Руски „убиец на носачи“: Три пати поголем од разурнувач, натоварен со проектили, а наскоро ќе биде уште посилен

За време на Првата светска војна и нешто помалку за време на Втората светска војна, големите борбени бродови и крстосувачи не беа невообичаени. Челичните левијатани извесно време се сметаа за господари на морето, но со појавата на носачите на авиони, тие набрзо станаа вишок и нивната функција во најголемите светски морнарици ја презедоа разурнувачите или крстосувачите со многу помали димензии.

Исклучок од ова правило се советските, а подоцна и руските бродови од класата Киров.

Овој тежок ракетен крстосувач, долг 252 метри и максимално поместување од 28.000 тони, изгледа како џин во споредба со американскиот крстосувач Тикондерога ќ, чие поместување е нешто помалку од 10.000 тони. Зошто Советскиот Сојуз почна да гради вакви бродови, која беше нивната првична намена, со каков арсенал располагаат, во каква состојба се денес и како се одвива модернизацијата на еден од нив, адмирал Нахимов?

– Класата Киров се тешки воени крстосувачи, прво на советската, а сега и на руската армија. Станува збор за уникатни бродови поради нивната големина, дури три пати поголеми од просечните уништувачи, кои се горе-долу главните површински бродови на сите големи морнарици денес. Поради нивната големина, во западните медиуми често ги нарекуваат борбени крстосувачи бидејќи нема ништо еквивалентно на нив, вели Блаќе на почетокот.

Овој брод е создаден поради тактичко-оперативните барања на советската морнарица да има средства за напад на американски групи носачи на авиони. Во тоа време, посочува нашиот соговорник, имало три начини на кои Советите можеле да нападнат таква група:

– Прво беше со подморници, што беше најпосакувано. Потенцијално огромен принос е добиен за релативно мала инвестиција. Друг метод беа крстосувачките ракети кои би биле лансирани од бомбардери, првенствено Ту-95 Беар, кои би можеле да ги лансираат на растојанија од неколку стотици километри. Сепак, со доаѓањето на Брежњев на власт во средината на 60-тите години на минатиот век, постоеше желба СССР да има површинска морнарица која би можела да се соочи со Американците во директна борба. За таа цел почнаа да се градат носачи на авиони, прво од класата Киев, а потоа од класата Кузњецов, а имаше и план за носачи на авиони од класата Улјановск – но тој проект беше запрен со распадот на Советскиот Унијата. Тие бродови требаше да имаат придружни бродови кои повторно би можеле да работат самостојно, поради што биле изградени неколку класи на крстосувачи, меѓу кои и класата Слава (на која припаѓала Москва, која Украинците ја потонале во 2022 година) . Тие носеа големи противбродски проектили, долги и до 10 метри, кои поради нивната големина беа распоредени странично по трупот на бродот. Тоа не беше идеално, бидејќи на таа позиција беа многу ранливи на непријателски оган, вели Блаќе.

Брод „изграден околу ракети“

Поради ова, како и потребата да се спротивстави на американските бродови на уште поголеми растојанија, развиена е поголема ракета – P-700 Granit, долга 10 метри и тежка 7 тони. Нејзе и’ требаше поголем труп, односно брод, кој ќе ја прими таа ракета. А токму класата Киров беше дизајнирана со намера да ги носи овие ракети и да ги придружува нуклеарните носачи на авиони, објаснува соговорникит и додава дека поради потребата да се придружуваат вакви бродови, класата Киров била развиена и со нуклеарен погон за да се имаат неограничен опсег.

– Тие всушност имаат комбиниран нуклеарен и парен погон. Тоа значи дека нуклеарниот погон, кој е одговорен за два реактори, се користи за крстарење, а парните мотори се користат во синергија со него за да се зголеми моќноста на моторот, а со тоа и брзината за краток период. Тоа е всушност дополнителен погон кој ја зголемува брзината на крстарење од 20 јазли на 32 јазли. Меѓутоа, тој „бустер“ е развиен само за борбени ситуации, затајување и слично, објаснува Блаќе.

Првично беше планирано да се конструираат пет бродови од таа класа, но „само“ четири беа завршени. Првиот, Киров (преименуван во Адмирал Ушаков), влегол во оперативна служба во 1980 година, а четири години подоцна Фрунзе (преименуван во адмирал Лазарев) – денес веќе не се во служба и биле испратени на отфрлање. Потоа, во 1988 година, Калинин (сега адмирал Нахимов) беше примен во служба, а четвртиот – Јуриј Андропов, не беше завршен за време на Советскиот Сојуз, туку беше примен во служба на руската морнарица само во 1998 година под името Петар Велики. Тој е, логично, во најдобра состојба и сè уште е во служба денес како главен брод на руската северна флота.

Во времето кога класата Киров пловела по светските мориња, всушност немало споредливи бродови од таа класа, поради што САД направиле интересен потег.

– Постои перцепција дека поради нив повторно се активираа американските борбени бродови од класата Ајова, произведени уште во Втората светска војна. Со 57.000 тони беа двојно поголеми од бродовите, но не беа вистински еквиваленти на класата Киров во тактичка и оперативна смисла, туку само во политичка смисла, вели Блаќе и додава дека Ајова, која учествувала и во Заливот. Војната можеби повторно се активирала независно од Советите.

Вооружени до заби

Кога станува збор за основните карактеристики на Киров, потценување е да се каже дека тие се импозантни. Покрај огромните димензии, тој носи и арсенал на оружје што опфаќа војување со подморница, површина и воздух.

– Станува збор за целосен опсег на електроника, модерни радари ПЕСА кои покриваат огромна површина околу самиот брод, а има и 20 ракети П-700 Гранит кои се поставени под агол од 45 степени. Нивниот домет варира од 200 до 625 km, во зависност од висината на која летаат. Ако летаат на 10 километри, тогаш имаат најголем домет и брзина од 2,5 маха, но и полесно се откриваат. Ако летаат покрај морето, тогаш опсегот е значително помал. Она што е важно е дека тие носат боева глава од 750 килограми, што е доволно за да потоне практично секој брод, освен можеби носач на авиони, кој може барем привремено да биде онеспособен од удар. Потоа, тука е импресивната противвоздушна компонента, првенствено системот С-300 со вкупно 96 фрлачи (во опсег од 90 до 140 километри, во зависност од варијантата на системот), што заедно со моќните радари ги направи веројатно најмоќните против- авионски бродови во светот. Дополнително, имаше 40 фрлачи за системите Оса, кои се користеа за пократки дострели од 9 километри, и системи АК-630 (ротирачки топови од 30 мм) на постари бродови и системи Кортик (топ плус ракети со краток дострел) на поновите бродови. Петар Велики има и бродска верзија на системот Тор – Кинжал (да не се меша со хиперсоничната ракета со истото име), забележува Блаќе и посочува дека на сите треба да се додадат и системи за борба против подморница. ова, од двоен хидролокатор до два системи кои лансираат противподморнички проектили, мини или мамки и на крајот 10 цевки за торпедо.

– Овој брод има и три хеликоптери Камов Ка-29, кои имаат повеќенаменска функција и се користат за противподморничка војна, додава тој.

Дополнително на сето ова, треба да се истакне дека иако Киров немаше проектили специјално наменети за акција на копно, во таа улога можеа да се користат и ракетите од системот С-300, што го гледаме во војна во Украина.

Моќ шоу брод

Што се однесува до самите мисии, во кои учествуваше класата Киров, тие беа главно во функцијата „Покажи го знамето“, односно во своевидна дипломатско-политичка проекција на моќта во разни светски мориња. Уште во 2016 година Петар Велики го придружуваше тогаш функционалниот руски носач на авиони Кузњецов на мисија во Средоземното Море за време на војната во Сирија, но нема докази дека тој бил активен во војна.

Со само еден активен брод во класата, иднината на Киров не е сосема јасна. За почеток, се чини дека таа нема да биде во моментално активниот Петар Велики, туку во адмиралот Нахимов, чија модернизација трае со години. Русите се надеваат дека конечно ќе биде завршен во 2024 година, а големо прашање е дали тогаш ќе се модернизира и Петар Велики.

– Според Русите, трошокот за модернизација, поправка и опремување на Нахимов ќе изнесува 2,2 милијарди долари. Очигледно, освен пиштолот од 130 мм, сè друго се менува, од фрлачот до ракетите. Прво, ќе има 80 ќелии за лансирање за противбродски ракети и 96 за противвоздушни. Што се однесува до самите ракети, се очекува противбродската ракета П-800 Оникс, која наводно има дострел до 800 километри, како и поморската верзија на Калибр. Третата ракета која се најавува долго време е познатиот хиперсоничен Циркон, кој наводно лета со брзина од 8 маха, но дострелот му е непознат. Иако не сме сигурни дали е навистина оперативен, теоретски тоа би било вистинска надградба, промена на парадигмата во војувањето на море, вели Блаќе.

Што се однесува до новиот комплет ПЗО системи на Нахимово, не е сосема јасно со што ќе бидат опремени. Нашиот соговорник вели дека биле споменати С-350, С-400, па дури и ултра модерните системи С-500.

– Звучи логично да се надградат на системите С-400, ако го сакате најдоброто можно, тогаш С-500. Во секој случај, ефективниот дострел на ракетите со С-400 би се зголемил на 200 до 250 километри против авиони, но многу би се добило во одбраната од балистички ракети, за што е дизајниран системот. А тука е и надградбата од Кортика на системот Панцир-М, што всушност е еволутивен чекор напред од Кортика, вели Блаќе.

На самиот крај се поставува прашањето колку големи и скапи бродови со огромна огнена моќ се потребни во модерното војување. Блаќе истакнува дека Русите веќе имаат подобри и поевтини опции.

– Фрегатата Адмирал Горшков, најголемиот брод произведен од самата Русија по падот на СССР, чини 250 милиони долари. Така можете да добиете 9 од нив по цена од еден Киров, а секоја носи 16 проектили П-800 и секој може да биде на различна локација. Да, тие ја немаат комбинацијата од сè што нуди Киров, но ако Цирконите можат да носат и фрегати, тогаш јасно е дека Киров не е посебен како носач на единственото оружје што може да уништи носач на авиони. Пред се, Киров има огромно политичко влијание и е многу силна закана што противниците на Русија мора да ја земат во предвид, заклучува нашиот соговорник.