Се шушка… Дали Германија повторно ќе увезува руски гас?

Со месеци се шпекулираше дека САД и Русија сакаат реконструкција на „Северниот тек“ и повторно да тече гасот. Но, Европската Унија и германскиот канцелар Фридрих Мерц имаат различни намери.

Додека војната во Украина влегува во својата четврта година, идејата дека Русија повторно би можела да ја снабдува Европската Унија со гас преку Германија станува помалку чудна отколку што беше пред неколку месеци.

Со напорите за ставање крај на војната, продолжуваат шпекулациите за можна реинтеграција на рускиот гас во енергетскиот микс на Европската Унија.

Со месеци, некои членови на германската Христијанско-демократска унија (CDU), централно-десничарската партија која сега ја предводи коалициската влада во Берлин, силно сигнализираа поддршка за таков предлог, особено за гасоводот „Северен тек“. Последната изјава дојде од Михаел Кречмер, премиерот на ЦДУ во германската покраина Саксонија.

Во интервју за весникот „Цајт“, тој зборуваше за можното „отворање разговори со Русија“ поврзани со гасоводот „Северен тек“. Тој дури прецизираше колку од снабдувањето со гас на Германија треба да доаѓа од Русија – 20 проценти.

Во март, некои од неговите колеги ја поздравија идејата за поправка на двата оштетени цевководи, „Северен тек 1“ и една оштетена крак од „Северен тек 2“. Значи, три краци беа оштетени во саботажата во септември 2022 година, а една остана неповредена.

„Северен тек 1“ донесе гас во Германија пред почетокот на војната во Украина, додека „Северен тек 2“ беше завршен во септември 2021 година, но никогаш не беше пуштен во употреба.

Сепак, иако некои во германската влада се заинтересирани, многумина не се. Новиот германски канцелар и претседател на ЦДУ, Фридрих Мерц, јасно стави до знаење дека ги поддржува плановите на ЕУ за спречување на повторното активирање на гасоводот како дел од следниот пакет санкции против Русија. Поради гласините за можна поправка на гасоводот, Европската комисија моментално се консултира со земјите-членки за трајна забрана за користење на „Северен тек“.

САД и Русија наводно се заинтересирани за договорот за „Северен тек“

Сепак, и Русија и САД наводно се заинтересирани за договор за рестартирање на испораките преку тие цевководи.

Рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров неодамна изјави дека разговорите со САД го вклучуваат и Северниот тек. Во меѓувреме, неколку извештаи велат дека американските инвеститори се заинтересирани за купување на „Норд стрим 2 АГ“ – швајцарскиот претставник на рускиот државен енергетски гигант „Газпром“, кој е сопственик на гасоводот „Норд стрим 2“.

Во јануари, постапката за банкрот против „Норд стрим 2 АГ“ беше одложена до мај, а редактираниот судски документ покажува дека „Газпром“ тврдел дека администрацијата на Трамп би можела „да има значително влијание врз „Норд стрим 2“.

Крис Вифер, инвестициски советник кој работи во Русија повеќе од 25 години, за ДВ изјави дека се водат сериозни разговори за американско купување на компанијата.

„На маса се предлози од американски купувачи кои сакаат да купат инфраструктура, каде што би можеле да дејствуваат како врска помеѓу изворот на гас, кој е Газпром, и купувачите на гас, кои би биле германски компании“, рече тој.

Сепак, Бен Хилгенсток од Киевската школа за економија вели дека не е до САД или Русија да одлучат каква енергија ќе купи Европа.

„Што и да преговараат Русија и САД за Северниот тек 2 или 1 е сосема бесмислено“, изјави тој за ДВ. „Да бидеме фер, на земјите од Европа е да одлучат дали сакаат повторно да купуваат руски гас од Северниот тек 1 и 2“, верува тој.

Германската економија страда поради трошоците за енергија

Значи, дали постои можност Европа повторно да сака да купи руски гас преку цевководи?

Диверзификацијата на Европа од рускиот гас и нафта по инвазијата на Украина беше главен фактор што доведе до нагло зголемување на трошоците за енергија во 2022 и 2023 година. Иако трошоците значително се намалија во меѓувреме, повторната употреба на руските извори на енергија веројатно дополнително би ги намалила трошоците.

Германските компании како што е хемискиот гигант БАСФ го понесоа товарот на високите трошоци за енергија во последниве години. Портпаролот на компанијата за ДВ изјави дека не сака да шпекулира за можни зделки поврзани со руските енергетски компании, а во исто време нагласи дека ова не е единствениот фактор што влијае на нивното работење.

„Зголемената цена на гасот е само еден од факторите што влијаат на конкурентноста на БАСФ“, изјави претставник на таа компанија. „Други важни причини се моменталната слаба побарувачка и растечкиот обем на увоз.“

Волфганг Грос Ентруп, генерален директор на Германското здружение на хемиската индустрија (VCI), за ДВ изјави дека членовите на неговото здружение „ги поздравуваат мерките што ги намалуваат претерано високите цени на енергијата“, но тој исто така ја нагласи важноста на „сигурните партнери“.

„Испораките преку Северен тек 1 беа еднострано суспендирани од Русија во август 2022 година“, вели тој. „Со голем напор беше можно да се обезбеди стабилност на снабдувањето без руска нафта и гас. Не треба да се враќаме на старите, наводно удобни навики и треба да избегнуваме прекумерна зависност од поединечни земји во иднина.“

Сепак, Хилгенсток предупредува дека привлечноста на поевтината енергија секогаш ќе може да ја насочи дебатата во одредени кругови.

„Постои оваа визија за евтин руски гас што може да нè однесе насекаде. Оттаму доаѓа политичкиот притисок“, вели тој.

Комплицирана рута

Сепак, политичкото противење на повторното воспоставување на снабдувањето во Европа останува огромно. Европската комисија постојано го повторуваше својот цврст став против тоа, во согласност со нејзините тековни планови за санкции.

„Северен тек 2 не е проект од заеднички интерес, тој не ги диверзифицира енергетските извори на ЕУ“, изјави портпаролот на Европската комисија на прес-конференција на 3 март.

Статусот на проект од заеднички интерес (PCI) се доделува на проекти за енергетска инфраструктура, што им овозможува да имаат корист од забрзан процес на одобрување и пофлексибилна регулатива.

Европската Унија вети дека постепено ќе ги укине сите руски фосилни горива до 2027 година, а Европската комисија објави детална стратегија и план на 6 мај за тоа како планира да го постигне ова. Во планот се споменува запирање на увозот на руски гас до крајот на 2027 година и се наведува дека новите договори за снабдување со секаков вид руски гас ќе бидат запрени до крајот на 2025 година.

Во овој контекст, Хилгенсток смета дека поддршката на обновата на Северниот тек би била „апсолутно бизарна и гротескна“.

„Мислам дека би покажале дека во основа не сме сериозни во врска со руските санкции. Пресвртот во овој конкретен случај значи дека апсолутно не сме сериозни во врска со ограничувањето на Владимир Путин од продолжување на неговата војна во Украина и загрозување на мирот и просперитетот во Европа. Тоа би бил апсурден развој на настаните“, смета Хилгеншток.