На Европа и се крена косата на главата: Среде војна со Путин, Брисел влегува во конфронтација со нова сила!
Пред неколку години имаше цртан филм во кој Donald Duck (Паја Патак) седи на шанкот и тажно зборува за тоа колку биле убави времињата кога тој бил единствениот Доналд – пишува Јутарњи лист.
Тоа му припадна на тогашниот американски претседател Доналд Трамп, чија победа многумина не ја сакаа. Во Полска има уште еден политички важен Доналд – Туск. Некои не ја сакаат и неговата победа на изборите во октомври, па решија да преземат се што е потребно за да го спречат во тоа.
Јарослав Качињски, лидерот на владејачката партија Право и правда (ПиС), познат љубител на мачки, го обвини Туск дека со години толерира руско влијание: Туск беше премиер од 2007 до 2014 година. Потоа, тој беше на чело на Европскиот совет, па ја предводеше Европската народна партија, а потоа се врати дома, стана шеф на Граѓанската платформа (ПО) со надеж дека ќе ја доведе до изборна победа и соборување на ПиС по осум години на власт.
Во петокот, на 26 мај, Долниот дом на полскиот парламент усвои закон за формирање комисија за истражување на руското влијание во земјата, со тесно мнозинство, откако Сенатот го отфрли предлогот. Претседателот Анджеј Дуда го потврди законот, велејќи дека се надева дека „Парламентот одговорно ќе ги избере членовите на комисијата“.
ТУСК: НАМЕРАТА Е МОЈА ЕЛИМИНАЦИЈА
Целата опозиција – левицата, центарот, па дури и екстремната десница – едногласно најавија дека нема да учествуваат во работата на комисијата, која го означува „крајот на демократијата“ во Полска и ја турка земјата во „граѓанска војна“, рече Шимон Холовнија, претседател на центристичката партија Полска 2050, пренесува АФП. Политичарите од опозицијата го нарекоа законот „Лекс Туск(Lex Tusk)“ и тврдат дека неговата цел е да се отстрани лидерот на ПО од политичката сцена пред избори. Самиот Туск изјави дека верува оти намерата на комисијата е негова „елиминација“. „Ако господинот Доналд Туск има нешто на неговата совест… треба да се плаши“, рече портпаролот на PiS, Рафал Боченек, пренесува француската агенција.
Полскиот премиер Матеуш Моравјецки (извесен период беше советник на Туск) ќе го назначи шефот на комисијата чии членови не сносат никаква одговорност за нивните одлуки. Деветчлената комисија, која ќе биде избрана од долниот дом на парламентот во кој доминира популистичкиот националистички табор, ќе може да одлучи дали политичките лидери во земјата паднале под руско влијание меѓу 2007 и 2022 година и да ги осуди, без ефективен судски надзор, предупредуваат набљудувачите.
Критичарите тврдат дека формирањето на ново тело ги прекршува уставните принципи за поделба на политичката и судската власт. Според законот, политичарот прогласен за виновен може да добие 10 години забрана за вршење јавни функции поврзани со пристап до јавните финансии и доверливи информации, за „да се спречи повторно да дејствува под руско влијание на штета на интересите на Република Полска.“
ЗАГРИЖЕНОСТ ВО БРИСЕЛ И ВАШИНГТОН
Владејачката ПиС вели дека либералната опозициска партија ПО и дозволила на Полска да стане опасно зависна од руските фосилни горива од 2007 до 2015 година, што покрена прашања дали членовите на партијата биле под влијание на Москва. Иако купувањето на енергија од Русија продолжи и по доаѓањето на власт на ПиС.
Посебно интересна е најавата на претседателот Дуда, избран со поддршка на ПиС, дека ќе побара од премиерот Моравјецки да му предложи на Европскиот совет формирање на истражна комисија за руското влијание „на европско ниво“. Иако може да се очекува негативна реакција од Брисел на законот кој ги ограничува активностите на опозицијата и кој дополнително ќе ги усложни односите со Варшава, затегнати поради односот на ПиС кон владеењето на правото.
„Американската влада ја дели загриженоста за законот, кој се чини дека има негативно влијание врз способноста на гласачите да гласаат за кандидати по свој избор надвор од јасно дефинираниот процес во независните судови“, рече американскиот амбасадор во Полска, Марк Бжежински на јавната телевизија – пишува Јутарњи лист.
