ЕВРОПА СЕ ПОДГОТВУВА ЗА ЗИМА СО ДВЕ ВОЈНИ – Ќе се повтори ли сценариото од 1973 година !?

Откако минатата зима Европа се соочи со скапа енергија поради војната во Украина, оваа година конфликтот меѓу Израел и Хамас може дополнително да ги потресе енергетските пазари. Иако пазарите засега се релативно мирни, овој конфликт може да ги наруши односите на Европа со Блискиот Исток или дури и да го вовлече Иран во директна конфронтација со Израел и неговите западни партнери, пишува угледниот Politico.

Европскиот комесар за енергетика, Кадри Симсон, вели дека Европа е опремена да се соочи со тесниот глобален пазар на нафта и дизел, бидејќи тие „нучиле лекција“ по руската инвазија на Украина.

„Се трудиме да ги разбереме сите наши ранливости за да ги решиме на најдобар начин и со тоа да бидеме подготвени за какви било инциденти или вонредни ситуации“, вели Кадри Симсон.

За да спречи какви било потенцијални нарушувања, Европската унија минатата недела одржа серија состаноци со земјите производители на нафта – Норвешка, Алжир и Нигерија.

„Источниот Медитеран е важна фаза за европската енергетска безбедност, имајќи предвид дека европската енергетска транзиција се уште е заплеткана во геополитички неизвесности“, тврди Кадри Симсон.

Конфликтите во Појасот Газа, а во помала мера долж северната граница на Израел со Либан, имаа само ограничено влијание на пазарот на нафта. Веста за нападот на 7. октомври од страна на Хамас и одговорот на Израел забележа раст на цените, но оваа недела референтната нафта падна за 4,2 отсто на околу 81 долар за барел, нивото пред почетокот на конфликтот.

Така, ситуацијата од 1973 година не се повтори, кога војната во Јом Кипур меѓу Израел и неговите соседи ги охрабри големите арапски производители да воведат ембарго на извозот кон сојузниците на Израел. Во голема мера се должи на фактот дека односите на земјите од Персискиот Залив со Израел се многу подобри отколку тогаш.

Експертите затоа веруваат дека ако конфликтот не се прошири, резервите на нафта ќе останат повеќе или помалку стабилни. Најголемиот ризик е Иран затоа што, во најлош случај, ширењето на конфликтот може да доведе до тоа таа земја да го прекине транспортот од арапските земји преку Ормутскиот Теснец.

„Доколку Израел почне да ја напаѓа иранската територија и Иран, последицата е што треба да извезува помалку, а потоа Кина нема доволно сурова нафта и треба да ја купува на друго место, што доведува до ненадеен скок на глобалните цени. Тоа е цела спирала што започнува веднаш“, семта Виктор Катона, водечки аналитичар за сурова нафта во компанијата за енергетско разузнавање Kpler.

Од друга страна, пазарите на гас се веќе погодени од војната бидејќи Израел ги „исклучи славините“ на морското гасно поле „Тамар“, неколку часа по ненадејниот напад на Хамас. Иако произведува релативно малку гас, Израел е клучен извозник во Египет, каде што таквите прекини во снабдувањето предизвикаа редовни прекини.

Секоја ескалација со Иран може да влијае на пазарот на гас исто како и на нафтениот пазар, бидејќи една третина од светскиот течен природен гас и една шестина од неговата нафта се испорачува преку Ормутскиот Теснец.

„Од перспектива на европските цени на гасот, сè уште изгледаме релативно добро и тоа главно е предизвикано од слабата побарувачка. Многу индустриски потрошувачи продолжуваат да користат значително помалку гас отколку пред минатогодишната енергетска криза “, семта Том Марзек-Мансер, прв човек за анализа на гас во компанијата за разузнавање на стоки ICIS. 

Тој додава дека конфликтот во Украина имал значително поголемо влијание врз ЕУ од оној во Појасот Газа.

Според Европската комисија, земјите-членки колективно намалија речиси 20 отсто од нивната потрошувачка на природен гас пред минатата зима, индустријата го забави производството, а обновливите извори на енергија играат многу поголема улога во производството на електрична енергија.

И покрај ова, трошоците повторно се зголемија во октомври за првпат од почетокот на војната, што е ран знак дека бизнисите може да се обидат да ги вратат своите претходни нивоа на продуктивност.