НАТО ДЕНЕС СЛАВИ 75 ГОДИНИ ОД СВОЕТО ПОСТОЕЊЕ Се очекува договор за нов генерален секретар
НАТО денеска во седиштето во Брисел ја прославува 75-годишнината, а ќе се прослави и на претстојниот самит од 9 до 11 јули во Вашингтон, каде што беше потпишан неговиот основачки договор.
Организацијата на Северноатлантскиот договор или НАТО е меѓувладина воена алијанса на 32 северноамерикански и европски земји, врз основа на Северноатлантскиот договор потпишан на 4 април 1949 година.
Организацијата претставува систем на колективна одбрана каде членовите на организацијата се согласуваат на меѓусебна одбрана од напад на кој било надворешен елемент.
Седиштето на НАТО се наоѓа во Харен, Брисел, додека Врховната команда на сојузничките сили се наоѓа во Монс, Белгија.
НАТО има 32 членки
Од своето основање, со приемот на нови членови, бројот се зголеми од првичните 12 на 32 члена. На 7 март 2024 година, Шведска се приклучи на НАТО како последна членка.
НАТО во моментов ги признава Босна и Херцеговина, Грузија и Украина како потенцијални членки.
Покрај членовите на организацијата, во работата учествуваат и 21 земја-членка на Партнерството за мир, меѓу кои и Србија, со уште 15 земји вклучени во системот на институционалниот дијалог.
🔴 LIVE SOON
— Jens Stoltenberg (@jensstoltenberg) April 4, 2024
🎙️ NATO's 75 Anniversary Celebration #1NATO75years
📍 @NATO HQ, Brusselshttps://t.co/kdOHqdEigq
Во текот на децениите, способноста на НАТО да се прилагоди и трансформира и овозможи на Алијансата успешно да управува со широк спектар безбедносни предизвици, велат експертите.
Од нејзината првична мисија од Студената војна за спротивставување на експанзијата на Советскиот Сојуз во Европа до поддршката на Соединетите Држави по терористичките напади од 11 септември 2001 година, во која беше вклучена првата и единствена декларација од член 5 на Алијансата, сојузниците на НАТО стојат цврсто во својата солидарност.
Иако Алијансата се адаптираше и се трансформираше во изминатите 75 години, едно нешто што не се промени е основната цел на самоодбраната на НАТО.
Залогот за безбедност на колективната одбрана во член 5, кој вели дека нападот врз еден сојузник е напад врз сите сојузници, е основата на Алијансата.
Дополнително, основните принципи и идеали на кои беше основано НАТО во 1949 година, остануваат истите принципи на кои Алијансата е посветена и денес во 21 век.
Како што пренесуваат бројни медиуми, денеска и утре би можело да се постигне договор за нов генерален секретар, што би можело да влијае на идната насока на Алијансата во годините што следат.
Working for peace, security and freedom for 75 years #1NATO75years pic.twitter.com/HcvkCvbzU7
— NATO (@NATO) April 4, 2024
Украина во фокусот
На состанокот ќе се одржи и Советот НАТО-Украина, тело формирано минатата година за да му обезбеди на Киев начин да присуствува на состаноците со своите сојузници.
Резултатите од седницата, велат некои, несомнено ќе вклучуваат зголемена поддршка за Украина.
Се очекува на состанокот на министрите да се разговара за предлогот на Столтенберг за петгодишен пакет воена помош за Украина во вредност од 100 милијарди евра, со кој НАТО ќе преземе некои координативни обврски од т.н. Рамштајн групацијата предводена од САД.
Минатогодишниот самит во Вилнус кулминираше со едногласна спогодба дека иднината на Украина е во НАТО, но остави голема неизвесност за временските рокови.
Додека повикот за Украина да се приклучи на НАТО се очекува повторно да доминира во дебатата оваа година, велат упатените, постои опасност тој да го одвлече вниманието од понепосредните предизвици, особено од потребата за драматично зголемување на одбранбените обврски и воено индустриското производство низ Европа со цел на Украина, како и на пошироките безбедносни потреби на НАТО, беа исполнети.
Во оваа смисла, се очекува исполнување на обврската за издвојување два отсто од БДП за одбраната, како и фокусирање на Индо-пацификот. На 4 април е предвидена и средба со индо-пацифичките партнери.
Предизвици за НАТО
На јубилејните самити во април и јули во Вашингтон се очекуваат изјави за речиси осумдецениски успех, меѓутоа, многу аналитичари и дипломати предупредуваат дека мора да се признае дека има значителни предизвици со кои се соочува Алијансата.
Тие истакнуваат дека првиот меѓу нив е неуспехот на НАТО во една од неговите основни цели, а тоа е да се спречи враќањето на војната во Европа, но дека се наѕираат и други сериозни предизвици: растечкото разочарување од мултилатералното управување со глобалните работи. генерално, повоената архитектура предводена од САД и растечките националистички чувства на „Америка на прво место“ отелотворени од поранешниот американски претседател Доналд Трамп.
