Кратка историја на крвавиот конфликт: Што всушност е територијата Појасот Газа? Чија е, каде се наоѓа и зошто е важна? (ФОТО)

Конфликтот меѓу Израел и Хамас е последниот во серијата војни во конфликтот кој трае повеќе од 100 години, чии корени всушност се протегаат со векови, па дури и со милениуми.

Суштината на проблемот лежи во фактот што и Палестинците и Евреите ја перципираат истата територија како своја татковина на предците, а една од главните „качки на сопнување“ и причина за бројни конфликти е Појасот Газа.

Ако се прашувавте што е таа, каде се наоѓа и зошто е толку важна – еве го одговорот…

Каде е и што е Газа?

Појасот Газа е територија долга 41 километар и широка 10 километри територија на Блискиот Исток. На север и на исток е опкружен со Израел, на југ се граничи со Египет, а неговиот западен излез е Средоземното Море.

Ова е помал и територијално одделен дел од делумно признатата држава Палестина (поголемиот дел е Западниот Брег) и е дом на околу 2 милиони луѓе (иако некои наведуваат бројка од 3 милиони). Со толку многу жители на површина од само 360 квадратни километри, таа е една од најгусто населените области во светот.

Нема копнена или водена рута што ги поврзува двата дела на Палестина. Воздушниот простор, морскиот пристап и сите гранични премини, освен оној со Египет, се контролирани од Израел. Поголемиот дел од населението се Палестинци, кои поради високите стандарди што ги бара Израел, генерално не можат да ја напуштат оваа територија. Тоа е всушност целосно изолирана и затворена енклава.

Без природни ресурси, мнозинството од населението во Појасот Газа нема секојдневен пристап до чиста вода. Има недостиг од гориво и струја. Невработеноста погодува половина од населението, а повеќе од две третини зависат од хуманитарна помош.

Чија е целата Газа?

Археолозите потврдија дека територијата што денес ја знаеме како Појасот Газа била континуирано населена повеќе од 5.000 години. На местото Тел ес-Сакан, откриено во 1998 година, беа пронајдени остатоци од утврден ханаански град кој датира од 3.200 до 2.000 години п.н.е.

Газа била под асирска, вавилонска и римска доминација, а најдолготрајната била Турската империја, која владеела со територијата до нејзиниот колапс во 1918 година.

После тоа, Газа беше под британска контрола под мандат на Лигата на народите, а оваа ситуација траеше до 1948 година. Таа година беше основана државата Израел, Велика Британија се повлече, а по Арапско-израелската војна Газа беше окупирана од Египет. Во тој период беа формирани и бегалски кампови во кои се сместени Палестинците протерани од територијата на која е создаден Израел.

Египетската армија го држеше Појасот Газа до т.н. Шестдневната војна во 1967 година, кога Израел ја окупираше оваа територија. Оваа ситуација, со зголемено еврејско населување и неколку крвави конфликти, траеше до 1994 година, кога во Осло, претставниците на Израел и Палестина постигнаа договор според кој Израел дозволи создавање на палестинска автономна власт (и во Појасот Газа и на Западниот Брег).

Израел целосно се повлече од Појасот Газа во 2005 година, иако продолжи да ја контролира целата околина, како и движењето на стоки, имиграцијата и емиграцијата.

За сето ова време, екстремните исламистички организации се посилни во Појасот Газа. Од 2007 година, Газа е управувана од Хамас – исламистичка и фундаменталистичка организација која повеќето западни земји ја сметаат за терористичка организација чија крајна цел е да ја уништи државата Израел и која исто така беше во конфликт со палестинските власти на Западниот Брег.

Израел оттогаш ја заостри блокадата на Газа, напаѓајќи ја четири пати помеѓу 2008 и 2021 година, а висок ѕид со многу расчистен простор е изграден долж целата граница за да се спречат терористички упади. 

Кратка хронологија на настаните во 20 век

До 1918 година – турска управа

Од 1918 до 1948 година – британско владеење

Од 1948 до 1967 година – египетска окупација

Од 1967 до 1994 година – израелска администрација

Од 1994 до 2005 година – повлекување на Израел од Појасот Газа

Од 2007 година – Хамас е на власт