Видливи се првите пукнатини во Кремљ, елитата се сомнева во Путин: „Ако режимот падне, ќе следува хаос“

Обидот на Путин повторно да воспостави авторитет во Кремљ покажува длабоки пукнатини, а неговиот најблизок сојузник опасно „виси“.

Една недела по неуспешниот бунт на водач на платеничката група и шеф на Вагнер, Евгениј Пригожин, кој го разниша неговиот авторитет, напорите на Владимир Путин повторно да ја воспостави својата контрола покажуваат пукнатини. Внатрешните борби се проширија во безбедносниот естаблишмент бидејќи рускиот претседател тргна против високи играчи за кои се верува дека го поддржале 24-часовниот бунт на шефот Вагнер.

Според луѓе запознаени со овие потези, висок генерал бил приведен на сослушување. Во последните денови западните медиуми објавија и извештаи според кои заменикот командант на руските воени операции во Украина, Сергеј Суровикин, е приведен на сослушување. Таканаречениот генерал Армагедон важи за близок до шефот Вагнер, а тој ја повика паравоената група да го прекине бунтот, но за него се шпекулира дека знаел што планирал Пригожин, а генералот не бил виден од крајот на бунтот минатата сабота.

Во меѓувреме, противниците на министерот за одбрана и близок соработник на Путин, Сергеј Шојгу – кој со месеци беше главна цел на прозивки и напади врз Пригожин поради неговиот неуспех да ја спроведе војната во Украина – од безбедносните служби ги интензивираа внатрешните повици за негова смена, открија за Блумберг неименувани инсајдери .

„Послаб Путин е поголема опасност“

Путин ја помина изминатата недела обидувајќи се да ги смири клучните руски гласачи, со телевизиски јавни настани кои вклучуваат различни воени, деловни и други групи. Додека анкетите покажуваат дека јавната поддршка за рускиот претседател останува силна, сомнежите за неговата контрола се проширија во владините кругови и меѓу бизнис елитата, според упатените.

Тековните превирања ги продлабочија прашањата за тоа што може да значи драматичниот „марш кон Москва“ на Пригожин пред една недела за 17-месечната инвазија на Путин на Украина. Владата во Киев повторно повика на дополнителна помош за нејзините вооружени сили. Исто така, се зголемуваат знаците дека САД и некои од нивните сојузници ја преиспитале нивната претходна претпазливост при испраќањето нови видови оружје, и покрај стравувањата за тоа како може да реагира потресениот руски лидер.

„Јасно е дека Путин од оваа криза излегува ослабен“, рече во четвртокот високиот комесар за надворешни работи и безбедност на Европската унија, Жозеп Борел . Но, послаб Путин е поголема опасност“, додаде тој.

Додека западните власти се согласуваат дека последните настани го нарушија авторитетот на Путин, некои веруваат дека неговата несигурна позиција ќе ја зголеми веројатноста дека тој дополнително ќе ја ескалира војната. Сојузниците на Украина се залагаат за посилни гаранции за можното членство на земјата во НАТО на самитот на алијансата следниот месец.

Американските и европските официјални лица особено внимателно внимаваат на какви било индикации дека внатрешните превирања би можеле да влијаат на огромниот нуклеарен арсенал на Русија, но тие велат дека засега нема знаци за зголемен ризик. Во исто време, владите во многу главни градови се заситени од постојаните закани на Кремљ дека ќе го употреби оружјето во војна против Украина, рекоа официјални лица.

„Во САД, тие гледаат на овој бунт како еден вид победа – војната во Украина ги покажа пукнатините во владеењето на Путин“, вели Ливија Паги , директорка и раководител на програмата за политички ризик во консултантската фирма ЈС Хелд. „Она што не е сосема јасно е каков хаос би настанал доколку тоа навистина се случи“, рече таа, мислејќи на можноста за промена на режимот.

„Ограниченото движење на Суровикин“

Во Русија, истражителите за настаните, според извор на Блумберг запознаен со ситуацијата, навистина го испрашувале Сергеј Суровикин, кој бил задолжен за надзор на активностите на руските сили во Украина од октомври до јануари. „Генерал Армагедон“, така наречен поради неговите немилосрдни дејствија во Сирија, не е во притвор, но неговите движења се ограничени, тврди изворот, додека тој самиот не бил достапен за коментар. Сепак, нема јавна потврда за тоа каде е Суровикин.

Си-Ен-Ен во четвртокот објави, повикувајќи се на документи од Досие Центарот, кој го истражува руското раководство, дека генералот е таен ВИП член на Вагнер групата. „Започна сеопфатна истрага“, вели Сергеј Марков , политички аналитичар со блиски врски со Кремљ. „Сите генерали и офицери кои биле во контакт со Пригожин и со групата Вагнер ќе бидат сослушани“, додава тој.

Во исто време, во тек се и пошироки истраги за блиските сојузници на Шојгу, според извор на Блумберг. Еден инсајдер, од друга страна, зборува за вакуумот на моќта по бунтот што ги поткопа штитениците на Путин како Шојгу. Сепак, претставниците на западните сојузници велат дека не очекуваат неизбежен земјотрес што ќе ги загрози позициите на Шојгу и рускиот врховен воен командант, генералот Валериј Герасимов, другата „дежурна“ цел на Пригожин. Познат по својата лојалност, Путин сега не сака да ги отстрани своите долгогодишни поддржувачи под притисок.

„Губењето на образот на сите вклучени играчи сè уште не е надминат“, вели политикологот Михаил Виноградов , шеф на непрофитната организација St. Petersburg Politics Foundation. „Нема апсолутно никакви јасни докази за репресија во безбедносните сили, но никој не брза да го негира тоа“, додава тој.

Путин реши да ја стави војската во центарот на вниманието на своето прво појавување во јавноста по крајот на бунтот. Во вторникот тој им се обрати на 2.500 војници на главниот плоштад во Кремљ, а подоцна се сретна со униформираните офицери во раскошната сала за да им се заблагодари за нивната лојалност.

„Аргументите за пад се посилни од порано“

За време на посетата на Дагестан следниот ден, Путин влезе во толпата обожаватели и поддржувачи, нешто што ретко го правел од пандемијата „Ковид-19“, а неговиот настап имаше позитивен тон на бизнис форумот во четвртокот. “Има чувство на доерба дека, без разлика какви потешкотии ќе се појават, ќе ги надминеме мирно, во ритам и движејќи се напред“, рече тој по овациите на гостите по пристигнувањето.

Новото истражување на јавното мислење покажа дека поддршката за претседателот остана стабилна и покрај бунтот. Меѓутоа, во исто време, истражувањето покажа дека мнозинството Руси сега ги поддржуваат мировните преговори за ставање крај на војната во Украина наместо продолжување на воената операција.

Меѓу елитата, неуспешниот бунт на долгогодишниот штитеник на Кремљ предизвика сомнеж за контролата на Путин, но тој ги врза за себе највисоките владини и деловни лидери со меѓународната изолација предизвикана од неговата војна. Исто така, многу од нив се погодени од американските и европските санкции.

„Најверојатното сценарио не е директно предизвикување на Путин како лидер, туку продолжување на падот на владејачкиот систем“, смета Оксана Антоненко, глобален соработник во Институтот Кенан. Бидејќи неговиот сегашен мандат завршува следната година, заклучува таа, сè уште останува на него да одлучи дали ќе остане и по 2024 година, но аргументите за неговото повлекување се посилни од претходно.