ИНДИЈА ГО ЗАБРАНИ ИЗВОЗОТ НА ОРИЗ: Какви глобални последици ќе има тоа?

Што се случува кога Индија ќе забрани извоз на основна храна која е од суштинско значење за да се нахранат милијарди луѓе ширум светот?

На 20 јули, Индија го забрани извозот на небасмати бел ориз во обид да го спречи растот на цените во земјата. Ова беше проследено со извештаи и видеа за панично купување и празни полици каде што некогаш стоеше ориз во индиските продавници во САД и Канада, што ги зголеми цените.

Постојат илјадници сорти на ориз кои се одгледуваат и консумираат, но на глобално ниво постојат четири главни групи со кои се тргува. Долгозрнестиот ориз Индика го зазема најголемиот дел од глобалната трговија, а остатокот го опфаќа мирисниот или ароматичен ориз како басмати; кратко жито japonica, што се користи за суши и рижото; и леплив ориз, кој се користи за слатки.

Индија е најголемиот светски извозник на ориз , со околу 40% од глобалната трговија со жито (други главни извозници се Тајланд, Виетнам, Пакистан и САД).

Меѓу главните купувачи на ориз се Кина , Филипините и Нигерија. Индонезија и Бангладеш го зголемуваат увозот кога им недостига ориз од домашно производство. Потрошувачката на ориз е секако голема и расте во Африка . Во земји како Куба и Панама, тој е главен извор на енергија.

Минатата година Индија извезла 22 милиони тони ориз во 140 земји . Од нив, шест милиони тони беше релативно поевтиниот бел ориз Индика. Се проценува дека светската трговија со ориз била 56 милиони тони.

Индика белиот ориз доминира со учество од околу 70% од светската трговија , а Индија сега престана да го извезува. Ова се надоврзува на минатогодишната забрана за извоз на скршен ориз и царината од 20 отсто за извозот на ориз не-басмати.

Сосема очекувано, забраната за извоз во јули предизвика загриженост поради високите глобални цени на оризот. Главниот економист на ММФ, Пјер-Оливие Гуриншас, смета дека забраната ќе ги зголеми цените и дека глобалните цени на житото може да пораснат и до 15 отсто оваа година.

Исто така, забраната за извоз на Индија дојде во особено незгодно време , рече Ширли Мустафа, аналитичар на пазарот на ориз во Организацијата на ОН за храна и земјоделство (ФАО).

Прво, глобалните цени на оризот постојано се зголемуваат од почетокот на 2022 година , со пораст од 14 отсто од минатиот јуни. Второ, залихите се под притисок, имајќи предвид дека има уште околу три месеци до доаѓањето на новите посеви на пазарите.

Лошото време во Јужна Азија – необични монсунски дождови во Индија и поплавите во Пакистан – ги погодија резервите. Трошоците за одгледување ориз се зголемени поради поскапувањето на вештачките ѓубрива.

Девалвациите на валутите доведоа до зголемени увозни трошоци за многу земји, додека високата инфлација ги зголеми трошоците за трговско задолжување.

„Имаме ситуација кога увозниците се ограничени . Останува да се види дали овие купувачи ќе бидат во позиција да се справат со натамошни зголемувања на цените“, вели Мустафа.

Индија има залихи од неверојатни 41 милион тони ориз во јавните житници за нејзината стратешка резерва и системот за јавна дистрибуција (ПДС), кој обезбедува пристап до евтина храна за повеќе од 700 милиони сиромашни луѓе.

Во текот на изминатата година, Индија се бореше со инфлацијата на храната – домашните цени на оризот се зголемија за повеќе од 30% од октомври минатата година – што резултираше со зголемен политички притисок врз владата пред општите избори следната година. Исто така, со бројните избори во наредните месеци, зголемените трошоци за живот се исто така предизвик за владата.

„Се сомневам дека забраната за извоз на оризот што не е басмати е главно превентивна и се надевам дека ќе се покаже како привремена“, рече Џозеф Глаубер од Меѓународниот институт за истражување на политиката за храна (Ифпри).

Девиндер Шарма, експерт за земјоделска политика во Индија, вели дека владата се обидува да го спречи очекуваниот недостаток во производството, при што регионите што се одгледуваат ориз на југ исто така се изложени на ризик бидејќи очекува климатскиот феномен Ел Нињо подоцна оваа година .

Многумина веруваат дека Индија треба да избегне забрани за извоз на ориз бидејќи тие се штетни за глобалната безбедност на храната.

Повеќе од половина од увозот на ориз во околу 42 земји доаѓа од Индија , а во многу африкански земји пазарниот удел на Индија во увозот на ориз надминува 80%, според Ифпри.

Во земјите кои се најголеми потрошувачи во Азија – Бангладеш, Бутан, Камбоџа, Индонезија, Тајланд и Шри Ланка, на пример – учеството на потрошувачката на ориз во вкупниот дневен внес на калории се движи од 40% до 67%.

„Овие забрани најмногу ги погодуваат ранливите луѓе бидејќи тие трошат голем дел од својот приход за купување храна“, вели Мустафа. „Зголемувањето на цените може да ги принуди да ја намалат количината на храна што ја консумираат, да се префрлат на алтернативи кои не се толку добри нутриционистички или да ги намалат трошоците за други основни потреби, како што се домувањето и храната. (Се разбира, забраната на Индија не влијае на некои владини пратки во одредени земји поради безбедноста на храната.)

Забраната за извоз на храна не е нова. Од почетокот на минатогодишната руска инвазија на Украина , бројот на земји кои воведоа ограничувања за извозот на храна се зголеми од три на 16, според Ифпри. Индонезија го забрани извозот на палмово масло, Аргентина го забрани извозот на говедско месо, а Турција и Киргистан забранија поголем извоз на жито. Во текот на првите четири недели од пандемијата Ковид-19, околу 21 земја воведоа рестрикции за извоз на голем број производи.

Но, експертите велат дека забраната за извоз на Индија претставува поголем ризик . Тоа „секако би предизвикало скок на глобалните цени на белиот ориз“ и „ќе и наштети на безбедноста на храната на многу африкански нации“, предупредуваат Ашок Гулати и Раџа Дас од Индискиот совет за истражување на меѓународните економски односи (ICRIER) со седиште во Делхи. Тие веруваат дека доколку Индија сака да стане „одговорен лидер на глобалниот југ во Г-20“, треба да избегне такви нагли забрани. „Но, поголема штета“, велат тие, „ќе биде тоа што Индија ќе се смета за многу несигурен снабдувач на ориз “.