Истражувањето на Националниот музеј покажа дека луѓето живееле во близина на Столац пред повеќе од 10.000 години
Националниот музеј на Босна и Херцеговина го претстави новиот меѓународен проект „По користењето на постојаните места за хранење мраз“, како дел од кој истражувачите имаат намера подобро да ги разберат заедниците на ловци и собирачи кои ја населувале областа околу басенот на Јадранското Море на крајот. од последното ледено доба (доцен палеолит).
Во проектот учествуваат истражувачи од Универзитетот во Фереира и Универзитетот Ла Сапиенца од Рим.
Бадањ кај Столац во Босна и Херцеговина и Таљенте во северна Италија беа избрани како репрезентативни локалитети за разбирање на овие заедници и споредување на животот во две различни истовремени живеалишта.
Заменик директорот и виш куратор Ана Мариќ за Klix.ba објасни како се реализирал овој значаен проект.
„Еден од носителите на проектот „По мразот“, Душан Бориќ, учествуваше како надворешен консултант во периодот 2019 – 2021 година во поставувањето на постојаната поставка „Босна и Херцеговина во праисторијата“. По тој повод добри колегијални се развија односите и „Националниот музеј на Босна и Херцеговина одговори на поканата на Римскиот универзитет Ла Сапиенца да учествува во проект кој може да донесе нови, досега непознати факти за најстарите жители на оваа област“, рече Мариќ.
Слоевите на овие два локалитети го опфаќаат периодот на т.н епигравитација, при што доаѓа до нагло затоплување и пораст на нивото на Јадранското Море.
Мариќ истакна дека во случајот со локалитетот Бдањ во Боројевиќи кај Столац, станува збор за епиграветската култура во горниот палеолит, односно околу 20.000-10.000 години пред денес.
„Станува збор за последните фази од палеолитот, односно постарото камено доба, кое покрај во Херцеговина е потврдено и на северот на Босна, односно на локалитетот Кадар во Свилај кај Оџак. Првиот и наједноставен начин на одредувањето на староста е споредување на мобилниот археолошки материјал со слични примероци на други локалитети каде староста е веќе позната. “ изјави Мариќ.
Пред околу 20.000 години, за време на максималната глацијација, нивото на Јадранското Море било за околу 130 m пониско од денешното ниво на морето. Во текот на целиот период постои директна копнена врска низ северниот дел на Јадранот, силни културни врски и влијанија врз населението меѓу човечките заедници на италијанскиот и балканскиот полуостров.
Нашиот соговорник посочува дека врските на споменатите заедници се утврдуваат со анализа на подвижниот материјал од двата (или повеќе) локалитети.
„Секоја заедница покажува одредени карактеристики во производството на предметите што ги користела, доколку меѓу овие материјали се најде нешто што отстапува од карактеристичното производство, областа на анализа се проширува додека не се најде изворот. Контактите постоеле отсекогаш и не мора да мора да бидат физички (миграции на населението, размена, трговија, брак, итн.), веќе може да се реализираат како трансфер на идеи“, забележува Мариќ.
Голем фонд на археолошки материјал од локалитетот Бадањ се чува во Националниот музеј на Босна и Херцеговина и е откриен во две фази на истражување – помеѓу 1976 и 1979 година, предводени од тогашниот кустос на Националниот музеј на Босна и Херцеговина, Ѓуро Баслер. и помеѓу 1986 и 1987 година, предводена од Жилка Кујунџиќ Вејзагиќ пред Музејот во партнерство со Роберт Валон пред Универзитетот во Мичиген во САД. Новиот проект има за цел да анализира досега необработени делови од кремен и коскена материја, првенствено остатоци од алат од кремен и остатоци од животински коски.
Ѓуро Баслер
За време на веќе започнатите анализи на остатоците од коските, пронајдени се дезартикулирани остатоци од човечки коски, кои сега се директно датирани со методот на радиоактивен јаглен. Добиениот датум ја потврдува доцната палеолитска старост на овие човечки остатоци и овие остатоци во моментов ги претставуваат најстарите директно датирани човечки остатоци на територијата на Босна и Херцеговина.
Во тек е анализа на античката ДНК на овие индивидуи, која ќе ни даде вредни информации за генетското наследство на овие палеолитски заедници, кои ќе ги дадат првите информации за популациите кои го населувале Балканскиот Полуостров за време на доцниот палеолит.
