Кралската наредба против традицијата: Зошто Мароканците не колат жртви оваа година и како реагираат

Со приближувањето на Курбан Бајрам, чувствата кај многу Мароканци се поделени помеѓу послушност кон кралската одлука оваа година да не се жртвува жртвата заради општото добро и желбата да се зачува религиозниот обичај на колење, што дополнително го нарушува пазарот на добиток во земјата.

Во февруари, кралот Мохамед VI ги замоли Мароканците да не колат жртвени животни оваа година поради намалувањето на бројот на добиток предизвикано од „климатските и економските предизвици со кои се соочува Мароко“, нагласувајќи дека ќе заколе два овни – едниот за себе, а другиот во име на сите Мароканци.

Медиумите објавија дека локалните власти во одредени региони одлучиле да ги затворат сточните пазари две недели, почнувајќи од 31 мај до 16 јуни, „поради можни обиди за заобиколување на кралскиот тестамент“.

„Со оглед на високите цени на овците во последните години, одлуката да не се коле жртвеното животно е најсоодветна. Дури и во претходните години, кога бев во тешка финансиска состојба, се воздржував од колење. За мене нема дилема – ако не се исполнети условите, треба да се откаже, а месото може да се купи секој ден од месарот“, рече Абдулмаџид ал-Карфти.

Не е првпат

Ова не е првпат Мароканците да бидат советувани да не колат жртвувани животни. Поранешниот крал Хасан II претходно донел слични одлуки во 1963, 1981 и 1996 година, од слични причини.

Маријам За’нун, наставничка, рече: „Пред одлуката да се откаже колењето оваа година – а очекувавме дека со оглед на сушата и шпекулациите на одредени бескрупулозни трговци кои ги зголемија цените на добитокот – ниту минатата година не заклавме жртва“.

Таа за Ројтерс изјави: „Повеќе сакам да купам месо од месарот неколку дена пред Бајрам и да го посветам денот на Бајрам на роднините, богослужбата и носењето најубава облека. Алах не нè оптоварува со она што не можеме да го поднесеме.“

Сопственикот на фарма во градот Тифлет, околу 67 км источно од Рабат, кој сакаше да остане анонимен, рече дека продажбата на жртви е запрена. „Општо земено, загубите не се големи поради недостатокот на продажба на жртвените животни оваа година, но колективниот интерес е над сè“, изјави тој за Ројтерс.

Седум последователни години суша го намалија испашата на добиток и го намалија производството на месо, што доведе до повисоки цени и зголемен увоз на жив говеда и црвено месо. Бројот на добиток во Мароко е намален за околу 38% во споредба со пред девет години.

Мароко увезе 124.000 овци, 21.000 говеда и 704 тони црвено месо оваа година, според претходните изјави на министерот за земјоделство Ахмед Буари.

Во буџетот за 2025 година, Мароко ги укина царинските давачки и данокот на додадена вредност за увоз на говеда, овци, камили и црвено месо за да ги стабилизира цените на домашниот пазар. Минатата година, цените на овните достигнаа рекордни нивоа и се приближија до 10.000 дирхами по овен (околу 1.000 долари).

Предизвикот на забраната

Додека пазарите беа пусти, а продажбата речиси запре, на социјалните мрежи имаше остри критики за Мароканците за кои се верува дека претходно купиле овци, ги колеле и ги складирале во замрзнувачи пред да се затворат пазарите.

Трговецот со добиток Лахсан, кој не сакаше да го открие своето целосно име, рече дека неговите редовни клиенти го снабдувале пред да започне забраната, но немале намера да колеле за Бајрам. Од друга страна, Ахмед Белмати, кој се опишал себеси како мал земјоделец без сопствена фарма, рекол дека вообичаено купува овци на почетокот на месецот Шабан, ги гои и ги продава во месецот Зул-Хиџџа.

Тој за Ројтерс изјави дека губи речиси 50 проценти од својата заработка поради неможноста да продаде оваа година.

„Продававме само на оние кои се наши редовни клиенти или на луѓе кои имале посебни пригоди како што се акика, свршувачка или свадба.“

Ненадејната побарувачка непосредно пред затворањето на пазарите предизвика огромно зголемување на цените на месото, предизвикувајќи негодување кај Мароканците. Домаќинката Сана Харак изјави: „Мароканците кои тајно колеа пред Бајрам не ја почитуваа желбата на државата да го зачува добитокот, ниту да ги стабилизира цените на месото за оние со скромни приходи, ниту пак ги почитуваа религиозните вредности“.

Адвокатот и активист за човекови права Мустафа ал-Манузи напиша во локалните медиуми дека „и покрај јавниот апел од врвот на владата… реалноста сведочи за паралелното ширење на тајното пазарење, по што веројатно ќе следат бранови на тајно колење, далеку од очите на властите“.

Тој додаде дека таквото однесување претставува „симболичен израз на прикриена популарна непослушност, водена од чувство на идентитет и општествен статус, наместо од загриженост за безбедноста на храната или рационален одговор на официјалниот дискурс“.

Тој верува дека државата не се соочува само со економска или индивидуална непослушност, туку и со сопернички наративи кои се потпираат на емоционален и религиозен симболизам, надвор од институционалните рамки.

Конечно, Санаа Харак се запраша: „Дали Мароканците колат жртвени животни од религиозна посветеност или за да одржат социјални обичаи и богати гозби?“