Зошто Иран го нападна Израел – и зошто тие се непријатели?

Иран лансираше беспилотни летала и проектили кон Израел откако вети одмазда за смртоносниот напад врз неговиот конзулат во сирискиот главен град Дамаск.

Израел не соопшти дека го извршил нападот на конзулатот, но се верува дека стои зад него.

И ова е првпат Иран директно да го нападне Израел, пренесува Телеграф.

Претходно, Израел и Иран беа вклучени во долга војна во „сенка“ – напаѓајќи си ги средствата меѓусебно без да го признаат тоа.

Овие напади значително се зголемија за време на тековната војна во Газа, предизвикана од нападот на палестинската група Хамас врз блиските израелски заедници минатиот октомври.

Зошто Израел и Иран се непријатели?

Двете земји беа сојузници до исламската револуција во Иран во 1979 година, која воведе режим кој го користеше ривалскиот Израел како клучен дел од својата идеологија.

Иран не го признава правото на Израел да постои и бара негово „искоренување“.

Врховниот лидер на земјата, ајатолахот Али Хамнеи, претходно го нарече Израел „канцероген тумор“ кој „несомнено ќе биде откорнат и уништен“.

Од друга страна, Израел верува дека Иран претставува егзистенцијална закана, како што беше потврдено од реториката на Техеран, неговото воспоставување на прокси сили со заклетва за уништување на Израел, неговото финансирање и вооружување на палестинските групи вклучувајќи го Хамас и либанската шиитска милитантна група Хезболах, како и „нуклеарна програма“, иако Иран негира дека сака да направи нуклеарна бомба.

Иран сакаше да возврати по нападот на конзулатот

Иран вели дека бомбардирањето на Израел во саботата вечерта е одговор на воздушниот напад на 1 април врз зградата на иранскиот конзулат во сирискиот главен град Дамаск, во кој загинаа високи ирански команданти.

Иран го обвинува Израел за воздушниот напад, кој го гледа како повреда на неговиот суверенитет. Израел не рече дека го извршил, но нашироко се претпоставува дека го сторил тоа.

Убиени се 13 лица, вклучувајќи го и генералот Мохамад Реза Захеди – висок командант во силите Кудс, прекуокеанскиот огранок на иранската Републиканска гарда (ИРГЦ).

Тој беше клучна фигура во операцијата на Иран за вооружување на либанската шиитска милитантна група Хезболах.

Нападот врз конзулатот го следи моделот на воздушни напади врз ирански цели кои нашироко му се припишуваат на Израел, според написот на Би-Би-Си , според Телеграф.

Неколку високи команданти на ИРГЦ беа убиени во воздушни напади во Сирија во последните месеци.

ИРГЦ испраќа оружје и опрема, вклучително и ракети со висока прецизност, низ Сирија до Хезболах.

Израел се обидува да ги запре овие пратки, како и да го спречи Иран да го зајакне своето воено присуство во Сирија.

Кои се сојузниците на Иран?

Иран изгради мрежа на сојузници и прокси сили на Блискиот Исток за кои вели дека се дел од „оската на отпорот“ што ги предизвикува американските и израелските интереси во регионот.

Тој ги поддржува во различни степени.

Сирија е најважниот сојузник на Иран. Иран, заедно со Русија и помогнаа на сириската влада на Башар ал Асад да ја преживее децениската граѓанска војна во земјата.

Хезболах во Либан е најмоќната од вооружените групи што ги поддржува Иран. Таа група речиси секојдневно разменува прекугранични оган со Израел откако изби војната меѓу Израел и Хамас. Десетици илјади цивили од двете страни на границата беа принудени да ги напуштат своите домови.

Иран поддржува неколку шиитски милиции во Ирак, кои со проектили ги нападнаа американските бази во Ирак, Сирија и Јордан.

САД возвратија откако тројца нивни војници беа убиени на „воен контролен пункт“ во Јордан.

Во Јемен, Иран му дава поддршка на движењето Хути, кое ги контролира најнаселените области во земјата.

Во знак на поддршка за Хамас во Газа, Хутите истрелаа проектили и беспилотни летала кон Израел и исто така нападнаа трговски бродови во близина на неговиот брег, потонувајќи најмалку еден брод.

Како одговор, САД и Велика Британија погодија цели на Хутите.

Иран, исто така, доставува оружје и обука за палестинските вооружени групи, вклучително и Хамас, кој го нападна Израел на 7 октомври минатата година, предизвикувајќи ја актуелната војна во Газа и конфронтациите во Иран.

Како се споредуваат воените способности на Иран и Израел?

Иран е многу поголем од Израел географски и има население од скоро 90 милиони, речиси десет пати повеќе од Израел – но тоа не значи поголема воена моќ.

Иран инвестираше многу во проектили и беспилотни летала – има голем сопствен арсенал, но исто така испорача значителни количини на своите „посредници“ – Хутите во Јемен и Хезболах во Либан.

Она што му недостига се модерни системи за противвоздушна одбрана и борбени авиони. Се верува дека Русија соработува со Иран за да ги надгради во замена за воената поддршка што Техеран и ја даде на Москва во војната со Украина – Иран обезбеди нападни беспилотни летала Шахед и се вели дека Русија сега сака да го произведе самата оружје.

Спротивно на тоа, Израел има една од најнапредните воздушни сили во светот.

Според извештајот за воената рамнотежа на IISS, Израел има најмалку 14 ескадрили авиони – вклучувајќи F-15, F-16 и најновите стелт авиони F-35.

Израел, исто така, има искуство со изведување напади длабоко во непријателска територија.

Каква порака испраќа Иран преку својот напад?

„Блокиравме. Прислушувавме. Заедно ќе победиме“, вака ги оцени работите израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху.

Но, Том Флечер, советник за надворешна политика на неколку премиери на ОК и поранешен амбасадор на ОК во Либан, рече дека иранскиот напад е „застрашувачки сигнал за способноста и досегот на Иран“.

Раководствата и во Иран и во Израел беа „под внатрешен притисок, соочени со меѓународна критика и очигледно се подготвени да си играат со оган“, предупреди тој.

„Иран ги телеграфираше овие напади однапред, што го олесни нивното задржување“, рече тој, споредувајќи го со престрелките што ги виде кога беше амбасадор во Либан, каде што „целта е да се покаже способност, но не мора да ескалација“.

Тој, исто така, рече дека е „позитивно“ што Иран избра да одговори директно, а не преку Хезболах.

Додека Санам Вакил од тинк-тенкот Чатам Хаус рече дека нападот бил успешен од гледна точка на Иран.

„Ова е прв пат Иран да го прекрши и директно го наруши суверенитетот на Израел“, изјави таа за Би-Би-Си.

„Нападите секако беа калибрирани, насочени кон воени инсталации со цел да не се предизвика голема штета или да се повреди некого.