Како цената на електричната енергија ја подели Германија

Во Германија, цената на електричната енергија моментално е иста насекаде. Некои федерални покраини сакаат да го променат ова: „зелената“ електрична енергија се произведува главно на север, а се троши на југ.

Германските потрошувачи на електрична енергија се соочуваат со големи проблеми, а владејачката коалиција во Берлин е загрозена од нов конфликт што би можел да ги влоши односите во владејачката коалиција на Христијанско-демократската унија (CSU), Христијанско-социјалната унија (CSU) и Социјалдемократската партија (SPD). Причината се таканаречените зони на цени на електричната енергија. Тие обезбедуваат цената на електричната енергија да биде иста за сите големи потрошувачи низ целата земја. И токму тоа е трнот во окото на многу експерти.

Нивното барање е: кога станува збор за цените на електричната енергија, треба да се обрне поголемо внимание на понудата и побарувачката. Таму каде што се произведува „зелена“ електрична енергија, во северните, крајбрежни федерални држави, понудата ја надминува побарувачката и таму, велат тие, цената треба да биде пониска. Сепак, во други, индустриски поразвиени федерални држави, побарувачката ја надминува понудата и таму цената треба да расте.

Ова би значело крај на механизмот на постојните зони во кои цената на електричната енергија е дефинирана во нејзината сегашна форма. Овој систем или би бил укинат или заменет со систем во кој би имало неколку различни зони, односно различни цени на електричната енергија. Сепак, во Германија, многу влијателни актери сакаат да се држат до сегашниот модел, како што се операторот на електричната мрежа или Германското здружение на енергетски и водоводни индустрии (BDEW).

Цените на енергијата како кочница за економскиот раст

Претставниците на индустријата велат дека проблемот со цените на електричната енергија мора да се реши што е можно поскоро, бидејќи високите цени на електричната енергија во Германија се закануваат да го задушат слабиот економски развој. Пример е челичната индустрија. Домашното производство на суров челик се намали за речиси 12 проценти на 17,1 милиони тони во првите шест месеци, според податоците на Здружението на челичната индустрија со седиште во Берлин.

„Намалувањето на производството во нашата индустрија покажува колку е тешка ситуацијата за Германија како индустриска земја. Политички, сега мора да се вложат сите напори за да се обезбедат меѓународно конкурентни и долгорочни сигурни цени на електричната енергија за енергетски интензивните индустрии како што е челичната индустрија“, изјави директорката на Здружението, Керстин Марија Рипел, за новинската агенција ДПА минатиот месец.

Кој колку треба да плати?

Европската комисија тврди дека идентификувала пат кон пониски цени на електричната енергија за индустријата: укинување на зоните на цените на електричната енергија што важат во Германија и Луксембург. Четирите шефови на влади од северните германски федерални покраини го делат ова мислење. Петер Ченчер (СПД) од Хамбург, Даниел Гинтер (ЦДУ) од Шлезвиг-Холштајн, градоначалникот на Бремен Андреас Бовеншулте (СПД) и шефот на владата на Бранденбург Дитмар Војдке (СПД) побараа токму ова во Ханделсблат на 13 август.

Се чини дека ова отвора нов извор на конфликт во рамките на коалициската влада на ЦДУ/ЦСУ и СПД во Берлин. Дали цените треба да бидат пониски во северна Германија, додека Баварците треба да плаќаат повеќе? Ова е незамисливо за баварската ЦСУ. Во секој случај, два дена подоцна, Министерството за економија издаде остра изјава:

„Како што е потврдено во коалицискиот договор, федералната влада планира да се придржува до единствена германска зона на цени на електрична енергија“.

Според BDEW, она што го тврди владата е навистина правилниот пат. Во изјава за Дојче Веле (DW), портпаролката на Здружението, Катја Сандшепер, се осврна на студија нарачана од европскиот регулатор Acer, според која „идејата за поделба на германската зона на цени на електрична енергија не е економски изводлива“.

Не е многу корисна конструкција

Сепак, некои експерти сметаат дека сложената ситуација на германскиот пазар на електрична енергија мора да се одрази и на цените. Во северна Германија, каде што се произведува зелена електрична енергија (главно од енергијата на ветерот), таа е исто толку скапа како и на местата каде што не се произведува, туку се троши во поголеми количини – јужна и западна Германија.

Се додека доволно електрична енергија не може да се транспортира на југ бидејќи капацитетот на мрежата сè уште не го дозволува тоа, големите потрошувачи таму би морале или да штедат на електрична енергија (што не е изводливо од економски причини) или да плаќаат повисока цена за чиста енергија, тврдат тие. Ова ќе продолжи сè додека „физиката на мрежата“ не овозможи транспорт на повеќе електрична енергија или додека самите не генерираат доволно зелена електрична енергија, велат експертите.

Затоа, единствена зона со дефинирана цена на електричната енергија не е многу корисна, изјави Лајон Хирт за ДВ.

„Единствената цена на електричната енергија на ниво на цела Германија честопати води до одлуки што се невозможни во однос на физиката на мрежата, па затоа немаат економска смисла“, нагласи Хирт.

Андреас Лешел, продекан на Одделот за економија на животната средина и ресурси на Универзитетот Рур во Бохум, има слично мислење.

„Во последниве години, јазот помеѓу понудата и побарувачката на пазарот на електрична енергија станува сè поголем. Физиката и економијата не се согласуваат. Затоа локалните цени и регионалните ценовни нееднаквости всушност би имале смисла“, рече Лешел.

Друг експерт размислува во оваа насока, имено Бернд Вебер од тинк-тенк организацијата Епико (Совет за енергетска и климатска политика и иновации). Тој забележува дека производството на обновлива енергија расте побрзо од проширувањето на капацитетите на мрежата.

Ова создава, предупреди тој, трошоци што можат да се контролираат преку локални сигнали за цените на електричната енергија: Помалите ценовни зони се економски поефикасни бидејќи подобро ги одразуваат регионалните разлики во производствените капацитети и мрежната инфраструктура. Постојат позитивни искуства со ова, на пример во Скандинавија.

Што ѝ помага на економијата?

За Вебер, укинувањето на единствената зона во однос на цените на електричната енергија би имало пазарни предности. Тоа би овозможило да се одразат регионалните разлики и поефикасно да се управува со инвестициите со стимулации. Сепак, би имало и недостатоци. На пример, за, како што истакна, компаниите во региони со високи трошоци. Праведно решение за проблемот со дистрибуцијата е политичка задача, рече тој, додавајќи дека тоа би било изводливо.

Германското здружение на енергетски и водоводни индустрии (BDEW) гледа поинаку на работите.

„Поделбата на зоната би траела со години. Оваа долга преодна фаза би довело до огромна неизвесност во планирањето. Последица: инвестициските одлуки би можеле да бидат одложени или дури и целосно преиспитани, ризик што Германија не може да си го дозволи во својата трансформација кон климатска неутралност“, оцени BDEW.

Кое е решението?

Бернд Вебер од „Епик“ се жали дека дискусијата за поделба на единствената зона на цени на електрична енергија е многу политизирана и честопати редуктивна, и предупредува:

„Ако поделбата, како што моментално изгледа, е политички неизводлива, постои закана дека структурните проблеми ќе продолжат или дури ќе се влошат.“

Лајон Хирт е недвосмислен по ова прашање.

„За Германија да ги постигне своите амбициозни економски и климатски политички цели, ѝ е потребен дизајн на пазарот на електрична енергија што ја одразува физичката и економската реалност, а тоа ги вклучува и локалните цени на пазарот на електрична енергија“, смета Хирт.

Сепак, не според предложениот модел, соопшти BDEW. Целта, нагласија тие, е да се координира проширувањето на обновливите извори на енергија и електричната мрежа, а воедно да се фокусира повеќе на приходите и трошоците за системска интеграција. Како што истакна портпаролката Сандшепер, нејзиното здружение ќе продолжи да ја поддржува идејата за единствена зона на цени на електричната енергија, пишува DW.