ЦИА сакаше Титов човек да претвори во агент: Сè што е објавено во досиејата на Кенеди

Објавените декласифицирани документи од архивите за атентатот на претседателот Џон Ф. Кенеди откриваат дека ЦИА се обидела да го регрутира југословенскиот патувачки продавач Франк Печар и да го врати во Југославија како нејзин агент.

Документите, чие објавување го побарал Доналд Трамп , вклучувале и кореспонденција на ЦИА и ФБИ за Франк Печар, Словенец кој бил во Њујорк во 1962 година како претставник за продажба на компанијата Intertrade . Американските разузнавачки служби дознале дека му било наредено да се врати во Југославија, иако инсистирал да остане во Америка. Информаторот на ЦИА Јозеф Мерола го информирал ФБИ дека од неговите контакти во Њујорк дознал дека Печар треба да се врати во Југославија, но дека сака да остане во САД. Оваа информација е објавена во меморандум на ЦИА од 29 март 1963 година, потпишан од тогашниот шеф на агенцијата, Џејмс Анџелтон.

Во истото писмо се вели: „ 
Доколку горенаведените информации се точни, оваа агенција може да размисли да го контактира Печар за да го убеди да се врати во Југославија по наша наредба“.

Во документот на ЦИА од 9 април 1963 година се наведува дека агенцијата „размислува да го контактира Печар за време на неговиот престој во Виена со цел да се обиде да го регрутира за враќање во Југославија “.

Документите откриваат и контрадикторни информации за тоа дали Печар бил поврзан со југословенското разузнавање. Еден извор на ЦИА сугерираше дека „лице со исто презиме е припадник на Југословенската разузнавачка служба (ЈИС)“, додека друг изјавил дека „субјектот не е член на ЈИС“.

ФБИ во својот меморандум истакна дека нивните доушници од Њујорк во март 1963 година тврделе дека Печар „не бил вклучен во разузнавачки активности“ и препорачал да не се контактира директно со него, пренесува Индекс .

Очајни обиди да се задржи Печар во САД

Документите покажуваат дека Печар бил решен да остане во САД. Според информаторот на ЦИА, Јозеф Мерола, кој го угости во Мајами на почетокот на април 1963 година, Печар се сретнал со помошникот на американскиот јавен обвинител Вилијам Кени и „изразил голема желба да најде начин да остане во САД“. Документите наведуваат дека тој им „покажал на Мерола и Кенија обемна документација“, веројатно како доказ за поддршка на неговото тврдење. Не се знае за каква документација станува збор.

Останува непознато дали на крајот станал американски разузнавач.

Кој беше Франк Печар?

Франк Печар беше истакнат словенечки инженер и бизнисмен кој остави значаен белег на словенечката и југословенската индустрија во средината на 20 век. Својата кариера ја изгради на водечки позиции во клучните индустриски компании.

Прво работел како шеф на словенечки Литострој, важен индустриски комплекс во Љубљана. Тој ја основал фабриката заедно со Франк Лесковшек-Лука и станал нејзин прв директор. Оваа фабрика започна со работа на 1 мај 1947 година и беше еден од најголемите и најсовремените повоени индустриски капацитети во Југославија. Литострој е изграден на земјоделско земјиште во областа на денешна Горња Шишка во Љубљана.

Подготвителните работи за изградба започнаа на 28 јули 1946 година. Интересно, структурата за фабриката била изградена со употреба на принудна работа од политички затвореници од логори основани веднаш по Втората светска војна. Фабриката била тесно поврзана соЈосип Броз Тито , кој неколкупати го посетувал, а во 1947 година бил преименуван во Титови институти Литострој Љубљана.

По Литострој го осмислил отворањето на фабриката Томос, клучниот проект на Тито во тие години. Подоцна ја презема улогата на директор на Томос, фабрика за мотоцикли во Копер која е основана во 1954 година. Инвестицискиот план за фабриката за мотоцикли го подготвил самиот Франк Печар, а Томос е создаден како резултат на потребата од отворање нови работни места во крајбрежниот регион по Втората светска војна. Пред војната, индустријата беше концентрирана во Трст, Монфалконе и Горица, но по војната, граничните проблеми меѓу Италија и Југославија го отсекоа населението од соседниот карстен регион од индустриските центри.

Иако тој официјално не го отвори Литострој, беше јасно дека Тито и Печар многу се зближија затоа што Тито ја отвори фабриката Томос на 14 јуни 1959 година.

Под водство на Печар, Томос доживеа значителен раст и успех на пазарот:

• Во 1956 година, компанијата произведе 137 мотоцикли и 124 мопеди од моделот RL125.
• Во доцните 1950-ти, беше развиен популарниот модел Colibri, со повеќе од 17.000 единици произведени во 1959 година.
• Томос почна да ги извезува своите производи во Шведска, а подоцна и во други земји.
• Во текот на 1960-тите, под водство на Печар, Томос вработил околу 2.500 работници и го проширил извозот во Холандија.

Во раните 1960-ти, Печар го напушти Томос за да преземе нова улога како трговски претставник на Југославија во САД. Работел во фабриката Intertrade, која меѓу другото била и официјален претставник на IBM за Југославија.