Стареењето носи многу стравови, но еден особено се издвојува – губењето на меморијата. Можноста да ја заборавиме сопствената адреса, лицата на најблиските или како да ги извршиме наједноставните задачи влева страв во коските кај многумина. Тој страв има име: деменција.
Деменцијата е општ термин за состојби кои предизвикуваат сериозен когнитивен пад до тој степен што влијае на секојдневниот живот. Иако некои луѓе се генетски предиспонирани, експертите истакнуваат дека одредени животни навики исто така можат значително да го зголемат ризикот. Важно е да се напомене дека менувањето на овие навики не е гаранција против деменција, но носи бројни други придобивки за вашето целокупно здравје. Еве на што треба да обрнете внимание.
Игнорирање на влијанието на храната врз мозокот
Старата изрека „она што е добро за срцето е добро и за мозокот“ сè уште важи денес. Експертите нагласуваат дека исхраната игра клучна улога во зачувувањето на когнитивните функции. Тие препорачуваат медитеранска исхрана, богата со здрави масти, посно месо, интегрални житарки, овошје и зеленчук. Се препорачува и таканаречената MIND диета, која нагласува внес на бобинки, лиснат зелен зеленчук, риба и маслиново масло – храна за која е докажано дека е корисна за здравјето на мозокот.
Игнорирање на постојните здравствени проблеми
Хроничните болести како што се дијабетес, висок крвен притисок и висок холестерол се познати фактори на ризик за деменција. Агресивниот и редовен третман на овие состојби, особено оние од васкуларна природа, е од суштинско значење за намалување на ризикот. Ова ја штити циркулацијата и обезбедува мозокот да прима доволно крв и кислород, што е клучно за спречување на васкуларна деменција, една од најчестите форми на болеста.
Недостаток на квалитетен сон
Мозокот се регенерира за време на длабокиот сон. Потоа се чисти од бета-амилоид, токсичен протеин кој придонесува за развој на Алцхајмерова болест. Затоа, важно е да се осигурате дека добивате доволно квалитетен, реставративен сон. Проблеми како што е апнејата при спиење, која често не се дијагностицира кај постарите возрасни лица, можат драстично да го намалат квалитетот на одморот. Исто така, лековите за спиење можат да ги нарушат природните циклуси на спиење, што значи дека телото не го добива одморот што му е потребен за да ги консолидира спомените.
Занемарување на пријателите и семејството
Социјалната поврзаност е исклучително важна за менталното здравје. Осаменоста, изолацијата и депресијата имаат негативно влијание не само врз когнитивната функција, туку и врз стапките на смртност. Некои експерти предупредуваат дека осаменоста кај постарите возрасни лица е подеднакво опасна како и умереното пушење. Одржувањето на социјалниот контакт, без разлика дали преку разговор или слушање приказни од најблиските, го одржува умот активен и ангажиран.
Прекумерна консумација на алкохол
Постојат сè повеќе докази дека алкохолот е штетен за здравјето, од оштетување на црниот дроб до зголемен ризик од рак, а особено е штетен за мозокот. Како што старееме, нашите црни дробови потешко го преработуваат алкохолот. Тоа е директен токсин кој, меѓу другото, може сериозно да го наруши сонот. Експертите советуваат дека ако сте загрижени за вашата меморија, еден од првите чекори треба да биде да го намалите внесот на алкохол.
Избегнување на вежбање
Активниот начин на живот е неопходен за здравјето на мозокот. Ова не значи само одење во теретана, туку и секојдневни активности како одење наместо возење. Препораката за постарите возрасни лица е 30 минути аеробни вежби пет дена во неделата. Вежбањето го подобрува кардиоваскуларното здравје, што директно влијае на здравјето на мозокот. Важно е да се започне со вежбање рано, многу пред да се појават какви било когнитивни промени.
Неносење шлем
Повредите на главата се поврзани со поголем ризик од деменција. Иако можеби не играат голема улога кај популацијата како целина, за поединец кој доживеал тешка повреда на главата, ризикот може значително да се зголеми. Затоа експертите нудат едноставен, но важен совет: ако возите велосипед, секогаш носете кацига. Тоа е мала претпазливост што може да има големо влијание.
Игнорирање на симптомите на депресија
Депресијата, дури и во својата најблага форма, може да ги наруши сите навики кои се неопходни за когнитивното здравје – од дружење и вежбање до правилна исхрана и грижа за себе. Затоа, лекувањето на депресијата е исклучително важно и може да биде еден начин за подобрување на когнитивното стареење и намалување на ризикот од деменција.
Деменцијата не е ничија вина.
Иако бројот на луѓе со деменција се зголемува, ова делумно се должи на тоа што луѓето живеат подолго. Добрата вест е дека ризикот од развој на болеста всушност малку се намалил на одредена возраст, веројатно поради подобра грижа за кардиоваскуларното здравје. Денес постојат и лекови кои можат да го забават напредувањето на Алцхајмеровата болест, најчестата форма на деменција.
Сепак, важно е да се напомене дека некои луѓе ќе развијат деменција поради генетика или други фактори надвор од нивна контрола. Не е фер да се претпостави дека тие го живееле својот живот „погрешно“. Промената на животните навики значи да се направи сè што е во наша моќ за да се намали ризикот, но без да се чувствуваме виновни ако болеста се појави.