‘РЕВОЛУЦИЈА’ ВО ЕВРОПА !? Ако планот успее, тоа ќе биде пример за невидена воена соработка во Стариот континент: “Ако не сега, кога ?!“

Европа е ранлива – ова е клучна лекција по рускиот напад на Украина. И Европа реагира – особено со пари.

Владата на Германија формираше посебен фонд од сто милијарди евра за модернизација и опремување на Бундесверот. Дополнително, Германија сака во иднина да издвојува два отсто од својот БДП за Армијата, во согласност со целта формулирана од членките на НАТО уште во 2014 година.

Меѓутоа, во 2022 година само четири европски сојузници на НАТО ја постигнаа таа цел од два отсто. Како одговор на војната во Украина, 20 земји-членки на Европската унија ветија дека значително ќе ги зголемат своите воени трошоци. И во новиот европски одбранбен извештај на Минхенската безбедносна конференција се предупредува – дополнителните средства се енормно важни.

Во својот извештај Минхенската безбедносна конференција (МСЦ) прво внимателно го анализираше водењето на војната во Украина, пишува Deutsche Welle, а авторите на колумната извлекоа три главни лекции.

Втората лекција само на прв поглед ѝ противречи на првата, бидејќи се работи за „нова воена опрема“: Гледаме дека во Украина во исто време огромна улога играат многу евтините дронови и беспилотните летала.

Како трета лекција, авторите истакнуваат дека „комуникацијата базирана на сателит е исклучително важна: од една страна, за контролирање на беспилотните летала, но и за обезбедување комуникација помеѓу различни единици“, објаснува еден од авторите на колумната..

Украинската војска, на пример, широко ја користи сателитската мрежа Starlink на Илон Маск. Весникот пишува дека ЕУ сака да стане независна од приватни компании на среден рок – „Постои иницијатива во ЕУ за лансирање до 170 сателити во ниската орбита на Земјата“.

Доколку успее, тоа би бил редок пример за успешна соработка во рамките на Европската унија. Имено, соработката е тешка, особено кога се работи за оружје. На крајот на краиштата, ЕУ нема европска Армија: секоја од 27-те земји-членки има своја национална Армија. А само десет земји од ЕУ имаат своја индустрија за оружје.

„Последица е фрагментација на таа индустрија“, се жали политичарот на германската владејачка партија СПД, Ханс Петер Бартелс и објаснува: „Тоа е една од главните пречки. Имаме премногу компании во Европа кои преживеаја во лоши времиња со тоа што им помагаа државите со нивните нарачки. И сега, кога се трошат многу пари за оружје, секако дека мислат дека нема потреба од спојување. Сепак, ова ја прави целата работа технички крајно непробојна“.

Ханс Петер Бартелс знае што зборува. Пет години беше воен комесар на Бундестагот. Во интервју за DW тој вели: „Ни требаат вистински европски компании. Како американските во цивилниот сектор, кој е европска компанија и произведува големи авиони за светскиот пазар. На ист начин, би ни требале најмногу две или три европски фирми, барем за сложени, големи системи за оружје, кои би биле конкурентни на највисоко ниво“.

Многумина во своите говори повикуваат на европска соработка. Германскиот канцелар Олаф Шолц, на пример, во својот говор на 22. јуни побара: „Нашите одбранбени напори во Европа мора да се комбинираат. Мораме да и дадеме на одбранбената индустрија во Европа долгорочна перспектива и да го забрзаме производството“.

Но, во пракса, добрите намери брзо се соочуваат со националната себичност. Експертот за безбедност кој е дел од колумната на германскит весник вели: „Кога работевме на извештајот, гледавме да видиме дали има позитивни примери на заедничка соработка во оружјето од кои може да се научи. Ги има многу, многу малку“.

Според него, изразената фрагментација не само што доведува до непотребни дополнителни трошоци, туку и до големи трошоци за Армијата: „Ова го гледаме во обичните работи, како што е муницијата за артилерија. Муницијата купена во Германија не се совпаѓа со артилеријата на другите земји бидејќи тие имаат различни стандарди. Тоа е апсурдно“.

Но, дури и таму каде што треба да има соработка, често има раздор. На пример, во германско-француско-шпанскиот проект FCAS. Експертот за одбрана се жали дека овој заеднички проект за развој на иден систем за воздушна борба стана сцена на бескраен спор околу правата на патент, поделбата на трудот и јурисдикцијата. И тој истакнува: „Мораме да се оддалечиме од тоа. Таквите проекти треба да бидат во рацете на вистинска европска компанија која ќе ја преземе севкупната одговорност“.

Големи проблеми има и со француско-германскиот план за заедничко производство на најмодерно оклопно возило, познато по кратенката MGCS (Main Ground Combat System). Проектот се одложува, а германската индустрија за оружје веќе произведува алтернативи.

Војната во Украина конечно ги натера сите да сфатат колку е важно да се соработува што е можно поскоро, што е можно подобро и пред се што е можно поефикасно. Леонард Шуте навистина го гледа тоа како можност: „Ако не ја промениме соработката сега, кога ќе ја промениме ?“.

Веќе ги забележува првите промени. „За прв пат во својата историја, Европската унија, како одговор на војната, почнува да дава финансиски стимулации за заеднички набавки. Тоа не се случило порано“.

Извештајот за европска одбрана се однесува на друг проблем: во последните децении, недостигот од набавка на оружје стана толку голем што многу земји сега доделуваат големи нарачки за оружје на други земји во Европа – затоа што таму е лесно достапно потребното вооружување.

Но, тоа ја ослабува индустријата за оружје во ЕУ и создава долгорочни зависности. Дилемата е следна: брзина или суверенитет на ЕУ ?

Германскиот министер за одбрана Борис Писториус се одлучи за брзина. Според декретот на германското Министерство за одбрана од крајот на април, „од овој момент факторот време има највисок приоритет и е одлучувачки како суштински фактор во сите актуелни и нови проекти за оружје на Бундесверот“.