За да не се „изедеме себеси“, како можеме да ја запреме незаситната желба за храна кога сме под стрес?
Имаме право да чувствуваме фрустрација, лутина, страв. Не е пријатно да ги „поканиме тие емоции на маса“, важно е пред сè да бидеме свесни дека постои проблем што иницирал сè, но и решение.
Стресот е поттик за зајакнување, пат кон откривање на нови способности за кои не сме ни претпоставувале дека ги имаме, но и причина за зголемена анксиозност и депресија. Стресот честопати погрешно се „третира“ со големи количини претежно нездрави оброци. Кога сме нервозни, грицкаме масна и солена храна, шеќер. Ни се чини дека сè е полесно со залак од нашите омилени тестенини или сладолед, особено по стресен ден. Проблемот се јавува кога ни треба сè повеќе храна, со што се обидуваме да го маскираме стресот .
Храната е повеќе од само „гориво“
Храната е повеќе од само „гориво за телото“, ние се дружиме со храната, но бараме утеха во неа дури и кога воопшто не сме гладни. Кога претерано големите оброци поради стрес стануваат речиси редовна појава, се јавуваат проблеми, на органско и психолошко ниво.
Експертите објаснуваат дека постојат два облика на консумирање храна – стресно јадење и таканаречено емоционално јадење.
Стрес и емоции
Стресното консумирање храна се одвива во состојба кога мускулите се напнати, кога имаме тешкотии со дишењето и кога сме дури и исцрпени, објаснува д-р Кристин Целио, психолог.
Емоционалната консумација на храна се однесува на поширок спектар, вклучувајќи не само стресни ситуации, туку и состојби на зголемена анксиозност , депресија, тага, нервоза, грижа, досада, па дури и кога славиме нешто позитивно, свадба или роденден, додава Челио.
На стресното консумирање храна честопати му претходи предизвикувач во форма на настан што го наведува лицето да бара утеха во храната.
По обилниот оброк, се јавува чувство на непријатност , објаснува Кара Харбстрит, нутриционист. Во таква ситуација, квалитетот на храната е генерално лош, бидејќи лицето генерално консумира само неколку видови храна, честопати со големи количини лоши масти и шеќер.
– Најважно е да се обрне внимание на фактот дека нешто не е во ред и дека јадеме повеќе кога сме под стрес – вели Челио. Важно е да бидеме свесни дали сме навистина гладни.
– Запишете дали сте навистина гладни , како вашиот ден или мислите влијаат на тоа колку и што јадете. Идентификувањето на причината за однесувањето ќе ни помогне да одлучиме за понатамошните чекори – додава Челио.
Биди нежна и кон себе.
Харбстрит нагласува дека сè уште е важно да бидеме нежни кон себе кога станува збор за емоционално јадење.
– Имаме право да чувствуваме фрустрација, лутина, страв. Не е пријатно да ги поканиме тие емоции на маса, но важно е пред сè да бидеме свесни дека постои проблем што иницирал сè, но и решение – вели Харбстрит.
Важна забелешка
Доколку се појават епизоди на прејадување, односно консумирање големи количини храна дури и кога не сме гладни, со чувство на губење на контрола, вина, срам или депресија, ако мораме да повраќаме или да вежбаме до точка на исцрпеност по голем оброк, советот е да побарате помош од експерт за ментално здравје , советува Челио.
Во случај прејадувањето да не е придружено со вакви епизоди, обидете се да го контролирате нагонот за јадење кога сте во состојба на стрес на следниве начини.
Напијте се чаша вода.
Можеби ова е најстариот трик на светот, но Челио вели дека, во состојба на голем стрес, полна чаша обична вода може да биде корисна . Покрај тоа, повеќето луѓе не пијат доволно течности, па гладот и жедта често можат да се помешаат, особено во стресна ситуација.
Запишете го проблемот.
Челио препорачува да напишеме конкретен проблем на лист хартија. Совет е да наведеме сè што ни предизвикува стрес.
– На овој начин, можеме да разјасниме од каде доаѓа стресот и полесно да разбереме дека чинија нездрави грицки не го решава проблемот – додава таа.
Сркнете чај.
Една шолја, малку врела вода, стапче цимет и лажичка мед, можат добро да ја смират желбата за шеќер кога сум под стрес, вели Сузан Алберс, психолог од клиниката во Кливленд .
– Клинички е докажано дека циметот помага во регулирањето на нивото на инсулин . Обидете се да додадете малку цимет во вашето утринско кафе. Ако циметот не ви е по вкус, друг вид шолја чај може да има ист ефект – вели Алберс.
Нутриционистката Џесика Левинсон советува медитација со шолја чај од камилица . На овој начин, дишењето се стабилизира и се ослободуваме од стресот. Левинсон вели дека камилицата е научно докажано дека помага во намалувањето на анксиозноста кога се консумира редовно.
Прошетајте 15 минути.
– Кога чувствувам потреба за храна затоа што сум во состојба на стрес, досада, тага, излегувам надвор на прошетка или трчање – вели Левинсон. Физичките вежби го ослободуваат хормонот ендорфин кој нè опушта, а свежиот воздух е природен сојузник во борбата против стресот.
Челио додава дека секој вид умерена, редовна физичка активност е едно од најдобрите нешта што можеме да ги направиме за нашето емоционално и физичко здравје .
– Пронајдете што најмногу ви одговара, без разлика дали станува збор за брза прошетка, вежбање велосипед, држење планк или танцување. Уживајте во овие активности секој ден најмалку 10 минути, идеално 30 минути. Вежбањето ќе ни го подобри расположението, ќе ни овозможи подобар сон, подобро варење, ќе бидеме посилни и подобри – вели Челио.
Уживајте во вашата бања.
Потопете се во вашата омилена бања, со додаток на масло од лаванда. На овој начин, ќе го загрееме телото и ќе се опуштиме. Во текот на постудените есенски или зимски вечери, бањата е одлична алтернатива на непотребно тежок и стресен оброк.
Држете ги рацете зафатени.
„Вработувајте ги рацете и ангажирајте го умот со забавна активност“, вели Џенифер Насер, вонреден професор по нутриционистичка наука на Универзитетот Дрексел. Плетењето, боењето, цртањето се некои од активностите што ќе му помогнат на мозокот да не размислува за храна.
– Советот е да се обидеме позитивно да одговориме на стресот и потребата за храна дури и кога не сме гладни . Туширањето, чистењето на кујната, но и работењето на работа што долго време ја занемаруваме, може да ни помогне – вели Челио.
Што да правиме ако сепак мораме да јадеме нешто?
Во оваа ситуација, обидете се да имате при рака нискокалорични грицки, како што се моркови, парчиња јаболко или целер. Ако навистина сакате нешто благо, комбинирајте го благото со извор на протеини, на пример, свежо сирење со мед и малку цимет. На овој начин, јадеме нешто благо, но и протеини кои ни даваат чувство на ситост.
Секако, ако сме навистина гладни, треба да консумираме храна. Ако поминале повеќе од неколку часа од последниот оброк и не сме јаделе ужина, можно е гладот всушност да го зголемува чувството на стрес. Советот е во таква ситуација да имаме здрав оброк со доволно витамини, минерали и други хранливи материи кои ќе му помогнат на телото полесно да се справи со стресот.