Мистериозна смрт на бебиња се шири низ континентот! Сè почесто се раѓаат деца на кои цревата и желудникот им се надвор
Предупредување: Написот содржи вознемирувачки детали!
Викторија Мичони, околу 20 години, била единствената патничка во задниот дел на авионот. Таа малку зборуваше за време на летот, а нејзиниот изглед не го откри пеколот низ кој минуваше. Пилотот се сеќава дека држела цврсто завиткан сноп веднаш под нејзиниот шал. Викторија цврсто ја држеше таа ролна, но во исто време нежно и никогаш не ја испушташе. Она што пилотот тогаш не го знаел е дека во снопчето било новороденото бебе на Викторија, Роуз Џексон. Но, детето кое се родило со гастрошиза било мртво.
Викторија, која е од Мањара во централна Танзанија, рече дека не може да поверува што и’ се случило.
– Никогаш не ни помислив дека ќе однесам дома тело на дете – тивко рекла Викторија.
Проблемите на Викторија започнале еден месец порано, кога за првпат го видела своето бебе. Младата мајка останала запрепастена од она што го видела.
– Знаев дека моето бебе не е добро, но се шокирав кога видов дека му се излезени желудникот, цревата… Никогаш не сум слушнала за оваа болест… Зошто ова му се случи на моето бебе – прашува несреќната мајка.
Гастрошизата е вроден дефект кој ги зафаќа органите на желудникот, обично тенкото и дебелото црево, кои растат надвор од телото, односно надвор од абдоминалната празнина.
Со други зборови, цревата на бебето „пораснале“ на погрешна страна, иако сè уште се поврзани со телото и стомакот.
Ако ова не се третира веднаш, органите ќе откажат и бебето ќе умре.
Смртноста е 100%
Во земји како Обединетото Кралство и САД, децата со гастрошиза имаат големи шанси да преживеат.
Дефектот обично се забележува за време на пренаталните тестови и бебињата се носат на операција веднаш по раѓањето. Стапката на долгорочно преживување надминува 90%.
Сепак, во речиси сите делови на Африка , лекарите веруваат дека оваа состојба е неизлечива. Д-р Ана Весонга, педијатриски хирург, вели дека стапката на смртност е 100 проценти.
Автор на две значајни медицински студии за гастрошиза, д-р Весонга е главен застапник за децата со оваа состојба во Африка – иако е осамена и често вознемирувачка улога.
– Медицинскиот став овде е толку лош, основниот став е дека бебињата ќе умрат, – вели д-р Весонга.
Гастрошизата се смета за релативно ретка, која се јавува на секои 2.000 до 4.000 раѓања ширум светот.
Сепак, лекарите во Источна Африка известуваат за значително зголемување на бројот на деца со оваа состојба.
Д-р Весонга, кој работи во големата Национална болница Мулаго во главниот град на Уганда, Кампала, вели дека педијатриското одделение гледало бебе со гастрошиза секоја или на секои две недели.
Сега нејзиниот приемен оддел има дете со гастрошиза секој ден.
– Не знам зошто се случува ова, не можам да објаснам. Можеби мајките сега се поподготвени да најдат начин да ги третираат. Но, ова мора да се проучи, мора да разбереме што се случува – вели д-р Ана.
Некогаш беа три
Преку границата, во Танзанија, Викторија Мисиони и нејзината ќерка беа примени во рурална болница во градот Хајдом.
По нивното пристигнување, таа открила дека уште две мајки, со бебиња кои боледуваат од гастрошиза, штотуку биле примени.
За персоналот во болницата ова беше огромен проблем.
Д-р Доркас Мдума призна дека има „недостаток на опрема и експертиза“ за справување со гастрошизата, додавајќи дека и тие очекуваат зголемување на приемот на бебиња со оваа состојба.
– Можеби затоа што мајките се главно сиромашни, неухранети жени? Можеби затоа имаме толку многу од овие случаи? – смета д-р Мдума.
Пилотот на Медевак, Питер Грифин, на пример, никогаш не се соочил со ситуација како онаа што ја затекна во централна Танзанија. Кога воздухопловот, кој работи за добротворната организација Mission Aviation Fellowship (MAF), беше испратен во болницата Хајдом, му беше кажано дека ќе направи итна евакуација во поголема болница во северна Танзанија.
Сепак, никој во МАF не извршил медицинска евакуација со три бебиња во истиот авион.
– Тоа беше изненадување. Ми рекоа дека има две деца во ваква состојба во болницата Хајдом, и одеднаш има три. Три мајки и три бебиња со гастрошиза и медицинска сестра. „Ми требаше време да размислам за сè“, рече Грифин.
Тој успеал безбедно да ги пренесе во христијанскиот медицински центар Килиманџаро (KCMC), во северна Танзанија.
Викторија изјави за Скај њуз дека чувствува огромно олеснување, бидејќи немала пристап до врвни лекари во нејзиниот роден град.
Надежта почина со бебињата
Нејзиниот оптимизам исчезна кога бебињата почнаа да умираат едно по едно. Едно починало пет дена по неговото пристигнување во болница.
Второто дете почина по седум дена… Останаа само Викторија и нејзиното бебе. Таа не изгуби надеж… Нејзиното бебе изгледаше подобро и ќе може да ја преживее операцијата. Лекарите интервенцијата ја закажале за 1 декември.
За жал, еден ден пред операцијата, малото девојче добило треска и неколку часа подоцна починало.
– Верувам дека тоа е Божја волја и ја прифаќам. Не сум лута ниту огорчена на Бога, но не им се лутам ниту на медицинските сестри и лекарите – вели младата мајка.
Сепак, д-р Весонга, кој е експерт за гастрошиза, на сето тоа гледа поинаку.
– Овие три бебиња не мораа да умрат. На овие бебиња не им требаше многу, не им требаа третмани вредни илјадници долари и затоа толку многу ме боли нивната смрт – вели д-р Весонга.
Таа првпат се заинтересирала за болеста додека била на медицинска обука во болницата Мулаго во Кампала.
Бебињата со гастрошиза поминаа неколку дена во неонаталното одделение. Потоа умреле.
-Ги видов сите тие многу здрави бебиња донесени, со ширум отворени очи, клоцаа. Тие беа сосема здрави бебиња. Три дена подоцна, тие беа толку слаби што не можеа да плачат. Цревата станаа црни и целосно дехидрирани. Готово беше – се присети д-р Ана.
Зошто овие бебиња умираат?
И покрај барањата на нејзината професија, д-р Весонга направи нешто револуционерно. Таа почна да прашува “зошто?”
Таа постави академска студија која се фокусираше на 42 бебиња примени во болницата Мулаго со гастрошиза во период од 12 месеци.
Ги снимила нивните симптоми, присуствувала на нивниот третман и воспоставила односи со нивните родители.
Од 42 бебиња примени во болница, 41 починало. Едно преживеано имало „невообичаени карактеристики“, рече таа, со тенкото црево што лекарите можеле да ги вратат назад.
Д-р Весонга рече дека искуството било толку вознемирувачко што сакала да ја напушти професијата.
– Јас лично се заинтересирав за овие деца и тоа стана трауматично… Толку многу што се запрашав дали треба да го работам тоа што го правам – рече таа.
Таа се врати во бруталната реалност на гастрошизата кога беше испратена во болница во градот Мбарара во 2018 година.
– Тоа беше време добро да ги искористам работите што ги научив – рекол докторот.
Ги оставаат да умрат
Д-р Весонга знаеше дека медицинскиот персонал во Источна Африка ретко презема мерки за заштита на испакнатите органи. Во развиените земји, лекарите ги ставаат цревата во специјални кеси за да спречат инфекција и губење на течности.
Сепак, овие чанти се скапи, една чини 200 евра, а болниците во Уганда одбиваат да ги купат.
-Кога ќе размислите, 200 евра чини лек против маларија за 500 бебиња, сè ви е јасно – вели Весонга.
Тогаш Ана почна да импровизира со помош на „стап и врвка“. Таа користела хируршки ракавици и кеси за урина.
– Откривме дека можеме да користиме и хируршки ракавици со туркање на цревата во нив и сошивање на ракавицата до стомакот. Истата работа со уринарните кеси. Предноста е што секогаш се достапни – вели д-р Ана Весонга.
Таа мораше да најде начин да ги одржува бебињата хидрирани и топли. Меѓутоа, во преполна болница, ова е многу тешко да се реши проблем.
На бебињата со гастрошиза им е потребен речиси континуиран проток на течности, што е тешко да се постигне во одделение каде што за 40 бебиња се грижи една медицинска сестра.
– Таквите деца едноставно се напуштени. Ги оставаат да умрат – вели таа.
Во болницата Мбабара, д-р Весонга почна да работи на промена на наративот, добивајќи ја поддршката од шефот на одделот и медицинските сестри од одделението, кои се согласија да ги променат моделите на смени.
Резултатите од нејзиниот експеримент, кој траел околу 11 месеци, биле шокантни.
– На крајот спасивме 50% од бебињата. Бевме запрепастени. Заштедивме толку многу само со користење на владините ресурси што ги имавме во наши раце – рече таа.
Д-р Весонга докажа дека може драматично да ја подобри стапката на смртност со минимални трошоци.
Смрт и долгови
Во соседна Танзанија, Викторија живееше речиси идентична приказна.
Таа рече дека цревата на нејзината ќерка не биле завиткани и заштитени од лекарите во KCMC, додавајќи дека одговорноста за хранење и хидратација на детето е исклучиво нејзина.
Медицинските сестри блажено го нарекуваа нејзиното бебе како „непослушно“.
– Кога ќерка ми беше гладна, плачеше многу, а медицинските сестри доаѓаа кај мене и ми велеа „плаче твоето непослушно бебе, оди и нахрани го” – се присетила Викторија.
Кога бабицата починала, болницата и предала сметка од 871.400 танзаниски шилинзи – околу 310 евра – за медицински услуги.
Викторија вели дека не можела да ја напушти болницата или да го земе телото на бебето додека не ја плати сметката.
Не можејќи да плати, ниту да ги позајми потребните пари, останала заробена во болница уште 11 дена.
Потоа МАF успеа да собере пари преку донатори и договорија Викторија да лета назад во централна Танзанија, за што Викторија е исклучително благодарна.
– Не можев да го оставам бебето таму. Како можам да заминам и да го оставам нејзиното тело?
Портпаролот на болницата негира дека не сакале да ја пуштат Викторијa.
– Нашата култура е прво да ги лекуваме пациентите, а подоцна да договориме плаќање на сметките. Имаме службеници за социјална помош кои се занимаваат со пациенти кои не можат да си ги платат сметките. Тие што не можат да платат добиваат ослободување – рече тој.
Портпаролот исто така истакна дека лекарите во болницата се презафатени да одговараат на прашања за грижата за бебето на Викторија Мичони.
Тој посочи дека КЦМЦ секојдневно лекува над 1.000 пациенти.
Бебињата умираат затоа што болниците немаат финансиски средства
Во Уганда, д-р Весонга се врати во националната болница во Мулаго, спроведувајќи го протоколот од 20 точки што го смисли во здравствениот центар во земјата.
Мулаго, кој е најголемиот центар за јавно здравје во земјата, постигна првичен напредок, но овие подобрувања се недоволни. Проблемот, вели таа, е во обуката, ресурсите и кадрите кои не се „толку подготвени“ да го променат начинот на работа.
– Одиме многу лошо. Стапката на преживување е лоша, 90% од бебињата со гастрошиза умираат – тивко рече таа.
Последиците се јасни. Наместо да дои бебиња со состојба која може да се излечи, медицинскиот персонал во Источна Африка е многу поверојатно да го изврши она што тие го нарекуваат „простување“ – бебето се зема од креветчето и му се отстрануваат цевките и завоите.
Медицинската сестра го чисти детето, цврсто го обвиткува и го предава телото на мајката. Мајката плаче за сите во одделението да ја почувствуваат нејзината болка и нејзината тага.
Д-р Весонга вели дека нејзиното срце се крши секогаш кога ќе слушне дека…
