РАСТЕ ОТПОРОТ НА БАКТЕРИИТЕ: Што се случува кога антибиотиците ќе престанат да делуваат?

Во последните неколку години, лекарите ширум светот се соочуваат со се поголем предизвик: инфекциите кои некогаш лесно се лекуваат сега стануваат сериозна закана.

Замислете дека антибиотиците, некогаш безбедни заштитници на здравјето, веќе не можат да ви помогнат. Антимикробната отпорност значи токму тоа – бактериите, габите и вирусите стануваат отпорни на лекови кои досега успешно ги лекувале инфекциите. Поради зголемената отпорност, опасните инфекции стануваат сè потешки за лекување, па дури и рутинските медицински процедури носат сериозни ризици.

Со проф. Д-р Иван Ќирковиќ од Институтот за микробиологија и имунологија, Медицинскиот факултет во Белград, разговараме зошто се јавува антимикробна резистенција и како можеме да го решиме овој проблем.

Што е антимикробна резистенција и зошто е важно да се зборува за тоа?

Антимикробната отпорност е сериозен јавно здравствен проблем, бидејќи ги намалува можностите за лекување на инфекции и го зголемува ризикот од ширење на резистентни соеви на микроорганизми во болниците и кај општата популација. Тоа е важно за поединецот, но и за целото општество бидејќи може значително да влијае на успехот на лекувањето, да ги зголеми ризиците за јавното здравје и да го загрози напредокот на медицината.

Според податоците од 2021 година, антимикробната отпорност е поврзана со 4,95 милиони смртни случаи ширум светот, а се проценува дека до 2050 година дополнителни 39 милиони луѓе ќе умрат од инфекции предизвикани од резистентни микроорганизми, што ги прави овие инфекции една од водечките причини за човечка смртност во светот во иднината. Затоа е клучно да се зборува за овој проблем, да се истакне што го предизвикува и како можеме да се бориме против него.

Сè повеќе зборуваме за отпорност на антибиотици. Дали тоа значи дека бактериите се поотпорни и која е причината за оваа промена?

Во право сте, во последните неколку години има значително зголемување на отпорноста на бактериите на најчесто користените антибиотици, вклучувајќи ги пеницилините, цефалоспорините, флуорокинолоните и карбапенемите. Главните причини се прекумерна, несоодветна и неоправдана употреба на антибиотици . На пример, антибиотиците често биле препишувани за вирусни инфекции, како што се настинки или грип, иако антибиотиците всушност немаат ефект во овие ситуации. Напротив, тие можат да направат само дополнителна штета со уништување на добрите бактерии.

Исто така, прескокнувањето на дозата, предвременото прекинување на терапијата доведува до тоа дека само дел од бактериите се елиминираат, додека останатите бактерии преживуваат и развиваат отпорност на антибиотици.

Дополнително, употребата на антибиотици во сточарството и земјоделството кога тие се користат за промовирање на растот и спречување на болести кај животните може да придонесе за развој на отпорни бактерии кои можат да се пренесат на луѓето преку храна.

Друга причина за развој на резистентни микроорганизми е несоодветното одржување на хигиената и прекумерната употреба на антибиотици во болничката средина, бидејќи може да придонесе за ширење на резистентни микроорганизми меѓу пациентите и болничкиот персонал.

Во согласност со горенаведеното, развојот на нови лекови, едукацијата за правилна употреба на антибиотици, контролата на употребата на антибиотици во земјоделството и здравствените установи, како и зајакнување на имунитетот и спречување на инфекции се клучни за борбата против отпорноста.

Првата линија на одбрана

Микробиотата е збир на бактерии, габи и други микроорганизми кои живеат во нашето тело и играат клучна улога во одржувањето на здравјето. Цревната микробиота е особено важна. Функционира како прва линија на одбрана од штетните микроорганизми, па дури и од оние кои се отпорни на антибиотици, бидејќи со нив се „конкурира“ за простор и храна. Кога микробиотата е здрава и разновидна, на штетните микроорганизми (вклучувајќи ги и отпорните) им е потешко да се колонизираат и да развијат инфекција. Покрај тоа, микробиотата му помага на имунолошкиот систем да ги препознае потенцијалните закани и да одговори на инфекции на ефикасен начин, а со тоа ја намалува потребата од антибиотици и ја намалува можноста за отпор.

Важно е да се знае дека антибиотиците не само што делуваат селективно на штетните микроорганизми, туку можат да ги уништат и корисните бактерии во цревата. Кога тоа ќе се случи, се зголемува ризикот од развој на резистентни бактерии и опортунистички инфекции.

Одржувањето здрава микробиота може да се постигне со избегнување на непотребна употреба на антибиотици, но и со урамнотежена исхрана богата со влакна и пробиотици.

Зошто се препорачуваат пробиотици?

Во борбата против отпорноста на бактериите на антибиотици, истражувањето за улогата на пробиотиците во превенцијата и контролата на антимикробната резистенција е сè поважно. Важно и добро е што во нашата земја постојат научно-истражувачки центри, како што е Probiotic Excellence Center® , кој се занимава со вакви истражувања, но и со производство на висококвалитетни пробиотици.

Пробиотиците играат важна улога во одржувањето на здравјето бидејќи придонесуваат за балансирање на корисни микроорганизми кои се клучни за правилното функционирање на цревата, имунолошкиот одговор и намалувањето на ризикот од инфекции. Тие исто така помагаат во зачувување на микробиотата за време и по антибиотската терапија и на тој начин го спречуваат ширењето на штетните микроорганизми кои би можеле да станат отпорни на антибиотици.

Предноста е употребата на пробиотикот Bulardi® , кој ја содржи пробиотската габа Saccharomyces boulardii , бидејќи е отпорен на дејството на сите антибиотици и може да се користи истовремено со нив. Saccharomyces boulardii овозможува врзување на штетните бактерии за себе, ја намалува загубата на вода и електролити и го обновува епителот. Тоа помага да се регулира нарушената цревна рамнотежа, да се нормализира функцијата на цревата и да се запре дијареата.

Готова храна – Секој од нас може да придонесе за намалување на антимикробната отпорност преку неколку едноставни, но многу важни чекори:

• Консултирајте се со вашиот лекар пред да земете антибиотици – тие не ги лекуваат сите инфекции.
• Завршете го третманот до крај – Важно е да го завршите пропишаниот третман, дури и кога се чувствувате подобро
• Редовното и правилно миење на рацете ги намалува шансите за ширење на инфекции за кои се потребни антибиотици
• Редовните превентивни прегледи и одговорното здравствено однесување може да ја намалат потребата од антибиотски третман, а со тоа да го намалат ризикот од отпор.

Сите овие чекори придонесуваат за глобалната борба против антимикробната резистенција, и кога се применуваат широко, може да имаат значително влијание врз зачувувањето на ефикасноста на антибиотиците за идните генерации.