Како Шведска го реши проблемот со пушењето: Во моментов е 70 години пред остатокот од Европската унија

Иако пушењето цигари е сè уште широко распространето, Шведска докажа дека со правилна стратегија, стапката на пушење може значително да се намали. Успехот на оваа земја е инспиративен пример кој може да послужи како водич за другите да постигнат слични резултати.

Во средината на ноември годинава, Шведска постигна историски подвиг – стана првата непушачка (без чад) земја во светот, според меѓународните стандарди.

Бројките на Шведската агенција за јавно здравје покажуваат дека само 4,5 отсто од возрасните родени во Шведска пушат – а тоа е дури и под глобално признатиот стандард од 5 отсто, што е потребно за една земја да се смета за без чад.

Швеѓаните ја постигнаа оваа извонредна пресвртница 16 години пред целта поставена од Европската унија. Благодарение на нивниот пристап, во периодот од 2008 до 2024 година ја намалија стапката на пушење за 65 проценти . Денес, стапката на пушење само во оваа земја е веќе пет пати помала од сегашната просечна стапка на пушење во Европа (24 проценти).

Како го направија тоа? Па, за прв пат некој го фокусираше вниманието на суштината на проблемот – не беше целосно да се елиминира никотинот, туку да се намали штетата што ја предизвикува.

Шведскиот модел: Намалување на штетите, а не нереални барања

Додека многу земји се наоѓаат во маѓепсан круг на забрани, Шведска одлучи да го прилагоди својот пристап во борбата против пушењето. Тие препознаа дека никотинот, како супстанца, не е главниот виновник за болестите поврзани со пушењето – тоа е чадот што се произведува од согорувањето на тутунот.

Со усвојување на препораките од Конвенцијата на Светската здравствена организација за контрола на тутунот (WHO FCTC), тие презедоа некои важни чекори. Тие вклучија намалување на понудата и побарувачката на тутун, забрана за пушење на одредени места, но и уште еден важен сегмент – прифаќање на алтернативни производи без чад како помалку штетна алтернатива.

Станува збор за загреани тутунски производи и е-цигари, кои денес се веќе познати во Босна и Херцеговина. Тука спаѓаат и никотинските кеси, кои не содржат тутун, туку само никотин. Заедничко за овие производи е отсуството на согорување при употреба, бидејќи овој процес е причина за повеќето болести поврзани со пушењето.

Со прифаќање на помалку штетни алтернативи, шведскиот здравствен систем почна да троши помалку пари за лекување на последиците од пушењето, а квалитетот на животот на граѓаните го достигна врвот на европската ранг-листа.

Дали ЕУ може да „држи чекор“ со Шведска до 2100 година?

Покрај тоа што просечната стапка на пушење во ЕУ е континуирано висока, не се оптимистички и предвидувањата за иднината. Имено, анализата спроведена од експертската мрежа We are Innovation , а според податоците на Евробарометар, укажува дека ЕУ нема да ја постигне целта за намалување на бројот на пушачи пред 2100 година.

Исто така, некои статистички податоци покажуваат дека луѓето родени во други делови на Европа би имале три пати поголема веројатност да пушат во просек – доколку не се преселиле во Шведска.

д-р. Делон Хуман, еден од авторите на извештајот за шведскиот успех, истакна дека строгите, прохибиционистички политики на различни европски земји го ограничуваат пристапот на пушачите до побезбедни алтернативи на никотин. Затоа, ги повикува земјите да ги преиспитаат своите стратегии против пушењето и да ги охрабрат пушачите да се префрлат на производи без чад.

„Шведска го отвори јасен пат кон општество без чад и истовремено го штити јавното здравје. Тие треба да послужат како светилник на надеж за остатокот од светот и како инспиративен доказ дека прагматичен, просветлен пристап може да донесе сензационални придобивки за јавното здравје и спаси животи“, посочи Хјуман.

Други експерти кои го анализираа шведскиот модел нагласија дека овој шведски пристап значи повеќе слобода, но не и глорификација на никотинските производи. Јасно е – никотинот не е без ризици, но е докажано дека е помалку опасен кога нема согорување.

Може ли БиХ да научи нешто од Шведска? Апсолутно

Во Босна и Херцеговина, каде што повеќе од 40 отсто од возрасните пушат, проблемот со пушењето не е само здравствен, туку и економски, социјален и културен предизвик.

И додека ги направивме првите чекори, а во наредниот период ќе се свртиме кон „иднина без чад“ преку Правилникот за забрана за пушење во затворени простори, прашање е дали воопшто ќе се намали бројот на пушачи.

Од друга страна, според научно заснованите докази на Кокрајн, бројот на пушачи кај нас, кои потенцијално можат да престанат да пушат со електронски цигари, доколку активно се поттикнат да преминат од цигари на е-цигари, е 80.400 .

Ова е три пати повеќе од проценетиот број на пушачи кои се откажале од пушењето независно или со достапни терапии секоја година во Босна и Херцеговина. Ваквото големо зголемување на откажувањето од пушење за само неколку години значително би ја подобрило јавно-здравствената статистика на нашата земја.

Загреаните тутунски производи веќе постојат на пазарот, но – според експертите малку се зборува за нив, а првиот чекор кон намалување на бројот на пушачи е токму образованието.

„Факт е дека ние сме општество кое многу пуши, а во исто време не сме едуцирани за нови производи, како што се електронските цигари или никотинските ќесички, кои се докажани како помалку штетни од традиционалните цигари. начин, тие се демотивирани да се префрлат на активно дејствување и оние за кои се наменети овие производи и можат да помогнат да се прекине пушењето, имено возрасните пушачи, па затоа треба рационално да зборуваме за овие производи и да ги регулираме на начин што не ги поистоветува со цигарите отколку да ја прифатат нивната помала штета за пушачите и да ги поттикнат пушачите да ги заменат цигарите со овие производи и да ги чуваат младите што подалеку од сите тутунски и никотински производи“, изјави познатиот бањалучки педијатар и пулмолог Бранислав Лолиќ. решение.

Меѓу другите чекори наведуваат дека е потребна паметна регулација на споменатите производи – нивна поголема достапност во однос на цигарите, но и контрола на сообраќајот, за да се спречи нивна злоупотреба, особено кај малолетниците. Нагласена е и важноста од поддршката на здравствените работници кон транзицијата кон подобри опции.

Со прифаќање на моделот за намалување на штети, заедно со соодветна регулатива и информирање на јавноста, може да се постигне значителен напредок во борбата против пушењето, како и болестите поврзани со оваа лоша навика.

Шведска покажа дека принципот „помалку штета“ значи повеќе спасени животи и може да послужи како пример за другите земји, каде што пушењето е повеќе од навика – но и еден вид културен модел.