„АКО НЕ Е БОЛЕН – ТОГАШ СЕ ОДИ ДОМА“ По изјавата на адвокатот, молк, иронично го кажа само ова
Адвокатите Вељко Делибашиќ и Виктор Гостиљац ги открија казните за сторителот на масакрот во ОУ „Владислав Рибникар“.
Од правен аспект, едниот убиец е дете, другиот помлад возрасен. Убиецот од Младеновац, Урош Блажиќ , кој уби осум и рани уште 14 лица, нема 21 година и пред законот е помлад полнолетен кој не може да добие најстрога казна доживотен затвор или 40 години затвор . Ниту момчето кое со оружјето на татко му го изврши масакрот во ОУ „Владислав Рибникар“ и уби осум деца од своето одделение, како и чуварот и рани уште седум лица, не одговара кривично. Неговиот татко ја негираше вината пред обвинителот .
Какви казни очекуваат за две повеќекратни убиства во Белград и Младеновац? Според адвокатот Виктор Гостиљец, во случајот со таткото на момчето ќе биде исклучително тешко да се докаже вината за делото загрозување на општата безбедност, кое се товари против него.
Со оглед на тоа што тој е сослушан за околностите што го однел својот син на стрелиште, тоа апсолутно не се елементи на ова кривично дело. Апсолутно е јасно дека не може да стане збор за ова кривично дело. Кривичното дело загрозување на јавната безбедност го врши секој што ќе доведе во прашање живот и тело на лице преку поплава, пожар, експлозија или кое било друго општо опасно дејство. Тоа што го направи овој човек не е тоа. Овде можеме само да зборуваме дали тој го држел оружјето на пропишан начин. Доколку се утврди дека не е, може да одговара и прекршочно – објасни Гостиљац на телевизијата К1.
Да потсетиме, адвокатот на таткото на момчето рече дека нејзиниот клиент држел оружје според прописите.
Адвокатот Гостиљац рече и дека смета оти мерката притвор од 30 дена е „алиби потег на обвинителството“.
-Притворот му е одреден по точките 2 и 3, што значи дека не влијае на сведоците, што е во ред, а точката 3 се однесува на неповторување на делото во краток временски период. Не постои начин да се повтори таа околност во овој случај. Тој е приведен, бидејќи јавноста не може да разбере и прифати дека никој не е во затвор по ваква трагедија. Апсолутно можам да прифатам дека никој не е во затвор, бидејќи во една држава најважен е законот. Тоа е она што ние како адвокати го имаме како единствено оружје. Ако законот вели така, тоа е така“.
Правда и право
Според Виктор Гостиљац, тука не е прашањето дали некој треба да одговара, туку е правна пречка во однос на одредени категории на лица.
– Овде зборуваме за дете и законот во вакви случаи вели дека за него не важи Кривичниот законик.Дали е тоа фер? Низ стотици и стотици години развој на кривичното право, луѓето кои се занимаваат со него дошле до заклучок дека детето не може да биде кривично одговорно во тој случај. Во Америка го имате кривичното дело придонесување за малолетничка деликвенција, на пример, од страна на родителите, така што може да се одговори, но се бара криминална намера на родителите. Или имате закон во некои земји за одговорност на родителите за криминални дела извршени од нивните деца. Ние немаме такви закони. Еден од основните постулати на нашиот Кривичен законик и воопшто на кривичното право е индивидуалната одговорност – во границите на својата имагинација за своите постапки и не може да се смета за одговорен за друго. Правдата е филозофски концепт и можеби најмалку е присутна во судниците, но ако правдата се поклопува со законитоста, тогаш ние правниците си ја завршивме работата. Но, не е секогаш така – изјави Гостиљац на телевизијата К1.
Кривичниот закон е јасен и прецизен
Адвокатот Вељко Делибашиќ рече дека законот е многу јасен и многу прецизен.
– Како општество не бевме подготвени да се случи вакво монструозно злосторство. Во овој контекст, се очекува да можеме да го отстраниме монструмот кој извршил вакво злосторство од нашето општество, што би било единствената фер и нормална работа . Но, Кривичниот законик е многу прецизен и се знае за кого се однесува. Овие мерки што сега ги предлагаме и ги заговараме, мислам дека не е добро да се преземат во вакво време, бидејќи делуваме под нашите емоции и емотивно сме подготвени да носиме одлуки кои многу брзо ќе се покажат како погрешни . Спуштањето на границата од 14 на 12 години нема да донесе ништо – смета Делибашиќ.
– Во тој случај и доколку вакво кривично дело би се повторило, би се примениле воспитни мерки, па тоа не би било казна за вакво монструм. Кривични санкции би важеле за малолетниците, па – воспитна мерка. Не е казнет, туку добива воспитна мерка, а најлошо би бил воспитно-поправен дом во период од шест месеци до 4 години. Постојат социјални установи за сместување деца кои се однесувале несоодветно, установи за образование, многу слични на воспитно-поправен дом, но за воспитно-поправен дом потребно е да е сторено некое кривично дело, а со оглед на возраста на сторителот.
-Законодавецот имал предвид полесни кривични дела за воспитно-поправната установа, никој немал предвид вакви монструозни кривични дела. Да имаше, веројатно ќе предвидеше некои построги санкции – изјави Делибашиќ во „Уранко“.
На прашањето што ќе се случи ако Делибашиќ на улица биде ограбен од десетгодишно дете, адвокатот рече:
-Доколку ме ограбијат на улица немаше да одговарам кривично, туку би бил известен центарот за социјална работа кој би применил соодветни мерки со цел превоспитување и подобрување на однесувањето. Тоа би било заштита во однос на тоа дете, бидејќи неговото однесување би се сметало за неадекватно. Од 14 до 16 години е граница за воспитно-поправен дом, а за деца од 16 до 18 години во најекстремни случаи може да се изрекува малолетнички затвор. За деца до 14 години не се води кривична, а нема ниту прекршочна постапка . Ова е наш закон и државните органи мора да го почитуваат законот.
На оваа тема Гостиљац рече дека децата до 14 години се под надзор на нивните родители.
– Можно е центарот за социјална работа да има свои мерки што може да ги преземе: разговор, надзор на семејството, едукација. Десетгодишно дете може да украде туѓ молив, а за тоа не можете да покренете кривична постапка и да повикате полиција, туку да се обидете да му ја објасните штетноста од тоа на детето и преку образование да го направите правилен граѓанин. Полицијата е агенција за спроведување на законот и е повикана да регистрира настан меѓу малолетници, на пример во случај на насилство од врсници, кое е под посебен надзор. Полицијата составува записник и го предава на надлежните за понатамошно постапување, а надлежен е центарот за социјална работа.
Кој закон важи за момчето?
Вељко Делибашиќ рече дека во моментов за него важи Законот за заштита на лицата со ментална попреченост .
– Отишол во психијатриска установа, бил извршен преглед, а мајка му дала согласност да биде сместен таму. И без таа согласност, тој може да биде принуден да биде сместен таму. По првиот притвор, судот во вонпарнична постапка со согласност ја продолжува таа мерка за три до шест месеци, но во екстремни случаи како овој може да ја продолжи мерката и без согласност на мајката, со тоа што судот ќе ја преиспита одлуката на секои три месеци дали може да се задржи. Психијатар ќе направи преглед – вели Делибашиќ.
-Доколку психијатарот смета дека има некое ментално растројство кое го оправдува притворот – ќе го определи притворот без разлика на согласноста на родителите . Потоа ќе се собере совет од најмалку двајца психијатри и уште еден лекар и потоа ќе одлучат дали да го задржат или не. Доколку решат така, тогаш во продолжение на приказната одлучува судот, кој врз основа на тие мислења одлучува дали ќе го задржи или не. Во редовната постапка потребна е или согласност од пациентот или неговиот законски застапник. Во екстремни ситуации, кога го загрозува својот или животот и здравјето на другите луѓе, може да биде притворен без таква согласност, без разлика на возраста. Сега се применува таа процедура. Кој е најголемиот проблем?Што ако нема никакви психички нарушувања, ако не е болен? И најверојатно не земајќи го предвид начинот на кој се однесувал. Веројатно не е болен. Ако не е болен, тогаш тој Закон не можете да го примените и за него. Во тој случај, за жал, момчето си оди дома. Нашето општество не беше подготвено за ваков вид на криминал и не предвиде механизам за постапки на такво чудовиште од нашето општество – изјави адвокатот Вељко Делибашиќ.
Виктор Гостиљац рече дека тоа е одлука на лекарската фела.
– Не е добро да се испраќаат нејасни и нејасни пораки во јавноста и да се внесува дополнителна забуна. Слушнавме од претседателот дека никогаш нема да излезе. Нам кои се занимаваме веднаш ни е јасно дека тоа никој во овој момент не може да го знае. Ако сега се обидуваат да најдат модел да го сместат во институција затоа што де факто постои ризик да продолжи да претставува опасност за другите, тој треба да биде исклучен од заедницата на одреден временски период. Повторно, законот е таков што има преиспитување на тие мерки, но во моментов тоа никој не може да ви го каже. Треба да се биде внимателен. Имам впечаток дека ќе биде луд некое време – иронично изјави адвокатот на ТВ К1 во интервју за Јована Јоксимовиќ.
– Ние го браниме законот, а ако има лоши и неправедни решенија, законодавецот ќе го регистрира, ќе почне одредени процедури и тоа може да се смени. Тоа тогаш ќе важи за сите идни случаи, но не и за овој сега. И во најтешките моменти државата мора да ги задржи сите свои карактеристики, а една од најважните е законитоста. Ако нема закон, тогаш се е ад хок и можеме да ја дадеме и адресата на момчето бидејќи гледам дека тоа е единственото нешто што се уште не е објавено и дека луѓето одат таму да го бараат. Но, тогаш тоа е закон за линч и тогаш државата престанува да биде држава. Гневот и состојбата на шок е резервирана за граѓаните, ние сме тие што се лутиме. Тоа чувство не е резервирано за надлежните органи. Пораката мора да дојде од нив за да знаеме каде одиме и што се прави понатаму.
Гостиљац потсети и на фактот дека Гаврил Принцип имал 20 дена до полнолетство и затоа не добил смртна казна. „Во тој момент. Тогаш полицијата тврдеше дека наполнил 18 години, но судот не им поверувал и го проверил. Пронашол документи од СПЦ и бидејќи немал 18 години, не добил смртна казна. е владеење на правото“.
Доживотна „лудница“ за момче?
Делибашиќ рече дека најдобро би било доживотно да остане во лудница и на луѓето да им се објасни што е тоа.
– Тоа е затворена психијатриска установа која луѓето ја нарекуваат лудница и нека биде пораката што се испраќа. Затоа што вака им праќаме порака на чудовиштата на таа возраст дека можат да прават што сакаат и нема да има никакви последици. Желбата на сите нас е тој засекогаш да остане во ментална установа, но ако строго го почитуваме законот, а мислам дека мораме, тогаш постои голема веројатност тоа да не се случи ако не е луд. Мора да има некоја ментална болест која го оправдува притворот во ментална установа, а тоа ќе го кажат лекарите, не можеме да го кажеме. Неспорно е монструм, но на тоа не може да реагира кривичниот закон – истакна адвокатот Вељко Делибашиќ.
