалим, е сведок на нагло зголемување на насилството. Семејствата живеат во страв и неизвесност. Нелегалната анексија на Западниот Брег продолжува, што мора да престане. Иднината на Газа и Западниот Брег е заедничка.“

Шефот на хуманитарната агенција на ОН OCHA, Том Флечер, по посетата на Газа изјави: „Се чувствував како да шетам низ урнатините на Хирошима, Сталинград или Дрезден“.

Хамас во петокот потврди дека „добил јасни гаранции од медијаторите дека војната е ефикасно завршена“ и заедно со Фатах потпишаа договор за формирање на преодно административно тело кое, со поддршка на арапските земји и меѓународните организации, ќе управува со основните работи во Газа.