Скандалот со телефонско шпионирање во Грција оди на суд, критичарите тврдат дека е прикриен

Стана познат како грчкиот Вотергејт: шпионски софтвер и грчко разузнавање ги таргетираа мобилните телефони на владини министри, високи воени офицери, судии и новинари.

Премиерот Киријакос Мицотакис го нарече ова скандал, но ниту еден владин функционер не е обвинет на суд, а критичарите ја обвинуваат владата дека се обидува да ја скрие вистината, објавува „Телеграф“.

Наместо тоа, судија од понизок ранг ќе го сослуша случајот во среда против двајца Израелци и двајца Грци, осомничени за вмешаност во продажбата на шпионски софтвер познат како „Предатор“.

Во летото 2022 година, сегашниот лидер на социјалистичката партија ПАСОК, Никос Андроулакис – тогашен европратеник – беше информиран од ИТ експертите на Европскиот парламент дека примил злонамерна СМС-порака од непознат испраќач, која содржела шпионски софтвер.

Овој шпионски софтвер „Предатор“, кој го пласира на пазарот израелската компанија „Интеллекса“ со седиште во Атина, може да пристапи до пораките, камерата и микрофонот на уредот – насочувајќи го телефонот на лицето против него.

Работите ескалираа откако Андрулакис откри дека бил гонет од „причини за национална безбедност“ од страна на грчката Национална разузнавачка служба (EYP).

Само еден месец откако ја презеде функцијата во летото 2019 година, премиерот Киријакос Мицотакис ја стави ЕЈП директно под свој надзор.

Неговата конзервативна влада одеднаш се најде во срцето на кризата. Шефот на EYP, Панајотис Контолеон, поднесе оставка, како и главниот помошник и внук на премиерот, Григорис Димитриадис, кој беше врската помеѓу EYP и кабинетот на премиерот.

Предатор бил користен во обиди да се заробат најмалку 87 лица, според Грчкиот орган за заштита на податоци.

Дваесет и седум од оние кои беа ставени под надзор беа истовремено следени од EYP, вклучувајќи ги и активните министри и високите воени офицери.

И покрај критиките дека заедничките цели на EYP и Predator имплицираат заедничка стратегија за надзор, владата инсистираше дека ова е случајност и дека ниедна агенција за спроведување на законот никогаш не го користела Predator, чија употреба била нелегална во Грција во тоа време.

Нов закон донесен во 2022 година оттогаш ја легализира употребата на софтвер за надзор од страна на државната безбедност под строги услови.

Но, владата не одговори зошто тајните служби ги шпионирале началникот на Генералштабот на националната одбрана, генерал-потполковник Константинос Флорос, и Костис Хацидакис, тогашен член на кабинетот, а сега заменик-премиер.

Во јули 2024 година, извештајот на грчкиот Врховен суд, до кој дојде Би-Би-Си, заклучи дека „очигледно нема никаква врска“ помеѓу „Предатор“ и владини претставници.

„Постои извештај на обвинителот и одговорите се јасни. Правдата проговори. Нема сомнение во она што го кажа“, изјави за новинарите портпаролот на владата Павлос Маринакис.

Четирите приватни лица на кои им се суди во Атина во среда се соочуваат со прекршочни обвиненија – наводно поврзани со маркетингот на „Предатор“.

Се вели дека двајца од обвинетите имаат врски со државни функционери, но ова никогаш не е сериозно истражено, соопштија опозицијата и надзорните тела.

„Она што започна како политички скандал сега се разви во институционален скандал, оцрнувајќи го и судството и независните власти“, вели Танасис Кукакис, финансиски новинар кој истражува корупција и е меѓу целите на двоен надзор – и од „Предатор“ и од тајните служби „од причини поврзани со националната безбедност“.

Елиза Тринтафилу, новинарка на „Инсајд Стори“, известува за скандалот уште од неговото појавување.

„Ако некој не го следел скандалот со прислушувањето, би помислил дека четири лица, по сопствена иницијатива и од свои лични причини, ги прислушкувале телефоните на 87 лица во Грција, користејќи напреден шпионски софтвер кој инаку се продава исклучиво на државните разузнавачки служби и органите за спроведување на законот низ целиот свет“, додаде Тринтафилу.

„Досега ниту еден министер, судија или воен офицер не поднел никакви жалби дека бил цел на „Предатор“. Ниту, пак, некој од нив бил повикан да сведочи како сведок“, рече таа.

Откако избувна скандалот, грчката влада воведе нов закон за доверливост на комуникациите.

Сега има поголема заштита за органите за спроведување на законот, но во исто време новото законодавство е критикувано бидејќи ефикасно ги лишува граѓаните од правото да дознаат дали претходно биле под надзор.