Топлински бранови, поплави и зголемување на нивото на морето – како се зголемуваат временските екстреми во Велика Британија?

Додека Британците воздивнуваат со олеснување откако третиот топлотен бран во 2025 година ќе се смири, многумина се прашуваат дали овој период на екстремно време е „новата нормалност“ во услови на климатски промени.

Објавен утрово, годишниот извештај за проценка на климата на Метеоролошката служба го потврдува ова: основните нивоа се менуваат, рекордите се рушат почесто, а екстремната топлина и врнежите од дожд „стануваат норма“, објавува Телеграф.

Последните три години беа најжешките досега во Велика Британија – а 2024 година е четвртата најтопла година во евиденцијата што датира од 1884 година.

Минатата година беше најжешката досега во светот, бидејќи емисиите на стакленички гасови од согорувањето на гас, нафта и јаглен продолжуваат да растат, затоплувајќи ја атмосферата.

„Секоја измината година е уште еден чекор напред во траекторијата на затоплување по која се движи нашата клима“, вели Мајк Кендон, климатски научник во Метеоролошката служба и главен автор на извештајот за климата во Велика Британија.

„Набљудувањата покажуваат дека нашата клима во Велика Британија сега е значително различна од онаа што беше пред само неколку децении. Сега гледаме како рекордите се соборуваат почесто, додека екстремите на температурата и врнежите од дожд се повеќе погодени од нашата променлива клима“, додаде тој.

Колку се затоплува Обединетото Кралство?

Велика Британија се затоплува со стапка од приближно 0,25°C по деценија од 1980-тите години, при што најновата деценија (2015-2024) е 1,24°C потопла од 1961-1990 година, покажува извештајот.

Се базира на набљудувања од мрежа од неколку стотици метеоролошки станици низ целата земја, кои имаат податоци за температурата и врнежите што датираат од 19 век.

Бројот на денови со температури 5°C над просекот од 1961-1990 година е двојно зголемен во последната деценија во споредба со 1961-1990 година. За 8°C над просекот, бројот е трикратно зголемен, а за 10°C е четирикратно зголемен.

„Ова темпо на промени и акумулација на последователни податоци не е природна промена во нашата клима“, нагласува Кендон.

„Бројни студии покажаа како човечките емисии на стакленички гасови ја загреваат атмосферата и го менуваат времето што го доживуваме на Земјата. Нашата клима во Велика Британија сега е значително различна од она што беше пред само неколку децении, ова е јасно од нашите набљудувања“, додаде Кендон.

Дали Велика Британија станува сè повлажна?

Како што се затоплува климата во Велика Британија, таа станува и повлажна, бидејќи секој 1°C ѝ овозможува на атмосферата да задржи околу 7 проценти повеќе влага – што доведува до пообилни врнежи од дожд.

Извештајот покажува дека зголемувањето на врнежите од дожд во Велика Британија се должи целосно на трендот на зголемување во зимската половина од годината, од октомври до март. За годините 2015-2024, зимската половина од годината сега е за 16 проценти повлажна отколку што беше во периодот 1961-1990 година.

Периодот од октомври 2023 до март 2024 година беше највлажната половина од зимската година некогаш забележана во Англија и Велс во последните повеќе од 250 години, предизвикувајќи широко распространети поплави во источна Шкотска, Дербишир, Нотингемшир и Западен Мидлендс.

Разбирањето на нагорната траекторија на високите температури и врнежите од дожд е од витално значење, велат научниците, бидејќи овие временски екстреми имаат тенденција да предизвикаат најголеми влијанија во форма на поплави и топлотни бранови.

„Во Велика Британија доживуваме потешки временски настани поради климатските промени“, вели главниот научник на Метеоролошката служба, професорот Стивен Белчер.

„Тие се моќен потсетник за нашата одговорност кон граѓаните сега и кон идните генерации, да ги забрзаме напорите за прилагодување на нашето општество и инфраструктура за справување со овие временски екстреми“, додаде Белчер.

Набљудувањата во моментов не укажуваат дека Велика Британија станува поветровит или побурен, иако бурите имаа разорно влијание во 2024 година. Црвени предупредувања беа издадени за бурата Иша во јануари и бурата Дараг во декември, се забележува во извештајот; потсетник дека ваквите бури се суштински дел од климата поради позицијата на Велика Британија на патот на атлантските бури.

Нивото на морето во Велика Британија расте побрзо од светскиот просек

За прв пат, извештајот, исто така, истакнува како нивото на морето во Велика Британија расте побрзо од глобалниот просек.

Податоците од плимните мерила од 1900-тите години даваат набљудувачки докази дека порастот на нивото на морето околу Обединетото Кралство се забрзува, при што две третини од набљудуваниот пораст на нивото на морето во тој период се случил само во последните три децении.

Ова го влошува влијанието на бурите – како што е ураганот Кетлин во април 2024 година, кој се совпадна со пролетните плими и беше под влијание на високите просечни нивоа на морето во позадина.

„Настаните од бури што ги доживеа Велика Британија во 2024 година покажуваат потенцијал Велика Британија да биде погодена од крајбрежни поплави“, вели д-р Светлана Јеврејева од Националниот океанографски центар.

„Како што нивото на морето продолжува да расте околу Велика Британија, овој ризик само дополнително ќе се зголемува“, додава таа, и „како што знаеме од историските настани, само е прашање на време кога Велика Британија ќе биде следна на патот на голем настан со бури“.

Други знаци на климатски промени во Велика Британија

Иако сите Британци се подложни на летни топлотни бранови, за љубителите на природата кои се внимателни, знаците на климатските промени се разновидни.

Времето на сезонската активност кај растенијата и животните (познато како фенологија) е евидентирано во Велика Британија од страна на мрежа на волонтери. Нивните податоци покажуваат дека пролетта 2024 година била порано од просекот за 12 од 13-те следени пролетни настани.

Исто така, тоа беше најраното во серијата (од 1999-2024) и за појавата на жабји јајца и за гнездењето на дроздовите.

„Со анализа на фенолошките податоци, можеме да видиме примери за тоа како природата реагира и на времето, на краток рок, и на климата, на долг рок“, вели д-р Џудит Гарфорт од Woodland Trust.

„На пример, особено топлото време во февруари 2024 година резултираше со најрано просечно гледање на жабји јајца во Велика Британија откако започна серијата во 1999 година; но на подолг рок, цветањето на лешникот, кое може да се случи уште во декември, почнува да покажува тренд на зголемување во текот на сите 26 години од серијата податоци“, додаде Гарфорт.

„Овој извештај не е само евиденција за промените, туку и повик за акција“, вели професорката Лиз Бентли, извршен директор на Кралското метеоролошко друштво.

„[Тоа] јасно покажува колку брзо се развива нашата клима за да ги информира политиките, планирањето на одржливоста и адаптацијата“, додаде Бентли.