ШТО ЌЕ СЕ СЛУЧИ АКО ЕРУПИРА ВУЛКАН НА ИСЛАНД ? Еве колку големи последици може да се случат

Исланд се подготвува за ерупција на вулканот Фаградалсфјал во наредните денови . Зошто се случува ова и какви би можеле да бидат последиците?

Ерупцијата може првенствено да предизвика значителна штета на локалната инфраструктура и ослободување на отровни испарувања, пишува Би-Би-Си.

Од крајот на октомври, илјадници земјотреси го потресоа југозападниот регион околу главниот град на Исланд, Рејкјавик . Ова се случува поради подземната река од магма – топла течност или полутечна карпа – долга околу 15 километри која се издига под површината на земјата.

Реката се протега под Исланд и дел од Атлантскиот Океан, а влијанието на ерупцијата врз островската држава и пошироко ќе зависи од тоа каде точно магмата навлегува на површината. Малиот град Гриндавик, во кој живеат десетина српски семејства, лежи директно над магмата и веќе е евакуиран поради опасност од „огнени фонтани“ и штетни гасови.

Д-р Бил Мекгваер, професор по геофизика и климатски катастрофи, вели дека Гриндавик е многу блиску до локацијата на новата фрактура и дека опстанокот на градот е во опасност.

– Сè зависи од тоа каде магмата на крајот ќе стигне на површината, но ситуацијата не изгледа добро – рече тој.

Жителите на градот Гриндавик опишаа како ги напуштиле своите домови во раните утрински часови во саботата додека земјата се тресела, патиштата пукнале и зградите претрпеле структурни оштетувања.

Ханс Вера, 56-годишен Белгиец кој живее на Исланд од 1999 година, рече дека куќата на неговото семејство постојано се тресела.

-Постојано се тресеше, не можеше да се спие. Мора да го паркирате автомобилот на пет километри од градот и има 20 автомобили, огромни амбулантни возила, 20 полицајци, трепкачки светла, едноставно е нереално, како воена зона или нешто слично, тоа е многу чудно – изјави Вера, која привремено се преселила во семејства во предградијата на главниот град Рејкјавик.

Тој додаде дека не само луѓето во Гриндавик се шокирани од оваа ситуација, туку и цел Исланд.

Ова може да доведе до силна ерупција

Во случај лавата што е блиску до површината да собере малку вода од океанот и да го пробие чепот, може да дојде до силна ерупција што би имала негативни последици по човечкиот живот, флората и фауната , изјави геологот Драган Миловановиќ во врска со земјотресот во Исланд и можната ерупција на вулканот.

-Ерупцијата е очекувана, но таква е природата и има уште многу индиции за да се даде одговор кога и зошто. Во Исланд се случиле земјотреси кои се вообичаени и со низок интензитет, но многу чести, но нема ерупции. Очигледно природата е сепак доволно големо познанство – изјави Миловановиќ.

Како што наведе, една од можностите е магмата уште да не излегла од магматската комора и да не излезе на површина.

Друга можност, рече тој, е оваа магма да оди некаде подалеку, односно да ја нема на островот, имајќи предвид дека Исланд е веднаш на голема пукнатина, поради што е можно лавата да оди и да се истури надвор во некој дел од океанот кој не е значаен бидејќи не ги загрозува животите на луѓето.

– Таа голема расцепна структура што е во централниот дел на Атлантскиот Океан, каде што две големи плочи, европската и американската, се оддалечуваат една од друга – тоа е зона на дивергенција и вулканизмот е интензивен таму со милиони години, а тоа не е непознато – изјави Миловановиќ, пренесува Флеш пишува Танјуг.

Во случај да дојде до ерупција на копно, Миловановиќ проценува дека би била мала доколку лавата не реагира со вода.

Како што објасни, ако наиде на мраз и снег, лавата ја загрева водата поради високата температура, која се претвора во водена пареа, која брзо се зголемува, ја растера лавата и создава облак што може да го наруши воздушниот сообраќај.

– Кога ќе падне, може да има негативни последици таму. Иако на Исланд имаше големи ерупции, имаше и катастрофални ерупции, јас лично не очекувам тоа да се случи – оцени тој.

Страв од повторување на драматични сценарија

Исландскиот метеоролошки институт проценува дека магмата моментално се наоѓа на 800 метри од површината на земјата, поради што веројатноста за ерупција на вулканот Фаградалсфјал е „голема“ и може да се случи во наредните денови.

Една од најголемите ерупции на Исланд се случи во далечната 1783 година кога имаше поплава од лава која траеше осум месеци и произведе големи сулфурни облаци над северна Европа повеќе од пет месеци. Се проценува дека овие облаци предизвикале заладување од околу 1,3 C во следните две години.

Исландскиот геофизичар д-р Евгенија Илинскова, која е во редовен контакт со геолозите на теренот, изјави за Би-Би-Си: „Во петокот и саботата растеше стравот дека можеме да доживееме нешто од таа големина“.

Ако вулканот еруптира на брегот или на копно, а потоа се влее во морето, ќе има ризик од експлозивен облак од пепел откако супер жешката лава ќе дојде во контакт со водата.

Затоа, Европа внимателно го следи Северниот Атлантик, бидејќи стравува од повторување на таквото сценарио од 2010 година, кога имаше голем колапс на целиот континент.

Колапс на воздушниот сообраќај во Европа

Во април 2010 година, ерупцијата на вулканот Ејафјалајокул го предизвика најголемото затворање на европскиот воздушен простор од Втората светска војна, со економски загуби проценети меѓу 1,5 и 2,5 милијарди евра.

Ерупцијата беше релативно мала, но нејзиното влијание беше огромно . Европа се соочуваше со хаос во воздушниот сообраќај речиси еден месец.

Вулканот покриен со мраз почна да еруптира во средината на март, по неколкумесечна зголемена сеизмичка активност на Исланд. Првите ерупции беа изолирани на североисточното крило, но проблемите почнаа да се појавуваат во април кога ерупциите се проширија до центарот на вулканот, кратер широк три километри опкружен со мраз.

Кога мразот почнал да се топи, глацијалната вода почнала да го поплавува вулканот каде што се сретнал со магма. Ова брзо ладење предизвикало магмата да се претвори во ситни честички од пепел кои летале 10 километри во воздухот.

Големи облаци од вулканска пепел брзо се шират над вулканот, движејќи се кон исток со млазниот поток кон Фарските Острови, Норвешка и северна Шкотска.

Исланд одговори со прогласување вонредна состојба, а европскиот воздушен простор беше затворен како безбедносна мерка. Се проценува дека авиокомпаниите губеле околу 130 милиони фунти секој ден, додека милиони патници останале без своите летови.

Сепак, експертите велат дека околностите на новата вулканска активност се многу различни и затоа не се очекува вакво драматично влијание.

– Ерупцијата на Ејафјалајокул во 2010 година беше сосема поинаква бидејќи беше поврзана со вулкан на врвот на глечерот. Интеракцијата на магмата со мразот и топената вода ја направи ерупцијата толку експлозивна и опасна за авијацијата – изјави д-р Микеле Пулато, вулканолог од Империал колеџ во Лондон.