Ројтерс: Изборот на наследник на иранскиот ајатолах се забрзува, се појавуваат две имиња

Тричлена комисија од врховното религиозно тело, лично назначена од ајатолахот Али Хамнеи пред две години за да го идентификува неговиот наследник, ги забрза своите планови во последните денови откако Израел го нападна Иран и се закани дека ќе го убие лидерот, пишува Ројтерс.

Хамнеи редовно добива извештаи за разговорите. Ројтерс тврди дека тој се криел со своето семејство и дека го чува специјална единица на Револуционерната гарда Вали-је Амр.

Владејачката структура веднаш ќе се обиде да назначи наследник на Хамнеи доколку тој биде убиен, со цел да испрати порака за стабилност и континуитет.

Новиот лидер дефинитивно ќе биде избран поради неговата лојалност кон револуционерните принципи на основачот на Исламската Република, ајатолахот Рухолах Хомеини, според извори на Ројтерс.

Сепак, врвните функционери размислуваат и за кандидат кој би можел да презентира поумерени политики, со цел да се спречат надворешни напади и внатрешни немири.

Двајцата главни кандидати кои се појавија во дебатата за наследник се 56-годишниот син на Хамнеи, Моџтаба, кој долго време се смета за кандидат за континуитет, и новиот кандидат, Хасан Хомеини, внук на таткото на Исламската револуција.

Хомеини, близок сојузник на реформистичката фракција која се залага за ублажување на социјалните и политичките ограничувања, сепак ужива почит кај високите свештеници и Револуционерната гарда поради своето потекло.

„Уште еднаш понизно изразувам дека овој мал и безначаен слуга на иранскиот народ е подготвен гордо да биде присутен на секој фронт или место што го сметате за потребно“, рече 53-годишникот во јавна порака за поддршка на врховниот лидер во саботата, неколку часа пред САД да ги бомбардираат нуклеарните постројки на Иран.

Хомеини стана сериозен кандидат овој месец, среде застојот со Израел и Америка, бидејќи би можел да претставува попомирувачки избор, и на меѓународно и на домашно ниво, од Моџтаба Хамнеи.

Спротивно на тоа, Моџтаба Хамнеи останува посветен на тврдокорните политики на својот татко, според упатените кои предупредија дека сè уште ништо не е одлучено, кандидатите може да се променат, а врховниот лидер ќе го има последниот збор.

Сепак, со оглед на тоа што воениот конфликт е во тек, останува нејасно дали нов лидер би можел лесно да се избере или безбедно да се инсталира, ниту пак дали би можел да го добие нивото на авторитет што го уживаше Хамнеи.

Планирањето за трансфер на власта веќе беше во тек поради возраста на Хамнеи и долгорочните здравствени проблеми на лидерот кој со децении доминираше во сите аспекти на иранската политика.

Итноста на задачата беше дополнително нагласена во септември кога Израел го уби лидерот на Хезболах, Саид Хасан Насралах, близок сојузник на Хамнеи, а планирањето значително се забрза овој месец по израелските напади врз земјата, по кои следеа американските напади минатиот викенд.

Хамнеи јавно не изразил никаква преференција за својот наследник. Извори наведуваат дека тој постојано се спротивставувал на идејата неговиот син да ја преземе власта, загрижен за можните сугестии дека Иран се враќа на наследниот систем на владеење што заврши со соборувањето на шахот во 1979 година.

Блиските врски на Хасан Хомеини со реформистичката фракција на иранската политика, која во 1990-тите водеше неуспешна политика на отворање на Иран кон надворешниот свет, доведоа до тоа порадикални функционери да го спречат да се кандидира за членство во Собранието на експерти во 2016 година.

Планерите за наследување се свесни дека Хомеини веројатно ќе биде поприфатлив за иранскиот народ отколку за тврдокорните, изјавија за Ројтерс упатени лица. Минатата година, тој предупреди на „криза на растечко народно незадоволство“ поради сиромаштија и оскудност.

Спротивно на тоа, ставовите на Моџтаба Хамнеи се совпаѓаат со ставовите на неговиот татко во сè, од справувањето со противниците до заземањето тврд став против странските непријатели, што инсајдерите го сметаат за опасно во сегашната ситуација кога Иран е нападнат.

Неколку кандидати кои долго време се сметаа за можни наследници на Хамнеи веќе починаа.

Поранешниот претседател Хашеми Рафсанџани почина во 2017 година, поранешниот шеф на судството Махмуд Хашеми Шахруди почина од природна смрт во 2018 година, а поранешниот претседател Ебрахим Раиси почина во хеликоптерска несреќа во 2024 година. Друг висок свештеник, Садег Амоли Лариџани, е маргинализиран.

Други, како членот на Собранието на експерти, ајатолахот Алиреза Арафи, сè уште се во игра, но паднаа во втор план во споредба со Моџтаба Хамнеи и Хасан Хомеини.

По смртта на основачот на Исламската Република, ајатолахот Рухолах Хомеини, во 1989 година, Хамнеи беше јавно претставен како негов избран наследник.