Северна Македонија тргнува на промена на грбот: Дали комунистичкиот амблем е предаден на историјата?
Северна Македонија е единствената земја од поранешна Југославија која суштински не го променила својот грб. Премиерот Христијан Мицковски тврди дека владејачката коалиција е подготвена за оваа промена. Либералите веруваат дека цртањето рис на државниот симбол ќе покаже дека Северна Македонија гледа кон иднината.
Лавови, рисови или класови пченица, тутун и афион – Северна Македонија, по вторпат од стекнувањето на независноста во 1992 година, отвора дебата за нејзиниот национален амблем, кој се разликува од симболот на поранешната Социјалистичка Република Македонија само по тоа што новата, независна држава ја избриша ѕвездата со пет краци.
Оттогаш, македонскиот грб се состои од “венец од класови од пченица, тутун и афион, поврзани со лента со народен украс. Во централниот простор се планините, реките, езерата и сонцето”, кои заедно го претставуваат “богатството на земјата, борбата и слободата”.
Овој грб, како и првиот грб на град Скопје, го дизајнираше карикатуристот Василије Поповиќ. Ѕвездата со пет краци беше отстранета од грбот дури во 2009 година, на иницијатива на владата на Никола Груевски.
Владата на Никола Груевски направи сериозен урбан хаос со контроверзниот план „Скопје 2012“, бидејќи центарот на градот е преплавен со квази антички градби и споменици кои предизвикаа гнев во соседна Грција.
По разрешувањето на спорот со Атина, споменикот Александар Македонски на Букефал беше преименуван во Коњаник, а од градскиот плоштад беа отстранети неколку споменици на личности од македонската историја на кои и онака немаше место таму, како Андон Ќосето, кој беше задолжен за ликвидации во времето на првобитната ВМРО.
Тутун, сонце и лента
Земјата, борбата и слободата, како што стојат работите, ќе отстапат место на нови симболи – лавови, како што е планирано во предлогот од 2014 година, или сосема друго животно.
Либерално-демократската партија го предложи рисот за македонски симбол, тврдејќи дека прикажувањето на животното на државниот симбол ќе ја покаже решеноста на Северна Македонија да гледа кон иднината наместо да се враќа во минатото.
„Тоа е симбол кој нема да наликува на симболите на соседните земји. Прифатливи се само уникатност, посебност, новина, свежина и иднина – исто како што балканскиот рис, кој потекнува од Шар Планина, претставува еден од нашите национални симболи“, наведуваат либералите.
Како втора опција, Либерално-демократската партија го предложи соколот, бидејќи во Северна Македонија живеат девет видови на оваа птица, а за него се пее и во народни песни.
Премиерот Христијан Мицкоски, без да навлегува во детали, рече дека владејачката коалиција, составена од ВМРО-ДПМНЕ и албанскиот ВЛЕН, е подготвена да го започне процесот за промена на грбот и дека договор за ова прашање е постигнат одамна со Демократската унија за интеграција на Али Ахмети.
Партијата на Ахмети и ВМРО-ДПМНЕ се договорија за промена на грбот на крајот на 2014 година, а тогашната власт прифати „црвен бесен лав во златно-жолт штит со круна“.
Но, оваа промена никогаш не беше официјализирана бидејќи за уставна промена беше потребно двотретинско мнозинство во Собранието, па тогашна Македонија, заедно со Белорусија, останаа единствената земја која ги задржа карактеристиките создадени во времето на Советскиот Сојуз и СФР Југославија.
Овој предлог предизвика голема врева и во соседна Бугарија, чиј грб исто така содржи лав, но златен и во малку покомплексен амбиент.
Хералдичките експерти тогаш тврдеа дека македонскиот црвен лав кој дивее во никој случај не наликува на бугарскиот златен лав на црвена позадина.
Веднаш по изјавата на премиерот Мицкоски и предлогот на либералите, Македонците отворија Фејсбук страница на која за неполни 24 часа околу две илјади луѓе се изјаснија против промена на државните симболи.
